Pytanie
Czy wszystkie złamania są wskazaniem do zastosowania farmakologicznej profilaktyki przeciwzakrzepowej?
Krótka odpowiedź
Nie, złamania nie są wskazaniem do rutynowego wprowadzania profilaktyki przeciwzakrzepowej. Konsensus Polski zaleca, by profilaktykę taką włączyć w przypadku złamań w obrębie kończyn dolnych, przebiegających z leczeniem opatrunkiem gipsowym i unieruchomieniem u pacjentów z grupy umiarkowanego i wysokiego ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych. Ryzyko takie jest każdorazowo szacowane indywidualnie dla każdego pacjenta.
Wyjaśnienie
Wprowadzenie u pacjenta profilaktyki przeciwzakrzepowej ma na celu zapobieganie żylnej chorobie zakrzepowo-zatorowej, której najpoważniejszą konsekwencją jest zatorowość płucna. W każdym przypadku wprowadzenie tejże profilaktyki wymaga indywidualnej oceny czynników ryzyka zakrzepowego występujących u pacjenta. Najważniejsze czynniki ryzyka zakrzepowego wraz z ich siłą przedstawiono w tabeli 16. Ocena ryzyka zakrzepowego jest jednakże tylko składową profilaktyki przeciwzakrzepowej, gdyż równie ważne pozostają takie czynniki jak stan kliniczny pacjenta, jego odżywienie czy podaż płynów.
| Ryzyko wysokie | Ryzyko średnie | Ryzyko niskie |
|---|---|---|
| Uszkodzenie rdzenia kręgowego Złamanie bliższego końca kości udowej Endoprotezoplastyka stawu biodrowego lub kolanowego Duże zabiegi chirurgiczne | Niewydolność serca Hormonalna terapia zastępcza Antykoncepcja hormonalna Nowotwór Ciąża i połóg Trombofilia Ortopedyczne zabiegi na kończynach dolnych Stan po przejściu ŻChZ-Z | Nadwaga Żylaki Pobyt w łóżku >3 dni Chirurgia artroskopowa Zaawansowany wiek |
Konsensus Polski nie zaleca, aby rutynowo włączać profilaktykę przeciwzakrzepową u pacjentów z urazami w obrębie kończyn dolnych leczonych opatrunkiem gipsowym z unieruchomieniem. Jest ona rekomendowana u pacjentów z umiarkowanym i wysokim ryzykiem występowania powikłań zakrzepowo-zatorowych.[2]
W ogólnych zasadach profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w ortopedii i traumatologii wskazaniem do prowadzenia farmakologicznej profilaktyki przeciwzakrzepowej są złamania miednicy, bliższego końca kości udowej lub kości podudzia, gdyż przebiegają one najczęściej z unieruchomieniem pacjenta. Pozostałe złamania nie są wymienione jako czynniki wymagające włączenia farmakologicznej profilaktyki przeciwzakrzepowej.[3]
Zalecana profilaktyka przeciwzakrzepowa w traumatologii obejmuje włączenie stosowania heparyn drobnocząsteczkowych w tym wskazaniu, alternatywnie zaleca się wykorzystanie fondaparynuksu lub heparyny niefrakcjonowanej.[3] Profilaktyczne dawki heparyny drobnocząsteczkowej zaleca się podawać przez czas trwania unieruchomienia oraz 5-7 dni po nim.[2]
Czytaj też: Czym się różnią leki przeciwzakrzepowe od przeciwpłytkowych? [Ulotka dla pacjenta]
Piśmiennictwo
- Chmielewski, D., Górecki, A., Kusz, D., Małdyk, P., Marczyński, W., & Tomkowski, W. (2014). Zasady profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w ortopedii i traumatologii narządu ruchu (aktualizacja z dnia 18.02. 2014) Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 16(2), 227-239. ⬏
- Tomkowski, W., Kuca, P., Urbanek, T., Chmielewski, D., Krasiński, Z., Pruszczyk, P., … & Zubilewicz, T. (2017). Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa—wytyczne profilaktyki, diagnostyki i terapii Konsensus Polski 2017. Acta Angiologica, 23(2), 73-113. ⬏⬏
- Chmielewski, D., Górecki, A., Kusz, D., Małdyk, P., Marczyński, W., & Tomkowski, W. (2014). Zasady profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej w ortopedii i traumatologii narządu ruchu (aktualizacja z dnia 18.02. 2014) Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 16(2), 227-239. ⬏⬏