W obrocie aptecznym dostępne są suplementy diety z luteiną w postaci kapsułek, tabletek, drażetek i tabletek musujących. Pacjenci stosują je głównie w celu wspierania zdrowia oczu, szczególnie ochrony plamki żółtej przed stresem oksydacyjnym i działaniem światła niebieskiego. Wiele osób sięga po nie profilaktycznie, chcąc spowolnić związane z wiekiem pogorszenie widzenia.
O substancji czynnej
Luteina to karotenoid o właściwościach antyoksydacyjnych i filtrujących światło niebieskie, stosowany przede wszystkim w profilaktyce i wspomaganiu leczenia chorób oczu związanych z wiekiem, takich jak zwyrodnienie plamki (AMD) czy retinopatia cukrzycowa. W preparatach wspomagających wzrok źródłem luteiny często jest ekstrakt z kwiatów aksamitki wzniesionej (Tagetes erecta L.).
Preparaty zawierające luteinę są często łączone z innymi karotenoidami (zeaksantyna, beta-karoten) i antyoksydantami (witamina C, E, cynk) w suplementach wspierających zdrowie oczu.
Luteina jest rozpuszczalna w tłuszczach, więc najlepiej wchłania się przy posiłkach zawierających tłuszcz, występuje naturalnie w warzywach takich jak szpinak, jarmuż, kukurydza czy żółtko jajka. Suplementacja luteiny nie zastępuje leczenia chorób oczu, lecz działa profilaktycznie i wspomagająco.
Luteina pełni funkcję swoistego filtra, chroniąc narząd wzroku przed promieniowaniem UV. Ponadto wykazuje działanie antyoksydacyjne. Potencjalnie luteina może poprawiać funkcje poznawcze u osób starszych i zmniejszać objawy zmęczenia wzroku.
Wyższe stężenie luteiny w osoczu wiąże się z mniejszym ryzykiem zaćmy (o ok. 25%). Suplementacja 15 mg luteiny 3 razy w tyg. przez 2 lata poprawiała funkcje wzrokowe u chorych z zaćmą.[1]
Substancje dodatkowe
W tabeli pojawiły się różne substancje dodatkowe, które pełnią rolę wzmacniania działania antyoksydacyjnego luteiny, poprawy biodostępności luteiny i wsparcia metabolizmu i funkcji siatkówki. Są to między innymi:
- witaminy A, D, E i C – mogą wspierać zdrowie oczu poprzez ochronę antyoksydacyjną oraz modulację odporności, zmniejszając ryzyko chorób siatkówki, zaćmy i zespołu suchego oka.
- witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B5, B6, B12, kwas foliowy, biotyna) – mogą wspierać zdrowie oczu głównie przez ochronę nerwu wzrokowego, metabolizm komórek siatkówki i regulację homocysteiny, zmniejszając ryzyko neuropatii oraz zwyrodnień plamki
- ekstrakty z borówki – może wspomagać ochronę przed zwyrodnieniem plamki i retinopatią cukrzycową, głównie poprzez działanie antyoksydacyjne
- ekstrakt z róży – może zmniejszać ryzyko zaćmy i wspomagać zdrowie naczyń oka
- ekstrakt z miłorzębu japońskiego – może ochraniać komórki siatkówki przed niedotlenieniem i stresem oksydacyjnym
- kwasy tłuszczowe i oleje: DHA, EPA i olej rybi – mogą odpowiadać za płynność błon i transdukcję sygnału wzrokowego. Luteina jest rozpuszczalna w tłuszczach, obecność kwasów omega-3 może zwiększać jej biodostępność i wspiera funkcje siatkówki
- cynk – może spowalniać progresję zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem
- magnez – może wspomagać mikrokrążenie w siatkówce i nerwie wzrokowym, co jest istotne w przypadku jaskry i retinopatii cukrzycowej
- selen – może chronić soczewkę przed powstawaniem zaćmy oraz wspomagać zdrowie siatkówki
- żelazo – może poprawiać transport tlenu i metabolizmu komórkowego w siatkówce
- miedź – może wspomagać ochronę przed stresem oksydacyjnym w siatkówce i soczewce
- inne związki: zaeksantyna, która jest stereoziomerem luteiny, beta-karoten i resweratrol, które mogą wykazywać dodatkowe działanie antyoksydacyjne
Substancje pomocnicze
W większość preparatów dostępnych w aptekach nie ma substancji pomocniczych o znanym działaniu.
Natomiast ta która wystąpiła to:
- żelatyna (wołowa, rybna, wieprzowa) – może być problematyczna dla wegetarian i wegan
Podsumowanie różnic
Na podstawie analizy można wyciągnąć następujące wnioski:
- wegetarianom, weganom i osobom z ograniczeniami religijnymi unikaj polecania suplementów zawierających żelatynę, takich jak: Lutezan Premium Plus, Maculoft, Nutrof Total, Ocuvite Complete, Resvega i Visastin
- dla seniorów lub osób z ryzykiem niedoborów polecać preparaty wieloskładnikowe, takie jak Acti Vita-Miner Senior lub Zdrovit Complex Witaminy i minerały
- dla osób pracujących przy komputerze z objawami zmęczenia oczu, polecać Maxiluten. Zawiera wysoką dawkę luteiny i zeaksantynę dla ochrony plamki
- dla młodych dorosłych z intensywnym trybem życia i obciążeniem wzroku polecać preparat Olimp Gold-Luteina. Wysoka dawka luteiny, zeaksantyna, DHA, cynk oraz witaminy A i E mogą wspierać ochronę oczu przed światłem niebieskim
- osobom zmagającym się z zespołem suchego oka poleć Olimp Gold-Luteina, Lutezan Premium Plus, Maculoft, Nutrof Total, Ocuvite Complete, Resvega czy Visastin
- osobom, którym zmagają się z pękaniem naczynek w oku poleć Klarin Aktiv z luteiną ze względu na obecność wyciągu z borówki, która może poprawiać elastyczność naczyń i mikrokrążenie w oku
- dla kobiet karmiących do wsparcia w okresie laktacji poleć Femibion 3 Karmienie piersią
Preparaty zawierające luteinę dostępne w obrocie aptecznym
Preparaty zawierające luteinę zestawiono w Tabeli poniżej:
| Nazwa handlowa | Postać | Dawka luteiny | Substancje dodatkowe | Substancje pomocnicze | Dawkowanie |
|---|---|---|---|---|---|
| Acti Vita-Miner Senior | tabletki | wyciąg z kwiatów aksamitki wzniesionej 1,5 mg w tym luteina 0,3 mg | witamina Awitamina Ewitamina B1witamina B2witamina B6witamina B12witamina Dwitamina Cbiotynawitamina B3witamina B5kwas foliowyżelazocynkjodselen | brak | 1×1 |
| Bilomag Plus Oczy | tabletki | ekstrakt z kwiatu aksamitki wzniesionej 120 mg w tym luteina 24 mg | witamina B6witamina Cwitamina B5witamina Amagnezcynkzaeksantynaekstrakt z liści miłorzębu japońskiego | brak | 1×1 |
| Femibion 3 Karmienie piersią | kapsułki + tabletki | 9 mg | kapsułki: DHAwitamina E tabletki: folianycholinajodżelazowitamina Awitamina B1witamina B2biotynawitamina D3witamina B6witamina B12witamina B3witamina B5witamina Cselenwitamina Ewapńcynk | brak | kapsułki: 1×1 tabletki: 1×1 |
| Klarin Aktiv z luteiną | tabletki | ekstrakt z kwiatu aksamitki wzniesionej 30 mg w tym luteina 6 mg | ekstrakt z owoców borówki czernicysproszkowane owoce borówki czernicywitamina Cwitamina Ewitamina A | brak | 1×2 |
| Lutezan Premium Plus | kapsułki | ekstrakt z kwiatu aksamitki wzniesionej 69 mg w tym luteina 12 mg | olej rybiEPADHAzaeksantynawitamina Ecynkselenwitamina B2witamina D | żelatyna wieprzowa | 1×2 |
| Maculoft | kapsułki | ekstrakt z kwiatu aksamitki wzniesionej 50 mg w tym luteina 10 mg | zaeksantynaolej rybiEPADHAwitamina Dwitamina Ecynkselenwitamina B2witamina B3witamina B6kwas foliowywitamina B12 | żelatyna | 1×1 |
| Maxiluten | tabletki | wyciąg z kwiatów aksamitki wzniesionej 120 mg w tym luteina 24 mg | beta karotencynkwitamina Czaeksantynawyciąg z kwiatów róży stulistnej | brak | 1×1 |
| Nutrof Total | kapsułki | 10 mg | witamina Cwitamina Ewitamina Dcynkmiedźselenolej rybi 4020 TGEPA DHAzaeksantynaresweratrol | żelatyna wołowa | 1×1 |
| Ocuvite Complete | kapsułki | 5 mg | olej rybiEPADHAwitamina Cwitamina Ecynkzaeksantyna | żelatyna rybna | 1×1 lub 1×2 |
| Olimp Gold-Luteina | kapsułki | 22 mg | DHAzaeksantynacynkwitamina Awitamina E | brak | 1×1 |
| Resvega | kapsułki | 10 mg | witamina Cwitamina Ewitamina Dcynkmiedź olej rybi TGEPADHADPAzaeksantynatrans-resweratrol | żelatyna wołowa | 1×2 |
| Visastin | kapsułki | ekstrakt z kwiatu aksamitki wzniesionej 50 mg w tym luteina 10 mg | astaksantynaolej rybiEPADHAwitamina Awitamina B2witamina Cwitamina Dwitamina Ekwas foliowycynk | żelatyna | 1×1 |
| Zdrovit Complex Witaminy i minerały | tabletki | 0,3 mg | witamina Cwitamina B3witamina Ewitamina B5witamina B6witamina B2witamina B1kwas foliowybiotynawitamina B12cynkżelazojod | brak | 1×1 |
Piśmiennictwo
- Olmedilla, B., Granado, F., Blanco, I., Vaquero, M. (2003). Lutein, but not alpha-tocopherol, supplementation improves visual function in patients with age-related cataracts: a 2-y double-blind, placebo-controlled pilot study. Nutrition (Burbank, Los Angeles County, Calif.), 19(1), 21–24. https://doi.org/10.1016/s0899-9007(02)00861-4 ⬏