Preparaty z monakoliną K to suplementy diety dostępne w postaci kapsułek lub tabletek. Ich głównym zadaniem jest utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi, co czyni je popularnym wyborem u pacjentów poszukujących alternatywy dla statyn. Monakolina K, obecna w czerwonym ryżu fermentowanym, działa poprzez hamowanie syntezy cholesterolu w wątrobie, co przekłada się na obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL. Preparaty te często zawierają dodatkowe składniki, takie jak koenzym Q10, witaminy z grupy B czy ekstrakty roślinne, które mają wspierać działanie hipolipemizujące oraz korzystnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy.

O substancji czynnej

Czerwone drożdże z ryżu (często błędnie nazywane drożdżami z czerwonego ryżu) powstają w procesie fermentacji ziaren ryżu przy udziale drożdży Monascus purpureus. Czerwone drożdże z ryżu są źródłem monakoliny K, znanej też jako lowastatyna. Czerwone drożdże z ryżu wchodzą w skład suplementów diety wspomagających utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi. Monakolina K, główny składnik czerwonych drożdży z ryżu, jest statyną i działa jak wszystkie statyny, tj. inhibitorem reduktazy hydroksymetyloglutarylo-CoA (HMG-CoA), co prowadzi do obniżenia stężenia cholesterolu całkowitego, lipoprotein o małej gęstości (LDL), lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL) oraz trójglicerydów osocza. Czerwone drożdże z ryżu są przeciwwskazane dla pacjentów z chorobami wątroby, nerek i z wywołanym statynami uszkodzeniem mięśni.

Nie zalecaj stosowania preparatów z monakoliną K u kobiet w okresie ciąży i laktacji. Statyny są zaliczane do potencjalnych teratogenów.^[1] Istnieją przypadki wad ośrodkowego układu nerwowego i kończyn u noworodków narażonych na statyny w okresie życia płodowego.

Badania kliniczne potwierdziły skuteczność czerwonych drożdży z ryżu w leczeniu hiperlipidemii. Przeprowadzono badanie kliniczne z randomizacją z udziałem dzieci z hipercholesterolemią rodzinną, u których 8-tygodniowe przyjmowanie 200 mg czerwonych drożdży z ryżu, odpowiadające 3 mg  monakoliny K., spowodowało znaczące obniżenie stężenia cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL.^[2]

Nie zalecaj stosowania preparatów u osób poniżej 18. roku życia, ponieważ brak jest wystarczających danych klinicznych potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność w tej grupie wiekowej.

Substancje dodatkowe

Preparaty zawierające monakolinę K różnią się składem uzupełniającym, a obecne w nich substancje dodatkowe pełnią różne funkcje – od działania antyoksydacyjnego, przez wspomaganie metabolizmu lipidów, po regulację poziomu homocysteiny i ochronę naczyń krwionośnych. Poniżej przedstawiono szczegółowe omówienie składników dodatkowych obecnych w analizowanych produktach:

• Kwas foliowy – uczestniczy w metabolizmie homocysteiny, której podwyższone stężenie jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Dodatek kwasu foliowego w suplementach z monakoliną ma na celu dodatkową ochronę układu krążenia.
• Witaminy B₆ i B₁₂ – podobnie jak kwas foliowy biorą udział w przemianach homocysteiny, dzięki czemu wspierają prawidłowy metabolizm aminokwasów i mogą obniżać ryzyko rozwoju miażdżycy.
• Chrom – wpływa na metabolizm glukozy i lipidów, poprawiając wrażliwość insulinową i wspierając utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu i trójglicerydów.
• Koenzym Q10 – działa jako silny przeciwutleniacz, a dodatkowo wspiera funkcjonowanie mitochondriów i produkcję energii w komórkach. Jest często dołączany do preparatów ze statynami i monakoliną, ponieważ ich stosowanie może obniżać stężenie endogennego koenzymu Q10, co wiąże się m.in. z występowaniem bólów mięśniowych.
• Astaksantyna – karotenoid o bardzo silnym działaniu antyoksydacyjnym. W suplementach wspiera ochronę komórek przed stresem oksydacyjnym i może dodatkowo wspierać prawidłową funkcję naczyń krwionośnych.
• Polikosanol – mieszanina alkoholi alifatycznych, które według niektórych badań mogą wspierać obniżenie stężenia cholesterolu LDL i podniesienie frakcji HDL, choć dowody naukowe są niejednoznaczne.
• Fitosterole – związki roślinne o strukturze podobnej do cholesterolu, które konkurują z nim w procesie wchłaniania w jelitach, zmniejszając ilość cholesterolu dostającego się do krwiobiegu.
• Wyciąg z czosnku – tradycyjnie stosowany jako środek wspierający obniżenie stężenie cholesterolu i ciśnienia tętniczego. Ma również właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne.
• Wyciąg z owoców bergamotki (Citrus bergamia) – zawiera polifenole o potencjalnym działaniu hipolipemizującym i antyoksydacyjnym. Może wspierać obniżenie stężenia LDL i trójglicerydów.
• Wyciąg z liści karczocha – zawiera cynarynę, która może wspomagać obniżenie cholesterolu oraz wspierać pracę wątroby i procesy detoksykacyjne.
• Ekstrakt z buraka – źródło azotanów, które w organizmie przekształcają się w tlenek azotu (NO), wspierający rozszerzanie naczyń krwionośnych i poprawiający krążenie.
• Ekstrakt fukoidanu z wodorostów – polisacharyd o potencjalnym działaniu immunomodulującym i przeciwzapalnym, dodatkowo wspierający ochronę naczyń.
• L-arginina – aminokwas będący prekursorem tlenku azotu, poprawiającego elastyczność naczyń i regulującego ciśnienie tętnicze.
• Witamina C – antyoksydant, który chroni komórki przed stresem oksydacyjnym i wspiera syntezę kolagenu w ścianach naczyń krwionośnych.
• Witamina D – odgrywa rolę w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej i zdrowia układu kostnego, ale coraz częściej podkreśla się jej znaczenie w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego i odpornościowego.

Substancje pomocnicze

Na podstawie dostępnych danych dotyczących składu preparatów zawierających monakolinę K można wskazać, że wspólną cechą suplementów diety jest brak glutenu i laktozy w składzie substancji pomocniczych. Czyni to te produkty odpowiednimi do stosowania u pacjentów z nietolerancją laktozy oraz osób wymagających diety bezglutenowej, w tym chorych na celiakię. Lekiem nieodpowiednim do stosowania dla osób z nietolerancją laktozy jest Lovasterol, ponieważ zawiera laktozę.

Wnioski z porównania

Na podstawie analizy można wyciągnąć następujące wnioski:

• Wszystkie preparaty z monakoliną K są przeciwskazane u pacjentek w ciąży i w okresie karmienia piersią
• Preparaty z monakoliną K nie powinny być stosowane u osób poniżej 18 roku życia
• Oprócz Lovasterolu, który jest lekiem na receptę, pozostałe wymienione preparaty są suplementami diety. Oznacza to, że nie podlegają one takim samym rygorom jakościowym i kontrolnym jak leki, a w praktyce nie ma pewności co do rzeczywistej zawartości monakoliny K w preparacie.
• Osobom z celiakią lub nietolerancją laktozy i chcącym zadbać o prawidłowy poziom cholesterolu możesz polecić suplementy diety z monakoliną K takie jak: LipiForma Plus, Cardiostatil, Cardiostatil Plus czy MonArte, ponieważ nie zawierają glutenu i laktozy.
• Osoby z nietolerancją laktozy nie mogą zażywać Lovasterolu, ponieważ zawiera laktozę   

Preparaty zawierające monakoliną K dostępne w obrocie aptecznym

Preparaty zawierające monakolinę K zestawiono w Tabeli poniżej:

Piśmiennictwo

1. Kazmin, A., Garcia-Bournissen, F., Koren, G. (2007). Risks of statin use during pregnancy: a systematic review. Journal of obstetrics and gynaecology Canada: JOGC = Journal d’obstetrique et gynecologie du Canada: JOGC, 29(11), 906–908. https://doi.org/10.1016/S1701-2163(16)32656-1⬏
2. Guardamagna, O., Abello, F., Baracco, V., Stasiowska, B., Martino, F. (2011). The treatment of hypercholesterolemic children: efficacy and safety of a combination of red yeast rice extract and policosanols. Nutrition, metabolism, and cardiovascular diseases: NMCD, 21(6), 424–429. https://doi.org/10.1016/j.numecd.2009.10.015⬏