Transkrypcja:
Cześć, tu Bartosz Futera. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku porozmawiamy o albendazolu. Jakich informacji udzielić pacjentowi i na co uważać? Zapraszam.
Albendazol został opatentowany w tysiąc dziewięćset siedemdziesiątym piątym roku. Początkowo był stosowany do odrobaczania zwierząt, a od tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego drugiego roku jest stosowany u ludzi.
Albendazol stosowany jest u dorosłych i dzieci powyżej drugiego roku życia w leczeniu chorób pasożytniczych wywołanych przez wrażliwe na albendazol nicienie i tasiemce. Leki z albendazolem są zarejestrowane w leczeniu owsicy, ankylostomatozy, nekatoriozy, strongyloidozy, glistnicy, trichurozy oraz tasiemczycy. Choroby te wywołane są zarażeniem następującymi pasożytami: owsikiem ludzkim, tęgoryjcem dwunastniczym, tęgoryjcem amerykańskim, węgorkiem jelitowym, glistą ludzką, włosogłówką ludzką oraz tasiemcami z rodzaju Taenia. Skuteczność albendazolu w leczeniu zarażeń pasożytniczych spada ze względu na rozwój lekooporności.
Albendazol działa na wszystkie stadia wspomnianych wcześniej pasożytów – jaja, larwy i robaki. Jego mechanizm działania polega na zaburzaniu metabolizmu nicieni i tasiemców. Hamuje polimeryzację tubuliny, co uniemożliwia wchłanianie glukozy i doprowadza do śmierci pasożytów.
Albendazol działa na pasożyty bytujące w jelicie. Wchłania się z przewodu pokarmowego w niewielkim stopniu i ulega intensywnemu i szybkiemu efektowi pierwszego przejścia, tak że stężenie albendazolu w osoczu jest praktycznie nieoznaczalne. W wątrobie zostaje przekształcony w sulfotlenek albendazolu, który również jest aktywny farmakologicznie. Stężenie sulfotlenku w osoczu jest już wykrywalne, a jego okres półtrwania wynosi około ośmiu godzin. Sulfotlenek albendazolu oddziałuje na pasożyty zlokalizowane poza przewodem pokarmowym.
Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym lepiej nie wspominać?
Zwykle stosuje się czterysta miligramów albendazolu (czyli jedną tabletkę lub całą butelkę – dwadzieścia mililitrów zawiesiny), zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Lek podaje się jeden raz. Nie powinno być potrzeby powtarzania kuracji, ponieważ albendazol działa na wszystkie formy pasożytów. W przypadku zarażenia węgorkiem jelitowym lub tasiemcem stosuje się czterysta miligramów albendazolu raz na dobę, przez trzy kolejne dni. Kurację można powtórzyć po upływie trzech tygodni jeśli pacjent nie został wyleczony. W przypadku zarażeń ogólnoustrojowych, na przykład bąblowicy, może być konieczne stosowanie leku przez dłuższy czas.
Tabletki zawierające albendazol należy połknąć popijając wodą. W przypadku trudności z połykaniem można tabletki rozkruszyć, pogryźć lub żuć. Nie jest wymagane stosowanie leku po przeczyszczeniu przewodu pokarmowego.
W charakterystyce produktu leczniczego możemy przeczytać, że lek nie musi być przyjmowany na czczo. Warto jednak dopytać pacjenta, czy jest zarażony pasożytami zlokalizowanymi wyłącznie w jelicie, czy też mamy do czynienia z ogólnoustrojową chorobą pasożytniczą. Albendazol podany razem z posiłkiem o dużej zawartości tłuszczu wchłania się w większym stopniu. W ten sposób można zwiększyć skuteczność leczenia zarażeń ogólnoustrojowych. W przypadku lokalizacji pasożytów w przewodzie pokarmowym lepiej będzie przyjąć lek rano, na pusty żołądek. Albendazol ma wówczas działać w przewodzie pokarmowym, więc jego wchłanianie nie będzie wskazane. W ten sposób zmniejsza się też obciążenie wątroby metabolizmem leku.
Co warto dodać, jeśliby pacjent pytał albo jeśli macie więcej czasu? Albendazol jest dobrze tolerowany, działania niepożądane występują rzadko i obejmują między innymi reakcje nadwrażliwości, bóle i zawroty głowy oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Stosowanie albendazolu jest przeciwwskazane w ciąży. W badaniach na zwierzętach wykazano teratogenne działanie albendazolu. Może być natomiast stosowany przez kobiety karmiące piersią. Według klasyfikacji e-lactancia jego stosowanie podczas laktacji jest związane z bardzo niskim ryzykiem. Nie zaburza produkcji pokarmu i przenika do mleka w znikomej ilości. Według klasyfikacji Briggs’a albendazol jest prawdopodobnie zgodny z karmieniem piersią, ale dostępne dane są ograniczone.
O czym raczej pacjentom nie powiemy, przynajmniej niepytani? Zastosowanie albendazolu może ujawnić wągrzycę ośrodkowego układu nerwowego, która mogła przebiegać bezobjawowo. Obumieranie pasożytów w obrębie mózgu prowadzi do reakcji zapalnej i wystąpienia objawów neurologicznych, w tym drgawek. Stan ten wymaga podania steroidów i leków przeciwdrgawkowych.
Dostępną bez recepty alternatywą dla albendazolu jest pyrantel. W badaniu klinicznym z tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego siódmego roku porównującego skuteczność albendazolu, mebendazolu i pyrantelu, wykazano, że wszystkie te substancje są skuteczne w leczeniu owsicy. Wadą pyrantelu jest konieczność powtórzenia leczenia po dwóch-trzech tygodniach, ponieważ nie działa na wszystkie stadia pasożyta, a tylko na dorosłe osobniki. Leki z pyrantelem mają też węższy zakres wskazań – zarejestrowane są tylko w leczeniu zarażeń owsikiem.
Na zakończenie warto dodać, że pacjenci mogą też pytać o ziołowe preparaty przeciwpasożytnicze. Preparaty takie zawierają najczęściej ziele piołunu, ziele lub olejek tymianku oraz liść bądź łupinę orzecha włoskiego. Nie znalazłem jednak dowodów na ich skuteczność.