Transkrypcja:
Cześć! Nazywam się Bartosz Futera i zapraszam na kolejny film z cyklu Pogadanki farmaceutyczne. W tym odcinku omówiona zostanie arypiprazol, czyli lek o działaniu przeciwpsychotycznym.
Arypiprazol został odkryty w 1988 roku przez japońską firmę farmaceutyczną Otsuka Pharmaceuticals. Naukowcy prowadzili prace nad lekiem, który byłby porównywalny w swojej skuteczności do chlorpromazyny czy haloperidolu w leczeniu psychoz, a jednocześnie miałby lepszą tolerancję i profil bezpieczeństwa. Wysiłki zaowocowały syntezą cząsteczki arypiprazolu, który w 2002 roku został zarejestrowany przez amerykańską Agencję Żywności i Leków, pod nazwą Abilify, jako lek wskazany w leczeniu schizofrenii. W 2004 roku został zarejestrowany w Europie, a w 2006 w Japonii oraz innych krajach, w tym samym wskazaniu. W chwili odkrycia arypiprazol był innowacyjnym lekiem zarówno w kontekście swojej budowy chemicznej jak i mechanizmu działania.
Arypiprazol to atypowy lek przeciwpsychotyczny, którego wskazania obejmują leczenie schizofrenii oraz choroby afektywnej dwubiegunowej. Jego skuteczność opiera się na regulacji receptorów dopaminowych i serotoninowych w mózgu. Lek ten działa jako częściowy, presynaptyczny agonista i postsynaptyczny antagonista receptorów dopaminowych D2 i serotoninowych 5HT1. Działanie antagonistyczne jest silniejsze w obszarach o zwiększonym stężeniu dopaminy, a w rejonach z normalnym stężeniem niemal ustępuje. Przekłada się to na hamowanie zachowań maniakalnych w przebiegu schizofrenii oraz chorobie afektywnej dwubiegunowej. Dodatkowo arypiprazol stosowany jest w leczeniu zaburzeń ze spektrum autyzmu, zaburzeń psychotycznych u seniorów dotkniętych demencją, a poza wskazaniami w leczeniu innych zachowań psychotycznych, w tym zaburzeń związanych z nadużywaniem substancji psychoaktywnych.
Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań?
Pacjenta, który realizuje receptę na arypiprazol po raz pierwszy warto poinformować, że jest to lek o działaniu przeciwpsychotycznym, który posiada dużo lepszy profil bezpieczeństwa niż neuroleptyki pierwszej generacji. Istotna może być także informacja, że lek występuje w postaci klasycznych tabletek oraz tabletek ulegających rozpadowi w jamie ustnej, które stanowią wygodną alternatywę dla pacjentów mających trudności z połykaniem. Ta postać leku może być również rozpuszczona w wodzie i przyjęta w postaci roztworu. Lek powinien być stosowany o stałej porze i może być przyjmowany niezależnie od posiłku. Nie ma przeciwwskazań do przyjęcia leku na czczo, jak również nie wykazano aby rodzaj pokarmu, zawartość tłuszczy lub białek wpływała na działanie leku.
Poinformuj pacjenta, że pełna ocena działania leku może trwać nawet do dwóch tygodni od momentu rozpoczęcia terapii, dopiero po tym czasie obserwuje się stabilizację stężenia leku w surowicy i możliwe jest ustalenie właściwej dawki podtrzymującej. Uprzedź też, że podobnie jak w przypadku innych leków neuroleptycznych, w początkowej fazie stosowania arypiprazol może wywoływać myśli samobójcze, dlatego istotne jest aby pacjent w tym okresie był w stałym kontakcie z lekarzem prowadzącym.
Arypiprazol posiada lepszy profil bezpieczeństwa w stosunku do neuroleptyków klasycznych. Rzadziej powoduje wystąpienie działań niepożądanych takich jak przyrost masy ciała, hipercholesterolemia czy hiperprolaktynemia, która przekłada się na zaburzenia libido, zaburzenia miesiączkowania u kobiet, mlekotok czy ginekomastię u mężczyzn. Podczas stosowania arypiprazolu rzedziej wystepuja także objawy pozapiramidowe, do których należą m.in. drżenia, mimowolne ruchy warg, żuchwy czy języka, zaburzenia chodu oraz sztywność mięśniowa.
W przypadku jednoczesnego stosowania arypiprazolu z niektórymi lekami istnieje konieczność modyfikacji dawki leku, poprzez jej dwukrotne zmniejszenie lub zwiększenie. Dotyczy to leków metabolizowanych przez enzymy CYP2D6 i CYP3A4, które będą wpływały na farmakokinetykę arypiprazolu. Przekaż pacjentowi aby w przypadku zaordynowania nowych leków, szczególnie ketokonazolu, itrakonazolu, fluoksetyny i paroksetyny, poinformował lekarza wystawiającego receptę o stosowaniu arypiprazolu lub skontaktował się ze swoim lekarzem prowadzącym. Warto wiedzieć, że arypiprazol jest z powodzeniem stosowany zarówno w monoterapii jak i w połączeniach z innymi lekami, w tym lekami przeciwpsychotycznymi. Odmienne mechanizmy działania tych leków zapewniają skuteczną stabilizację stanu psychicznego pacjenta.
Podsumowując arypiprazol jest często stosowanym lekiem w terapii zaburzeń psychotycznych, głownie w schizofrenii oraz chorobie afektywnej dwubiegunowej. Cechuje się lepszym profilem bezpieczeństwa niż klasyczne neuroleptyki oraz wysoką skutecznością zwalczania stanów maniakalnych. W tym odcinku to już wszystko, dziękuję za uwagę i zapraszam do obejrzenia innych filmów z serii Pogadanki farmaceutyczne.