Opracowanie jest elementem programu edukacyjnego Farmaceuta kontra zaparcia
Transkrypcja:
Cześć, nazywam się Dawid Panek. Witam w programie ambasadorskim Farmaceuta kontra Zaparcia. Dzisiaj omówimy problem zaparcia u dziecka. Przeanalizuj taki przypadek: do apteki zgłasza się kobieta, która prosi cię o polecenie czegoś delikatnego, bezpiecznego i skutecznego dla jej 3-letniej córeczki, która ma problemy z wypróżnianiem się. Obecnie, dziewczynka nie oddawała stolca już kilka dni, co sprawia, że boli ją brzuch i jest drażliwa. Mamie małej pacjentki zależy, na delikatnym, przewidywalnym i pewnym działaniu preparatu, aby złagodzić dolegliwości u swojego dziecka.
Rozważ przypadek 3-letniej dziewczynki, która nie może wypróżnić się od kilku dni. Ponadto, mama pacjentki poinformowała, że to nie pierwszy raz, kiedy jej dziecko ma zaparcie – zauważyła, że problem nawraca po kilku tygodniach i trwa to już około pół roku, od kiedy jej córka zaczęła chodzić do przedszkola, co prawdopodobnie jest związane ze stresem u dziecka.
Obecnie, dziewczynka skarży się na ból brzucha, nie ma apetytu ani chęci do zabawy.
Mama pacjentki chciałaby pomóc swojej córce, więc prosi o coś skutecznego, co ułatwi wypróżnienie, ale jednocześnie będzie też łagodne i bezpieczne dla dziecka.
Ból brzucha, zmniejszony apetyt i drażliwość, które kobieta zaobserwowała u swojej córki są typowymi objawami zaparcia u dzieci. Dodatkowo, dowiadujesz się, że dziewczynka niedawno rozpoczęła naukę w przedszkolu, co jest istotną informacją, ponieważ zmiany w życiu dziecka należą do czynników sprzyjających zaparciu.
Gdy pytasz o nawyki higieniczne dziecka związane z wypróżnianiem się, mama pacjentki przyznaje, że dziewczynka niechętnie korzysta z nocnika czy toalety, którą od niedawna oswaja. Mimo odczuwania parcia na stolec, unika wypróżnienia się (ucieka i chowa się, a czasem płacze), ponieważ powoduje to u niej ból i wiąże się z dużym wysiłkiem. Kobieta zaobserwowała, że jej córka oddaje duże, twarde stolce.
Poinformowała też, że dziecko ma zwykle dobry apetyt, niechęć do jedzenia pojawia się tylko podczas problemów z wypróżnianiem się, ale najprawdopodobniej spożywa za mało wody. Zbyt niska podaż płynów może przyczyniać się do formowania twardych stolców, które będą powodowały ból i podrażnienia odbytu podczas defekacji, co może być przyczyną wstrzymywaniu stolca.
W takim przypadku zarekomenduj mamie dziewczynki preparat z makrogolem. Przykładem jest Dulcosoft Junior – wyrób medyczny zawierający makrogol 4000 w stężeniu pięć gramów na dziesięć mililitrów, którego wskazaniami są objawowe leczenie zaparć i zmiękczanie twardych mas kałowych. Dulcosoft Junior ma postać płynu, który należy rozcieńczyć – zmieszać z innym płynem, na przykład herbatą, wodą lub sokiem owocowym. Dulcosoft Junior nie zawiera aromatów ani cukru – jest bezsmakowy, dlatego nie zmienia smaku napojów, co ułatwia podanie dziecku. Jest także pozbawiony laktozy i glutenu – ma to znaczenie w przypadku małych pacjentów z nietolerancjami pokarmowymi czy celiakią.
Zaznacz, że Dulcosoft Junior to bezpieczny preparat, ponieważ nie wchłania się z przewodu pokarmowego do krwi – jego działanie jest łagodne – polega na wiązaniu wody w jelicie, co powoduje zmiękczenie twardych mas kałowych, delikatne pobudzenie perystaltyki jelit i ułatwienie wypróżnienia. Ponadto preparat nie wpływa na mikrobiotę jelitową.
Zaleć podawanie preparatu Dulcosoft Junior w pojedynczej dawce raz dziennie, najlepiej rano, odmierzając odpowiednią ilość płynu za pomocą miarki dołączonej do opakowania. Poinformuj mamę pacjentki, że Dulcosoft Junior nie ma nagłego działania przeczyszczającego, a wypróżnienie może wystąpić po dwudziestu czterech do siedemdziesięciu dwóch godzin od podania preparatu.
Aby uniknąć powracających problemów z zaparciami, poleć podawanie preparatu Dulcosoft Junior codziennie przez kilka tygodni, a nawet miesięcy (do trzech miesięcy bez konsultacji lekarskiej), a nie tylko do pierwszej prawidłowej defekacji. Leczenie podtrzymujące pozwoli uzyskać codzienne oddawanie stolca o odpowiedniej konsystencji (zbliżonej do konsystencji pasty do zębów), który nie wywołuje bólu podczas wypróżniania, co pomoże zapobiec błędnemu kołu powstawania zaparcia czynnościowego.
Częstość zaparć u dzieci to dziewięć i pół procenta, co oznacza, że u niemal co dziesiątego małego pacjenta pojawi się ten problem. Nie wliczając okresu noworodkowego, ponad dziewięćdziesiąt pięć procent przypadków zaparć u dzieci ma charakter czynnościowy – czyli niezwiązany z odchyleniami w badaniach laboratoryjnych, obrazowych czy endoskopowych oraz bez towarzyszących zmian organicznych w narządach.
Pierwsze problemy z oddawaniem stolca pojawiają się u dzieci w wieku średnio dwóch-trzech lat, jednakże mogą wystąpić w każdej chwili i być długotrwałe Często współtowarzyszą ważnym dla dziecka zmianom w życiu takim jak wprowadzanie żywienia mieszanego, rozpoczęcie treningu czystości polegającego na nauce korzystania z toalety, pójście do przedszkola/szkoły czy przyjście na świat młodszego rodzeństwa.
Patomechanizm zaparcia czynnościowego przypomina błędne koło – zazwyczaj problem pojawia się w momencie, kiedy dziecko odczuwa ból podczas defekacji, co sprawia, że powstrzymuje się od oddania stolca, który robi się coraz twardszy i powoduje jeszcze większy ból w czasie wypróżniania, a dziecko coraz bardziej boi się skorzystać z toalety. Czynnikami sprzyjającymi zaparciu są między innymi: brak odpowiednio długiego czasu na defekację, niewłaściwe warunki sanitarne czy zbyt wczesny lub zbyt intensywny trening czystości.
Celem leczenia zaparcia czynnościowego u dzieci jest uzyskanie codziennego oddawania kału typu trzeciego lub czwartego według Bristolskiej skali uformowania stolca – czyli o konsystencji pasty do zębów. Dzięki temu nie będzie powodował bólu podczas defekacji.
Według wytycznych europejskich i północnoamerykańskich towarzystw Dziecięcej Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia z dwa tysiące czternastego roku, a także zgodnie ze stanowiskiem Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci z dwa tysiące dwudziestego drugiego roku, pierwszym wyborem, zarówno w leczeniu początkowym czyli tak zwanej fazie odklinowania (której celem jest oczyszczenie jelita z zalegających mas kałowych) jak i w leczeniu podtrzymującym zaparcia u dzieci, są makrogole.
Makrogole (chemicznie znane jako polimery tlenku etylenu czyli glikol polietylenowy, w skrócie PEG) są osmotycznymi środkami przeczyszczającymi. Ich działanie polega na wiązaniu wody w jelicie i transportowaniu jej do okrężnicy, dzięki czemu zostają uwodnione twarde i zbite masy kałowe, co poprawia ich konsystencję i delikatnie pobudza perystaltykę jelit – a dzięki temu zwiększa komfort wypróżniania.
Makrogole o dużej masie molowej (trzy tysiące trzysta pięćdziesiąt lub cztery tysiące gramów na mol) nie są wchłaniane z przewodu pokarmowego i nie drażnią jelit, dlatego mogą być stosowane bezpiecznie u dzieci już od szóstego miesiąca życia. W przeciwieństwie do laktulozy nie ulegają fermentacji ani metabolizmowi przez mikrobiotę jelitową, co minimalizuje ryzyko wystąpienia wzdęć i bólów brzucha, nie wpływają także na skład mikrobioty jelitowej. Ponadto makrogole są skuteczniejsze od laktulozy w leczeniu przewlekłego zaparcia – w porównaniu do laktulozy ich przyjmowanie wiąże się z większą częstością wypróżnień na tydzień, lepszą konsystencją stolca, zmniejszeniem bólu brzucha i brakiem konieczności stosowania dodatkowych preparatów. Co więcej, nie powodują zaburzeń elektrolitowych.
Błędem w leczeniu przewlekłego zaparcia u dzieci jest jednorazowe podanie czopków lub wlewek o działaniu przeczyszczającym, co spowoduje szybkie oddania stolca, jednakże nie zapobiega nawrotom zaparcia. Ponadto doodbytnicza aplikacja leków może wiązać się ze znacznym stresem u dziecka. Zastosowanie preparatów błonnika czy diety bogatoresztkowej w leczeniu początkowym zaparcia u dzieci również nie jest zalecane z uwagi na małą skuteczność takiego postępowania w fazie odklinowania.
Preparaty z makrogolami należy stosować przewlekle (przez kilka tygodni, miesięcy lub nawet dłużej), a nie tylko do pierwszego prawidłowego stolca. Leczenie podtrzymujące zaparcia pomoże uzyskać odpowiednią konsystencję stolca, który nie powoduje bólu podczas defekacji, co będzie zapobiegało błędnemu kołu patomechanizmu zaparcia czynnościowego. Makrogole nie powodują efektu przyzwyczajenia – ich skuteczność nie maleje wraz z czasem, nie ma też konieczności zwiększania podawanych dawek, aby osiągnąć ten sam efekt. Warto wiedzieć, że preparatów z makrogolami nie należy odstawiać z dnia na dzień a stopniowo zmniejszać dawkę co kilka dni, aby zapobiec nawrotowi zaparcia.
Podsumowując – korzyści ze stosowania makrogoli w leczeniu zaparcia u dzieci to zwiększenie liczby spontanicznych całkowitych wypróżnień, poprawa konsystencji stolca i zmniejszenie wysiłku podczas defekacji.
To już wszystko. Dziękuję za uwagę i do zobaczenia.
Opracowanie merytoryczne: mgr farm. Marlena Bojarska
