NLPZ | Metotreksat |
---|---|
ketoprofen (Bi-Profenid, Ketonal, Febrofen), deksketoprofen (Dexak, Ketesse), indometacyna (Metindol), ibuprofen (Nurofen, Ibum, Ibufen), deksibuprofen (Seractil), naproksen (Aleve, Anapran), kwas mefenamowy (Mefacit), kwas tolfenamowy (Migea), piroksykam (Feldene, Piroxicam), lornoksykam (Xefo), diklofenak (Majamil, DicloDuo, Diclac), aceklofenak (Biofenac), nabumeton (Nabuton), nimesulid (Nimesil, Aulin), meloksykam (Movalis, Aspicam, Mel), kwas acetylosalicylowy (Aspirin, Polopiryna), propyfenazon (w: Saridon, w: Cefalgin). | metotreksat (Metex, Trexan Neo). |
Metotreksat jest często stosowanym lekiem w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów oraz łuszczycy. NLPZ nie są przeciwwskazane w leczeniu stanów bólowych lub w gorączce, szczególnie gdy metotreksat jest stosowany w niskich dawkach. Jednak niektóre NLPZ mogą spowodować zmiany farmakokinetyki metotreksatu.
Mechanizm interakcji
Metotreksat jest wydalany przez nerki, zatem działanie NLPZ hamujące retencję sodu i wody może potęgować toksyczność metotreksatu poprzez zatrzymywanie w organizmie. NLPZ zmniejszają również nefroprotekcyjne działanie prostaglandyn, co może prowadzić do ich uszkodzenia. W przypadku terapii metotreksatem również w tym mechanizmie może dojść do zatrzymywania metotreksatu.
Wnioski z badań
Wykazano, że w kilku przypadkach rozwinęła się bardzo poważna toksyczność, podczas gdy u innych nie było istotnych objawów interakcji. Większość badań wskazuje, że metotreksat stosowany w dawkach terapeutycznych w łuszczycy, reumatoidalnym zapaleniu stawów i u pacjentów z prawidłową czynnością nerek nie wykazuje klinicznie istotnych interakcji. Natomiast największe ryzyko wystąpienia ciężkich interakcji występuje u pacjentów leczonych przeciwnowotworowo (150 mg lub więcej dziennie). Większe ryzyko wykazują niektóre leki: ibuprofen, ketoprofen, metamizol oraz aspiryna.[1]
- Podwójnie zaślepione badanie z randomizacją, przeprowadzone u 10 pacjentów wykazało, że klirens nerkowy, oraz procent wydalanego metotreksatu nieznacznie różnił się między grupą kontrolną a grupą przyjmującą NLPZ.[2]
- Badanie retrospektywne wykonane u 36 pacjentów wykazało znaczną toksyczność metotreksatu. Podczas leczenia onkologicznego metotreksatem podanie ketoprofenu spowodowało znaczną toksyczność włącznie ze zgonem. Nie stwierdzono toksyczności, jeśli ketoprofen był podawany 12 h po zakończonym wlewie.[3]
Proponowana interwencja
Stosowanie NLPZ nie jest bezwzględnie przeciwwskazane u pacjentów stosujących niskie dawki metotreksatu. Jednak łączenie NLPZ z metotreksatem może powodować wzrost toksyczności metotreksatu. Zarekomenduj pacjentowi paracetamol lub paracetamol z NLPZ w żelu, maści lub sprayu. W przypadku niedostatecznej kontroli bólu zaproponuj paracetamol z kodeiną. U pacjentów leczonych onkologicznie stosowanie NLPZ jest bezwzględnie przeciwwskazane.

Piśmiennictwo
- Preston, C. L. (red.). (2019). Stockley’s Drug Interactions. Twelfth edition. Pharmaceutical Press.⬏
- Tracy, T. S., Worster, T., Bradley, J. D., Greene, P. K., & Brater, D. C. (1994). Methotrexate disposition following concomitant administration of ketoprofen, piroxicam and flurbiprofen in patients with rheumatoid arthritis. British journal of clinical pharmacology, 37(5), 453–456. https://doi.org/10.1111/j.1365-2125.1994.tb05713.x ⬏
- Thyss, A., Milano, G., Kubar, J., Namer, M., & Schneider, M. (1986). Clinical and pharmacokinetic evidence of a life-threatening interaction between methotrexate and ketoprofen. Lancet (London, England), 1(8475), 256–258. https://doi.org/10.1016/s0140-6736(86)90786-5⬏