Program ekspercki
Tarczyca okiem farmaceuty
Program ekspercki
Tarczyca okiem farmaceuty
Czym jest niedoczynność tarczycy?
Niedoczynność tarczycy jest zaburzeniem endokrynologicznym, w przebiegu której gruczoł tarczowy nie produkuje wystarczającej ilości hormonów – tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T3).
W wyniku niedoboru hormonów tarczycy u pacjenta rozwijają się objawy kliniczne, któremu towarzyszy podwyższone stężenie hormonu TSH (hormon tyreotropowy) produkowanego przez przysadkę w odpowiedzi na obniżające się stężenie tyroksyny i trójjodotyroniny.
Czynność tarczycy i przysadki są wzajemnie kontrolowane na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. Funkcje przysadki są regulowane przez tyreoliberynę (TRH) uwalnianą przez podwzgórze, która pobudza aktywność przysadki. Przysadka mózgowa, uwalnia hormon tyreotropowy (TSH) pobudzający tarczycę do produkcji T3 i T4. Podwyższone stężenie T3 i T4 powoduje zmniejszenie uwalniania TSH przez przysadkę raz TRH przez podwzgórze, a niedobór hormonów stymuluje produkcję TSH.[1]
Jak często występuje?
Około 5% populacji cierpi na niedoczynność tarczycy.[1] Stwierdza się ją u 1-6% osób do 60. rż.[2]
1
Niedoczynność tarczycy jest najpowszechniejszym zaburzeniem funkcji tarczycy.[3]
2
Częstość występowania utajonej (subklinicznej) niedoczynności tarczycy to nawet 3-15% w zależności od badanej populacji.[4]
3
Nierozpoznana niedoczynność tarczycy około 5% populacji.[5]
4
Choroby tarczycy około 5-krotnie częściej występują u kobiet.[2]
Jak się objawia?
Pacjent, u którego występują niedobory hormonów tarczycy może skarżyć się na:
Zmęczenie i osłabienie
Senność
Pogorszenie funkcji poznawczych szczególnie u osób starszych
Obrzęki skórne (obejmujące powieki, twarz, ręce)
Spowolnienie akcji serca
Zaburzenia miesiączkowania
Sucha, blada skóra
Uczucie ciągłego zimna
Obniżenie nastroju
Problemy z pamięcią i koncentracją
Przyrost masy ciała
Suche, łamliwe włosy, bez połysku
Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
Zaparcia
Nasilenie objawów zależne jest od stadium rozwinięcia choroby. Jeśli choroba jest zaawansowana objawy te będą łatwiejsze do rozpoznania, lecz niedoczynność tarczycy może mieć także łagodniejszy przebieg, a wtedy jej rozpoznanie może być trudniejsze.[1]
!
Objawy niedoczynności tarczycy są mało charakterystyczne i mogą wskazywać także na inne choroby. Jednak większość z nich można łatwo zidentyfikować podczas przeprowadzania wywiadu z pacjentem, dlatego zapytaj pacjenta o to czy obserwuje u siebie te konkretne objawy zaburzenia.
Twój pacjent skarży się na objawy niedoczynności tarczycy?
Zaleć mu wykonanie badań TSH. Pamiętaj, że takie badanie może zlecić lekarz medycyny rodzinnej lub internista – pacjent nie musi udawać się do endokrynologa, dlatego wystarczy, że skierujesz go do lekarza POZ.
Typowy pacjent z niedoczynnością tarczycy
Anna, 50 lat
Kobieta w średnim wieku, która skarży się na mocne wypadanie włosów oraz obrzęki skórne występujące głównie w obrębie twarzy.
Tomasz, 45 lat
Mężczyzna odczuwający przewlekłe zmęczenie i już po raz kolejny prosi w aptece o preparat wzmacniający
Alicja, 23 lata
Młoda kobieta, która ma odczucie ciągłego zimna, jest blada i osłabiona.
Magda, 30 lat
Pacjentka, która zauważyła przyrost masy ciała i prosi o polecenie preparatu na odchudzanie. Dodatkowo zgłasza, że występują u niej zaburzenia miesiączkowania.
Zofia, 75 lat
Starsza kobieta szukająca preparatu poprawiającego funkcje poznawcze. Przyznaje, że od jakiegoś czasu pogorszyła się jej pamięć i koncentracja. Odczuwa spowolnienie akcji serca i obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.
Jak rozpoznać niedoczynność tarczycy?
Rozpoznanie pierwotnej niedoczynności tarczycy polega na prostym badaniu – oznaczeniu w surowicy krwi stężenia TSH i stwierdzeniu jego podwyższonego stężenia, z jednoczesnym obniżeniem stężenia wolnej frakcji tyroksyny (fT4).
W przypadku wtórnej lub trzeciorzędowej niedoczynności TSH może być w normie, jednak obniżone będzie stężenie fT4.
Dalsza diagnostyka obejmuje oznaczenie poziomu przeciwciał, które pozwala zidentyfikować możliwe procesy autoimmunologiczne, a także wykonanie USG tarczycy.[1]
Czym jest badanie TSH?
TSH to hormon produkowany przez przysadkę mózgową, który stymuluje tarczycę do wydzielania hormonów tarczycy – T3 i T4. Oznaczenie jego stężenia jest podstawowym testem, który pozwala określić funkcję tarczycy.
U osób dorosłych stężenie TSH powinno się znajdować w przedziale od 0,4 do 4,0 ml U/l. Norma ta jest jednak ogólna i może różnić w zależności od indywidualnych cech pacjenta, np. im młodszy pacjent to norma będzie niższa.
Badanie można wykonać w każdym laboratorium diagnostycznym bez skierowania.
Jest ono proste, niedrogie, a ze skierowaniem jest bezpłatne.[2]
Pobierz algorytm rekomendacji
Czym grozi nieleczona niedoczynność tarczycy?
Nieleczona niedoczynność tarczycy może być przyczyną rozwoju poważnych zaburzeń, takich jak:
- śpiączka,[6]
- niewydolność serca,[6]
- ryzyko rozwoju depresji,[6]
- zwiększone ryzyko rozwoju choroby Alzheimera u kobiet.[7]
Niedoczynność tarczycy wpływa także na czynność serca:[8]
- zmniejsza się pojemność minutowa serca,
- obniżeniu ulega częstość rytmu serca,
- wzrasta ciśnienie tętnicze krwi,
- zwiększa się sztywność naczyń,
- wzrasta poziom cholesterolu całkowitego, LDL oraz apolipoproteiny B.
Jak wygląda leczenie?
Ta sekcja dostępna jedynie po zalogowaniu
Zaloguj się na swoje konto.
Nie pamiętasz hasła? Odzyskaj je
Nie masz konta? Zarejestruj się
Chcesz, aby Twój pacjent poszerzył swoją wiedzę na temat chorób tarczycy?
Zaproś go do serwisu
To sprawdzone i profesjonalne źródło wiedzy na temat zdrowia tarczycy.
Piśmiennictwo:
1. Taylor, P. N., Albrecht, D., Scholz, A., Gutierrez-Buey, G., Lazarus, J. H., Dayan, C. M., & Okosieme, O. E. (2018). Global epidemiology of hyperthyroidism and hypothyroidism. Nature Reviews Endocrinology, 14(5), 301–316. https://doi.org/10.1038/nrendo.2018.18
2. Gajewski, P. (red.). (2020). Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna.
3. Kuryłło, M., & Mojs, E. (2022). The impact of hypothyroidism on cognitive processes, with particular emphasis on attention and memory issues. Neuropsychiatria i Neuropsychologia, 17(3–4), 194–200. https://doi.org/10.5114/nan.2022.124706
4. Gosi, S. K. Y., Kaur, J., & Garla, V. V. (2024). Subclinical Hypothyroidism. StatPearls Publishing. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536970/
5. Strikić Đula, I., Pleić, N., Babić Leko, M., Gunjača, I., Torlak, V., Brdar, D., Punda, A., Polašek, O., Hayward, C., & Zemunik, T. (2022). Epidemiology of Hypothyroidism, Hyperthyroidism and Positive Thyroid Antibodies in the Croatian Population. Biology, 11(3), 394. https://doi.org/10.3390/biology11030394
6. DeSanto, L. (b.d.). Hypothyroidism: Everything You Need to Know. HealthCentral.
7. Tan, Z. S. (2008). Thyroid Function and the Risk of Alzheimer DiseaseThe Framingham Study. Archives of Internal Medicine, 168(14), 1514. https://doi.org/10.1001/archinte.168.14.1514
8. Udovcic, M., Pena, R. H., Patham, B., Tabatabai, L. i Kansara, A. (2017). Niedoczynność tarczycy a serce. Czasopismo sercowo-naczyniowe Methodist DeBakey, 13(2), 55–59. https://doi.org/10.14797/mdcj-13-2-55 9. Merck. (2013). ChPL Euthyrox. Pobrano z: https://rejestry.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public
9. Merck (2013). Charakterystyka Produktu Leczniczego Euthyrox® N z dn. 03.2023 r.. Pobrano z: https://rejestry.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public
Materiał przygotowany we współpracy z firmą Merck.
NUMER AKCEPTACJI
PL-EUT-00337