Transkrypcja:

Cześć, tu Magdalena Burat. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku opowiem o minoksydylu. Jakich informacji udzielić pacjentowi i na co uważać? Zapraszam.

Minoksydyl to lek zaliczany do grupy leków hipotensyjnych i stymulujących mieszki włosowe. Jest to prolek, który ulega w mieszku włosowym przekształceniu pod wpływem enzymu sulfotransferazy do formy aktywnej, czyli siarczanu minoksydylu. Został zsyntetyzowany pod koniec lat 50. XX i przebadany pod kątem możliwości zastosowania go w leczeniu wrzodów. W badaniach nie potwierdzono jednak skuteczności minoksydylu w tym wskazaniu, ale wykazano, że lek silnie rozkurcza obwodowe naczynia krwionośne. W 1979 roku minoksydyl został wprowadzony do lecznictwa jako lek na nadciśnienie do stosowania u pacjentów opornych na leczenie innymi lekami. Ograniczenie włączania minoksydylu do terapii wynikało z wielu działań niepożądanych. Jednym z zaobserwowanych skutków ubocznych terapii minoksydylem było nadmierne owłosienie, co stanowiło punkt wyjścia do opracowania leku z minoksydylem w postaci do użytku zewnętrznego. W 1988 roku wprowadzono na rynek pierwszy preparat z minoksydylem do leczenia łysienia androgenowego u mężczyzn, a trzy lata później wskazanie to zostało poszerzone o możliwość zastosowania leku również u kobiet z rozpoznanym łysieniem androgenowym.

W Polsce minoksydyl jest dostępny w postaci roztworów do użytku zewnętrznego w stężeniu 2% i 5%, które są wydawane na receptę lub bez recepty. Od niedawna minoksydyl dostępny jest również jako surowiec recepturowy, z którego sporządzane są roztwory do użytku zewnętrznego lub proszki doustne stosowane off-label w leczeniu łysienia androgenowego.

Minoksydyl w postaci roztworu na skórę jest wskazany w leczeniu łysienia androgenowego u mężczyzn i kobiet. Stosowanie minoksydylu polecaj mężczyznom, u których zauważasz przesuwanie się linii czołowej owłosienia ku tyłowi lub przerzedzanie się włosów w okolicy wierzchołkowej. U kobiet charakterystycznym objawem łysienia androgenowego jest zmniejszenie się gęstości włosów w okolicy czołowej i ciemieniowej. Przyczyną łysienia androgenowego jest wpływ dihydrotestosteronu na receptory androgenowe w brodawce mieszka włosowego, co prowadzi do miniaturyzacji mieszków włosowych. Dihydrotestosteron powstaje z testosteronu przy udziale enzymu 5-α-reduktazy, dlatego mechanizm działania minoksydylu opiera się na hamowaniu aktywności tego enzymu. Poza wskazaniami rejestracyjnymi minoksydyl możesz zalecić wspomagająco pacjentom z łysieniem plackowatym, telogenowym oraz w celu zagęszczenia zarostu na twarzy lub zagęszczenia brwi. Lek z minoksydylem rekomenduj dorosłym powyżej 18. r.ż.

Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym po prostu warto wiedzieć?

Rekomendując stosowanie roztworu minoksydylu na skórę dobierz stężenie i częstotliwość dawkowania do płci pacjenta. U mężczyzn zwykle stosuje się 5% roztwór raz lub dwa razy dziennie. U kobiet korzystny efekt uzyskuje się już przy niższym stężeniu minoksydylu 2% stosowanym dwa razy dziennie, co odpowiada skuteczności stosowania preparatu 5% raz dziennie.

Bardzo ważną kwestią jest, aby pacjent stosujący preparat dwa razy dziennie odpowiednio planował czas aplikacji preparatu na skórę głowy w godzinach wieczornych. Poinformuj pacjenta, aby stosował lek co najmniej 2 godziny przed pójściem spać, ponieważ w innym przypadku produkt może przenieść się z poduszki na skórę twarzy i spowodować wystąpienie niepożądanego owłosienia na twarzy.

Zastosowanie produktu na skórę głowy wymaga dokładnego rozprowadzenia produktu opuszkami palców, najlepiej z wykonaniem masażu skóry głowy w celu pobudzenia mikrokrążenia i zwiększenia skuteczności działania leku. Zaleć pacjentowi, aby po każdej aplikacji dokładnie umył dłonie.

Jeżeli pacjent będzie stosował minoksydyl po raz pierwszy uprzedź go, że zwykle w 6.–8. tygodniu leczenia może zaobserwować nasilone wypadanie włosów, co jest zjawiskiem naturalnym, wynikającym z nagłego uwolnienia telogenu, czyli włosów znajdujących w fazie spoczynku, prowadzącej w rezultacie do wypadania. Jest to przejściowy objaw niepożądany, który ustępuje w kolejnych tygodniach kontynuacji terapii. Świadomość tego mechanizmu uchroni pacjenta przed decyzją o przedwczesnym odstawieniu leku.

Wydając pacjentowi lek z minoksydylem w stężeniu 5%, poinformuj go o możliwym ryzyku wystąpienia podrażnienia skóry głowy. Prawdopodobną przyczyną tego objawu jest wysokie stężenie glikolu propylenowego w podłożu, dlatego po zaobserwowaniu takiej reakcji warto, aby pacjent rozważył zamianę na lek z minoksydylem 2% o niższej zawartości glikolu propylenowego. Innym rozwiązaniem jest sporządzenie leku recepturowego z minoksydylem w postaci roztworu bez użycia glikolu propylenowego. Przekaż, że na lek recepturowy musi zostać wystawiona recepta. Ponadto, poinformuj pacjenta, aby nie stosował minoksydylu na uszkodzoną skórę głowy.

W przypadku uzyskania pożądanego efektu leczenia minoksydylem do użytku zewnętrznego, konieczna jest kontynuacja stosowania leku dla podtrzymania efektu. Odstawienie leku może spowodować powrót do stanu sprzed leczenia w ciągu 3 do 4 miesięcy.

Pierwsze efekty leczenia mogą być widoczne po 2-4 miesiącach stosowania leku dwa razy na dobę. Szybszy odrost włosów pacjent zaobserwuje przy zastosowaniu minoksydylu w wyższym stężeniu, co zostało potwierdzono w podwójnie zaślepionym kontrolowanym placebo badaniu klinicznym. Lepsze efekty uzyskają pacjenci z mniej zaawansowanym łysieniem niż pacjenci w starszym wieku z długotrwającym łysieniem.

Nie zalecaj stosowania minoksydylu w ciąży i podczas karmienia piersią. Do apteki może zgłosić się kobieta zaniepokojona nadmierną utratą włosów po porodzie. Jeżeli zapyta o możliwość zastosowania minoksydylu to wytłumacz jej, że nie jest to lek o potwierdzonym bezpieczeństwie stosowania w okresie laktacji, a ponadto łysienie poporodowe jest procesem fizjologicznym i samoograniczającym się, które kończy się pełnym odrostem włosów, nawet jeżeli pacjentka nie podejmie żadnych działań.

Jeżeli kuracja zewnętrzna minoksydylem nie przynosi oczekiwanych rezultatów, istnieje możliwość zastosowania leczenia doustnego. Jest to zastosowanie off-label, a zalecenia dawek opierają na dostępnych wynikach badań. Według danych literaturowych dawki minoksydylu zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn powinny być stopniowo zwiększane. U kobiet  za skuteczne uznaje się dawki w zakresie od 0,5 do 2,5 mg, a u mężczyzn dawki w zakresie od 2,5 do 5 mg. W Polsce nie ma aktualnie dostępnych doustnych leków gotowych zawierających w swoim składzie minoksydyl, ale pacjent może w aptece zrealizować receptę na proszki robione wystawioną przez lekarza dermatologa.

Za granicą dostępny jest minoksydyl do użytku zewnętrznego w postaci pianki, która nie zawiera w swoim składzie glikolu propylenowego. Zaletą takiej postaci jest zminimalizowanie ryzyka podrażnienia skóry głowy i kontaktowego zapalenia skóry głowy oraz łatwiejsza aplikacja, natomiast wadą jest nieprzyjemne odczucie pozostałości produktu na skórze głowy.

Włosy odrastające po kuracji minoksydylem mogą mieć inny kolor lub strukturę niż dotychczas.

To już wszystko, dziękuję za uwagę i do zobaczenia w kolejnym odcinku.