Preparaty z pantenolem to kremy, maści, pianki, aerozole i żele stosowane przede wszystkim w łagodzeniu objawów oparzeń powierzchownych, zwłaszcza słonecznych. Pacjenci sięgają po nie, aby przyspieszyć regenerację skóry, zmniejszyć uczucie pieczenia i poprawić jej nawilżenie. Różne formy farmaceutyczne pozwalają dobrać preparat do konkretnej sytuacji – np. pianka lub aerozol sprawdzą się przy większych i bolesnych powierzchniach, natomiast krem jest wygodniejszy w pielęgnacji mniejszych obszarów skóry.
O substancji czynnej
Pantenol (kwas pantotenowy, należący do witamin z grupy B, dokładnie witamina B5) jest mieszaniną racemiczną złożoną z postaci lewo- i prawoskrętnej, z których znaczenie ma postać prawoskrętna (dekspantenol). Ma działanie głęboko nawilżające i regenerujące skórę, zwłaszcza narażoną na działanie promieniowania słonecznego lub uszkodzenia mechaniczne. Poprawia kondycję włosów i paznokci. Koi podrażnienia błony śluzowej górnych dróg oddechowych, nawilża ją i zmniejsza obrzęk. Łagodzi objawy zespołu suchego oka, podrażnienia związane ze stosowaniem soczewek kontaktowych.
Jego mechanizm polega przede wszystkim na wiązaniu wody w naskórku (działanie nawilżające), stymulowaniu proliferacji fibroblastów, wspomaganiu odbudowy bariery skórnej, a także łagodzeniu podrażnień i wykazywaniu niewielkiego działania przeciwzapalnego.[1]
Wskazania dla preparatów z pantenolem obejmują powierzchowne uszkodzenia skóry (oparzenia I stopnia, otarcia, drobne rany), pielęgnację skóry suchej i podrażnionej (także po radioterapii), profilaktykę i leczenie odparzeń u niemowląt oraz pielęgnację sutków u kobiet karmiących. W praktyce pacjenci sięgają po preparaty z pantenolem głównie w przypadku oparzeń słonecznych, a także w codziennej pielęgnacji suchej skóry, po zabiegach dermatologicznych czy podczas gojenia tatuaży.
Najczęściej stosowane są preparaty o stężeniu 2,5–20%, niższe stężenia służą raczej pielęgnacji skóry suchej, a wyższe – intensywnej regeneracji. Preparaty stosuje się miejscowo 1–4 razy dziennie, w postaci kremów, żeli, pianek czy aerozoli, co pozwala dopasować formę do rodzaju zmian (np. pianka przy rozległych oparzeniach, krem na ograniczone obszary). Pantenol cechuje się bardzo dobrą tolerancją, może być stosowany u niemowląt, kobiet w ciąży i karmiących.[2] Warto podkreślić, że nie działa chłodząco – w oparzeniach słonecznych uczucie ulgi wynika z poprawy nawilżenia i regeneracji, a nie z faktycznego obniżenia temperatury skóry.
Inne substancje
W preparatach na oparzenia z pantenolem znajdują się dodatkowe substancje, mające na celu zwiększenie skuteczności preparatu. Są to najczęściej:
- alantoina – silnie nawilża i regeneruje
- betaina – działa nawilżająco, wpływa na równowagę hydro-lipidową skóry
- kwas hialuronowy – tworzy na powierzchni skóry film ochronny, pozwala ją nawilżyć i uelastycznić
- mentol – wykazuje działanie chłodzące i łagodzące
- witamina E – antyoksydant, może chronić przed uszkodzeniami wywołanymi przez promieniowanie słoneczne i posiada działanie regeneracyjne
- olej ze słodkich migdałów – wykazuje działanie ochronne przed niesprzyjającymi czynnikami zewnętrznymi
- ekstrakt z aloesu – ogranicza uczucie pieczenia i swędzenia, przynosi ulgę podrażnionej i zaczerwienionej skórze
- ekstrakt z nagietka – wykazuje działanie łagodzące, regenerujące oraz wspomagające gojenie się mikrourazów
- olej z rokitnika – stymuluje regenerację naskórka i wzmacnia barierę ochronną skóry.
- olej z nasion lnu – może zapobiegać uszkodzeniom skóry wywołanym przez promieniowanie UV
- chlorheksydyna — substancja odkażająca, działa na bakterie Gram-dodatnie
Substancje pomocnicze
Preparaty na oparzenia z pantenolem nie zawierają substancji pomocniczych, które mogłyby okazać się problematyczne dla pacjenta.
Wnioski z porównania
Na podstawie analizy tabeli wyciągamy następujące wnioski:
- osobom z podrażnioną lub wrażliwą skórą, które potrzebują silnego działania regenerującego, poleć preparaty o stężeniu pantenolu 20%:
- Apteo Panthenol 20% Pianka do wrażliwej i podrażnionej skóry
- Panthen Plus pianka z panthenolemPanthenol 20% Pianka łagodząco-regenerująca na oparzenia Farmak
- Panthenol 20% Supra pianka
- osobom, które potrzebują preparatu odpowiedniego dla dzieci od 3. roku życia, poleć
- Rodzina Zdrowia Panthenol pianka 10%
- Panthnol Med. kojąca pianka do twarzy i ciała dla dzieciPanthenol 5% pianka łagodząco-regenerująca na oparzenia FarmakPanthenol 20%
- Pianka łagodząco-regenerująca na oparzenia Farmak
- Heltiso Panthenol 10% pianka
- Dermopanten
- osobom szukającym preparatu do leczenia oparzeń, rekomenduj leki takie jak np:
- Alantan PlusBepanthen Plus
- osobom, które chcą dodatkowego nawilżenia lub łagodzenia podrażnień, poleć preparaty zawierające aloes, kwas hialuronowy, betainę lub oleje roślinne:
- Panthenol ProtectPanthenol Med pianka do twarzy i ciała regenerująco-łagodząca
- Panthenol Forte After Sun 10% mgiełka łagodząca
- Panthenol 10% Mgiełka Biocanto Care
- Panthen Plus pianka z panthenolem
- pacjentom, którym zależy na dodatkowym działaniu chłodzącym, poleć preparat, który dodatkowo zawiera mentol np. Panthenol Gel
- osobom, które szukają preparatu na oparzenia rozległe, poleć piankę lub aerozol:
- Panthenol Med pianka do twarzy i ciała regenerująco-łagodząca
- Apteo Panthenol 20% Pianka do wrażliwej i podrażnionej skóry
- Panthenol Forte After Sun 10% mgiełka łagodząca
- osobom, które szukają preparatu na oparzenia miejscowe, poleć maść, krem lub żel:
- Bepanthen Plus
- Alantan Plus
- Ziaja D-Panthenol
- Panthenol krem wspomagający leczenie oparzeń Biovena
- Panthenol Gel
Preparaty na oparzenia zawierające pantenol zestawiono w Tabeli poniżej:
| Nazwa handlowa | Postać | Status | Stężenie pantenolu | Inne substancje | Dolna granica wieku |
|---|---|---|---|---|---|
| Alantan plus | maść | lek OTC | 5% | – alantoina | 0. r.ż. |
| Apteo Panthenol 20% Pianka do wrażliwej i podrażnionej skóry | pianka | kosmetyk | 20% | brak | brak informacji |
| Argotiab | krem | wyrób medyczny | brak informacji | brak | brak informacji |
| Bepanthen Plus | krem | lek OTC | 5% | – chlorheksydyna – lanolina | brak informacji |
| Dermopanten | maść | Lek OTC | 5% | brak | 0. r.ż. |
| Heltiso Panthenol 10% pianka | pianka | kosmetyk | 10% | brak | 3. r.ż. |
| Life Pantenol Travel pianka | pianka | wyrób medyczny | 10% | – alantoina | brak informacji |
| Panawit Panthenol 10% mgiełka | aerozol | kosmetyk | 10% | – alantoina – ekstrakt z aloesu | brak informacji |
| Panthen Plus pianka z panthenolem | pianka | kosmetyk | 20% | – sok z liści aloesu – olej z rokitnika | brak informacji |
| Panthenol 10% Mgiełka Biocanto Care | aerozol | kosmetyk | 10% | – alantoina – betaina – ekstrakt z aloesu | brak informacji |
| Panthenol 10% Pianka Biocanto | pianka | kosmetyk | 10% | – alantoina | brak informacji |
| Panthenol 10% pianka Biovena | pianka | wyrób medyczny | 10% | – alantoina | brak informacji |
| Panthenol 15% Forte Pianka regenerująco-łagodząca | pianka | wyrób medyczny | 15% | – alantoina | brak informacji |
| Panthenol 20% Pianka łagodząco-regenerująca na oparzenia Farmak | pianka | kosmetyk | 20% | – alantoina | 3. r.ż. |
| Panthenol 20% Supra pianka | pianka | wyrób medyczny | 20% | – kwas hialuronowy – żel z aloesu | brak informacji |
| Panthenol 5% pianka Aflofarm | pianka | kosmetyk | 5% | brak | brak informacji |
| Panthenol 5% pianka łagodząco-regenerująca na oparzenia Farmak | aerozol | kosmetyk | 5% | – alantoina | 3. r.ż. |
| Panthenol Forte After Sun 10% mgiełka łagodząca | aerozol | kosmetyk | 10% | – alantoina – betaina – ekstrakty z aloesu | brak informacji |
| Panthenol Gel | żel | kosmetyk | 10% | – witamina E – mentol | brak informacji |
| Panthenol krem wspomagający leczenie oparzeń Biovena | krem | wyrób medyczny | brak informacji | – kwas hialuronowy – olej ze słodkich migdałów | brak informacji |
| Panthenol Med pianka do twarzy i ciała regenerująco-łagodząca | pianka | kosmetyk | 10% | – ekstrakt nagietka – sok z aloesu – alantoina | brak informacji |
| Panthenol Protect | aerozol | kosmetyk | brak informacji | – witamina E – olej z nasion lnu | brak informacji |
| Panthenol Travel pianka wspomagająca leczenie oparzeń | pianka | wyrób medyczny | brak informacji | – alantoina | brak informacji |
| Panthnol Med. kojąca pianka do twarzy i ciała dla dzieci | pianka | kosmetyk | 10% | – alantoina | 3. r.ż. |
| Rodzina Zdrowia Panthenol pianka 10% | pianka | kosmetyk | 10% | brak | 3. r.ż. |
| Ziaja D-Panthenol | krem | kosmetyk | 10% | brak | brak informacji |
Piśmiennictwo
- Proksch, E., de Bony, R., Trapp, S., & Boudon, S. (2017). Topical use of dexpanthenol: a 70th anniversary article. The Journal of dermatological treatment, 28(8), 766–773. https://doi.org/10.1080/09546634.2017.1325310 ⬏
- e-lactancia.org (2017). Panthenol. Panthenol and breastfeeding. Are they compatible?⬏