Czy różne sole tego samego leku można traktować jako odpowiedniki? – Wyjaśniamy!

Pytanie

Niektóre substancje czynne dostępne są w różnych formach chemicznych, m.in. jako różne sole. Przykładem jest metoprolol, który może mieć postać bursztynianu lub winianu. Czy można je dowolnie zamieniać?

Krótka odpowiedź

Prawo farmaceutyczne pozwala na wydanie innej soli (lub innej formy chemicznej) tej samej substancji czynnej, jeśli nie wpływa to na bezpieczeństwo oraz skuteczność leczenia. Jednakże, istnieją przypadki, w których różne sole jednego związku różnią się w zakresie działania oraz wskazań terapeutycznych czy parametrów farmakokinetycznych i wtedy nie należy dokonywać zamiany.

Wyjaśnienie

Zgodnie z definicją prawa refundacyjnego odpowiednikiem leku może być inny lek zawierający tę samą substancję czynną, mające te same wskazania i tę samą drogę podania przy braku różnic postaci farmaceutycznej.^[1]

Według kryteriów leku generycznego (odtwórczego) oraz na podstawie Ustawy z dnia 6 wrześnie 2001 r. Prawo farmaceutyczne Art.15 ust.9 ta sama substancja czynna może mieć postać różnych soli, estrów, eterów, izomerów, mieszany izomerów, kompleksów lub pochodnych danej substancji aktywnej, jeśli nie wpływa to na różnice w bezpieczeństwie i skuteczności leku.^[2][3]

Czyli zgodnie z prawem, różne postacie chemiczne, w tym różne sole, tego samego leku można traktować jako odpowiedniki, ale warto wiedzieć, że są sytuacje, kiedy taka zamiana nie jest możliwa. Dotyczy to np. metoprololu, który jest dostępny w postaci dwóch soli – bursztynianu (Betaloc ZOK 25, Beto 50 ZK, Metocard ZK) i winianu (Metocard, Metoprolol VP), a leki je zawierające różnią się między sobą wskazaniami. Z tego względu soli i postaci metoprololu nie wolno zamieniać. Obie sole są stosowane w nadciśnieniu, częstoskurczu nadkomorowym i dusznicy bolesnej. Bursztynian dostępny jest tylko w postaci o przedłużonym uwalnianiu i ma ponadto zastosowanie u pacjentów z niewydolnością serca, w profilaktyce zawałów po przebytej ostrej fazie zawału serca i w profilaktyce migreny.^[4][5]

Podobnie jest w kwestii amantadyny zawartej w lekach w postaci chlorowodorku (Viregyt-K) lub siarczanu (Amantix). Sole amantadyny różnią się wskazaniami – chlorowodorek jest stosowany w leczeniu choroby Parkinsona (dawniej też używano go w leczeniu grypy typu A, co dalej jest odnotowane w ChPL), a siarczan dodatkowo ma we wskazaniach leczenie zespołów parkinsonowskich i pozapiramidowych działań niepożądanych innych leków, w tym neuroleptyków. Ponadto chlorowodorek amantadyny jest łatwiej rozpuszczalny niż siarczan, co wpływa na parametry farmakokinetyczne, np. t_max, czyli czas, po którym jest osiągane stężenie maksymalne substancji czynnej w osoczu krwi.^[6][7] Z tych powodów zamiana soli amantadyny jest niezalecana.

Inaczej jest w przypadku peryndoprylu, który w lekach jest połączony z tert-butyloaminą (Prenessa, Vidotin), argininą (Prestarium) lub tozylanem (Perindopril Teva) i leki te można traktować jako odpowiedniki, ponieważ wszystkie te postaci mają te same wskazania (leczenie nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca oraz stabilnej choroby wieńcowej), a niewielka różnica w dawce samego peryndoprylu nie spowoduje różnicy w działaniu leku – 5 mg peryndoprylu z argininą zawiera 3,395 mg peryndoprylu, 4 mg peryndoprylu z tert-butyloaminą to 3,338 mg peryndoprylu, a 5 mg tozylanu peryndoprylu zawiera 3,408 mg tej substancji czynnej. Zmiana postaci chemicznej peryndoprylu nie wpływa na parametry farmakokinetyczne poszczególnych leków.^{[8][9][10][11]} Wszystkie postacie chemiczne peryndoprylu są dostępne także w lekach złożonych, np. w połączeniu z indapamidem (Co-Prenessa, Indix Combi, Noliprel Forte), i w tym przypadku ich zamiana również jest możliwa.

Zamiana różnych postaci chemicznych tej samej substancji czynnej, choć dozwolona prawnie, nie zawsze jest wskazana. Dlatego w przypadku wątpliwości warto porównać dawki, wskazania i farmakokinetykę poszczególnych leków zawarte w ich ChPL.

Czytaj też: Czym jest polekowy ból głowy? – Wyjaśniamy!

50 leków Rx, które musi znać farmaceuta. Leki układu oddechowego i pokarmowego, immunomodulujące oraz przeciwmigrenowe

Czwarty podręcznik z serii będący pełnym zbiorem wiedzy o lekach dostępnych na receptę. Opisuje 51 substancji z grup leków układu pokarmowego, oddechowego, leki immunomodulujące i przeciwmigrenowe, z mechanizmami działania, wskazaniami (również off-label), dawkowaniem, interakcjami, efektami, przewagami, skutkami odstawienia i preparatami wspomagającymi. Farmaceuta po lekturze książki będzie potrafił w łatwy sposób wyjaśnić pacjentowi jaki lek i z jakiego powodu został mu zalecony, jak działa i jakie korzyści przynosi stosowanie leku oraz jakie działania niepożądane mu grożą, jak je minimalizować a także podjąć decyzję o ewentualnym wystawieniu recepty farmaceutycznej.

Piśmiennictwo

1. Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Dz.U. 2011 Nr 122 poz. 696. ⬏
2. Jakoniuk, D. (2009). Biorównoważność w ocenie skuteczności terapeutycznej leków generycznych. Farmacja Praktyczna, 65(12), 834-838. ⬏
3. Ustawa z dn. 06.09.2001 r. Prawo farmaceutyczne. Dz.U.2021.974.⬏
4. Polpharma. (2008). ChPL Metocard. ⬏
5. Polpharma. (2015). ChPL Metocard ZK. ⬏
6. Egis. (2013). ChPL Viregyt-K. ⬏
7. Merz Pharmaceuticals GmbH. (2015). ChPL Amantix. ⬏
8. Les Laboratoires Servier. (2021). ChPL Prestarium. ⬏
9. Krka. (2021). ChPL Prenessa. ⬏
10. Gedeon Richter Polska. (2021). ChPL Vidotin. ⬏
11. Teva. (2019). ChPL Perindopril Teva. ⬏