fbpx

Lewotyroksyna – Pogadanki farmaceutyczne

Transkrypcja

Cześć, tu Mariola Zemła. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku opowiem wam o lewotyroksynie. Jakich informacji udzielić pacjentowi i na co uważać? Zapraszam.

Lewotyroksyna jest otrzymywanym na drodze syntezy hormonem tarczycy, analogiem endogennej tyrozyny. Syntetyczna tyroksyna jest enancjomerem skręcającym płaszczyznę światła spolaryzowanego w lewo, stąd nazwa: L-tyroksyna lub lewotyroksyna. Tyroksyna w czystej postaci została po raz pierwszy wyizolowana w Mayo Clinic w 1914 roku ze świńskiej tarczycy przez Edwarda Kendalla, amerykańskiego chemika, laureata nagrody Nobla za badanie syntezy i zastosowań klinicznych hormonów nadnerczy. Lewotyroksyna została po raz pierwszy zsyntetyzowana w 1927 roku, a na rynek farmaceutyczny w postaci soli sodowej wprowadziła ją firma Glaxo w 1949 roku. Wcześniej w leczeniu niedoczynności tarczycy stosowano suchy ekstrakt z tarczycy owczej. Lewotyroksyna widnieje na światowej liście kluczowych leków według WHO. W 2020 roku była drugim najczęściej przepisywanym lekiem w USA, przepisanym ponad 98 milionów razy.

Lewotyroksyna ma działanie podobne do endogennych hormonów tarczycy. Wpływa na zwiększenie podstawowej przemiany materii, syntezę i wykorzystanie związków wysokoenergetycznych, przyspieszenie procesów spalania, zwiększenie komórkowego zużycia tlenu i temperatury ciała. Przyspiesza metabolizm tłuszczów, białek i węglowodanów, zmniejsza stężenia cholesterolu, fosfolipidów i triglicerydów, zwiększa stężenia glukozy i wolnych kwasów tłuszczowych.  Dodatkowo wykazuje silne działanie chronotropowe i inotropowe dodatnie, rozszerza naczynia skóry, zwiększa objętość krwi krążącej. Wpływa na zwiększenie przesączania kłębuszkowego i diurezy, przy zmniejszonym wydalaniu substancji mineralnych: sodu, potasu, wapnia i fosforanów.

Wskazania do stosowania hormonów tarczycy według ChPL to w leczenie wola u pacjentów z prawidłową czynnością tarczycy, zapobieganie nawrotom wola u pacjentów po operacji, terapia substytucyjna w niedoczynności tarczycy, zahamowanie wzrostu guza u pacjentów z rakiem tarczycy, a także wyrównanie stężeń hormonów tarczycy u pacjentów stosujących leki przeciwtarczycowe.

W Polsce lewotyroksyna jest dostępna w tabletkach w dawkach od 25 mcg do 200 mcg, a od niedawna także w postaci roztworu doustnego w dawkach od 13 mcg do 200 mcg. Występuje także w postaci preparatu złożonego, zawierającego lewotyroksynę i liotyroninę.

Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym lepiej nie wspominać?

Lewotyroksyna powinna być przyjmowana rano, na pusty żołądek, najlepiej godzinę przed śniadaniem i popita niewielką ilością wody. Wchłanianie lewotyroksyny może być zaburzone przez leki wiążące kwasy żółciowe, leki zobojętniające, sukralfat, leki zawierające glin, żelazo lub wapń. Wchłanianie lewotyroksyny hamują także pokarmy, a szczególnie soja, nabiał, kawa i duże ilości błonnika. Dobrze jednak pamiętać, że dawka leku dobierana jest na podstawie wyników badań i nagłe zmiany w diecie mogą zrobić więcej szkody niż pożytku. Na interakcje wpływające na biodostępność lewotyroksyny warto zwrócić uwagę u pacjentów, u których dawka dobrana przez lekarza okazała się nieskuteczna. U tych pacjentów pomocna może być też diagnostyka w kierunku schorzeń przewodu pokarmowego, takich jak zapalenie żołądka wywołane przez Helicobacter pylori, zanikowy nieżyt żołądka czy celiakia. Te choroby mogą obniżać absorpcję lewotyroksyny.

Badania potwierdzają skuteczność terapii lewotyroksyną, gdy jest ona przyjmowana wieczorem, przed snem, co najmniej 2 godziny po wieczornym posiłku. Może to wynikać z faktu, że jelita mają zmniejszoną ruchliwość w nocy, co może skutkować większą ekspozycją leku na ściany jelita, a tym samym zwiększonym wchłanianiem. Wieczorne stosowanie leku może być korzystne u pacjentów, którym z różnych względów trudno jest zachować reżim codziennego przyjmowania leku rano, na czczo.

Lewotyroksyna występuje także w postaci roztworu doustnego. Tę postać leku można podawać bezpośrednio do ust lub rozprowadzić w wodzie. W celu przygotowania roztworu w wodzie należy zawartość pojemnika jednodawkowego wycisnąć do szklanki wody. Rozcieńczony roztwór należy wymieszać i natychmiast przyjąć. Szklankę należy przepłukać dodatkową ilością wody i wypić zawartość, tak aby zapewnić spożycie pełnej dawki.

Lewotyroksyna to związek identyczny z naturalnym, dlatego jej przyjmowanie w ciąży jest bezpieczne. Ze względu na zwiększone zapotrzebowanie na lek w tym okresie należy dostosowań dawkę tak, aby poziom TSH przez całą ciążę utrzymywał się w normie. Podobnie, w przypadku pacjentek karmiących piersią, lewotyroksyna jest lekiem całkowicie bezpiecznym.

O czym możemy powiedzieć pacjentowi jeśli mamy więcej czasu? Lewotyroksyna daje szereg interakcji z różnymi lekami. Do istotnych należy ta z lekami przeciwcukrzycowymi i insuliną. Lewotyroksyna osłabia ich działanie, dlatego zwłaszcza na początku terapii hormonami tarczycy należy kontrolować stężenie glukozy.

Lewotyroksyna może nasilać działanie przeciwzakrzepowych pochodnych kumaryny, co może zwiększać ryzyko krwawień zwłaszcza u osób w podeszłym wieku. Dlatego mogą być konieczne regularne kontrole parametrów krzepnięcia krwi, szczególnie na początku leczenia.

Amiodaron, glikokortykoidy i beta-blokery hamują konwersję tyroksyny w trójjodotyroninę, natomiast sertralina i estrogeny zwiększają zapotrzebowanie na lewotyroksynę.

Istotną informacją dla wielu pacjentów może być fakt, że lewotyroksynę można przyjmować jednocześnie z IPP. Badania kliniczne wykazały, że interakcje między tymi lekami nie są istotne klinicznie, a zmniejszenie biodostępności lewotyroksyny, jakie obserwowano w trakcie leczenia IPP, było najprawdopodobniej związane z chorobami przewodu pokarmowego.

Stosowanie lewotyroksyny w odpowiedniej dawce nie powinno wywołać działań niepożądanych. Jednak zastosowanie zbyt dużej dawki może spowodować objawy typowe dla nadczynności tarczycy takie jak kołatanie serca, tachykardia, ból głowy, osłabienie i kurcze mięśni, uderzenia gorąca, zaburzenia miesiączkowania, niepokój ruchowy, bezsenność, zmniejszenie masy ciała czy biegunka. W razie wystąpienia wymienionych objawów pacjent powinien skontaktować się z lekarze, gdyż może być konieczne obniżenie dawki leku.

Pacjenci przyjmujący preparaty lewotyroksyny mogą mieć pytania dotyczące dodatkowej suplementacji preparatami jodu i selenu. W świetle aktualnych danych nie poleca się suplementacji jodu, jeśli nie ma ku temu dodatkowych wskazań, takich jak ciąża . Nie ma również wiarygodnych danych pozwalających na rekomendowanie suplementacji selenu u pacjentów, u których nie występuje niedobór tego pierwiastka. Pacjentom z chorobą Hashimoto można polecać preparaty z witaminą D. Według najnowszych doniesień istnieje związek pomiędzy rozwojem tej choroby, a  niedoborami witaminy D. Biorąc pod uwagę niski koszt terapii i jej małą potencjalną szkodliwość, uzasadnione jest rekomendowanie preparatów z witaminą D i monitorowania jej poziomu u pacjentów z chorobą Hashimoto.

Pacjenci mogą też pytać o zamienne stosowanie lewotyroksyny różnych producentów, zwłaszcza w obliczu pojawiających się na rynku braków leków. Teoretycznie możemy wydać pacjentowi lek innej marki jako zamiennik. Trzeba jednak pamiętać, że lewotyroksyna jest lekiem o wąskim indeksie terapeutycznym. Aktualne europejskie i międzynarodowe wytyczne zalecają, by pacjent przyjmował stale lek jednej marki. Jeśli konieczna jest zamiana, należy po 6 tygodniach wykonać badania TSH by sprawdzić, czy nie jest wymagane dostosowanie dawki.

Na zakończenie jeszcze kilka słów o lewotyroksynie w postaci roztworu doustnego, która jest stosunkowo nowa na polskim rynku. Wyniki badań nad wyższością tej postaci leku nad tradycyjnymi tabletkami są dość sprzeczne. Natomiast w opinii polskich ekspertów doustny roztwór lewotyroksyny sodowej może być korzystny u pacjentów, u których występują zaburzenia wchłaniania wywołane przez różne czynniki, jak składniki pokarmowe, leki, a także choroby przewodu pokarmowego. Co ciekawe, przeprowadzone do tej pory badania wykazują, że postać płynna może być stosowana zarówno na czczo, jak i w trakcie śniadania. Podobnie jak tabletki, roztwór doustny jest bezpieczny u dzieci oraz dorosłych, a także w czasie ciąży.

To już wszystko w dzisiejszym odcinku. Dziękuję za uwagę i do zobaczenia w kolejnym.

Opracowanie merytoryczne: mgr farm. Katarzyna Lisiecka

Zobacz też

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się