Czas czytania: 3 min
Preparaty z ostropestem plamistym to płyny, tabletki i kapsułki, dostępne jako leki OTC, suplementy diety i produkty lecznicze. Stosowane są m.in. w niestrawnościach, wspomaganiu pracy wątroby, w uszkodzeniach wątroby oraz pomocniczo w przewlekłych stanach zapalnych wątroby.
O substancji czynnej
Ostropest plamisty (łac. Silybum marianum) to roślina z rodziny astrowatych, której głównym składnikiem aktywnym jest sylimaryna – mieszanina flawonolignanów o działaniu hepatoprotekcyjnym. Stabilizuje ona błony hepatocytów, działa przeciwutleniająco i przeciwzapalnie oraz wspiera regenerację wątroby. Surowcem farmaceutycznym ostropestu są owoce, których wyciąg stanowi składnik leków i suplementów. Skuteczność preparatów z sylimaryną potwierdzono w takich schorzeniach jak: choroby wątroby, hepatotoksyczność w wyniku zatrucia, cukrzyca, dyslipidemia i niestrawność. Preparaty z ostropestem są dobrze tolerowane, działania niepożądane są rzadkie i zwykle ograniczają się do łagodnych zaburzeń trawienia.
Substancje dodatkowe
W wielu preparatach roślinnych pojawiają się substancje dodatkowe, które wspierają działanie głównego składnika, ułatwiają trawienie lub wspomagają funkcjonowanie wątroby i przewodu pokarmowego. Należą do nich:
- ziele bylicy boże drzewko – pobudza wydzielanie soków trawiennych, wspiera trawienie tłuszczów,
- liść mięty pieprzowej – działa rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, łagodzi wzdęcia i uczucie pełności,
- ziele drapacza lekarskiego – pobudza łaknienie i wydzielanie soków żołądkowych,
- korzeń mniszka lekarskiego – działa żółciopędnie, wspiera wydzielanie soku żołądkowego i pracę wątroby,
- ziele krwawnika – rozkurczowe i przeciwzapalne działanie w przewodzie pokarmowym, może łagodzić bóle brzucha,
- wyciąg suchy z ziela karczocha – wspomaga wydzielanie żółci, obniża poziom cholesterolu, poprawia trawienie tłuszczów,
- liść melisy lekarskiej – działa uspokajająco i lekko rozkurczowo, zmniejsza napięcie jelit,
- kłącze kurkumy – wykazuje działanie przeciwzapalne, wspomaga pracę wątroby i dróg żółciowych,
- korzeń lukrecji gładkiej – działa osłaniająco na błonę śluzową żołądka, łagodnie przeciwzapalnie,
- liść szałwii lekarskiej – ma właściwości przeciwbakteryjne i ściągające, wspomaga trawienie,
- kwiatostan rumianku pospolitego – rozkurczowy i przeciwzapalny, łagodzi dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
- korzeń arcydzięgla litworu – pobudza wydzielanie soków trawiennych, ułatwia trawienie,
- owoc kminku zwyczajnego – działa wiatropędnie, zmniejsza wzdęcia, wspomaga perystaltykę jelit,
- ziele skrzypu – moczopędne, wspiera usuwanie nadmiaru wody i metabolitów,
- liść pokrzywy – działa moczopędnie, wspiera procesy detoksykacji,
- liść brzozy – moczopędny, wspomaga eliminację produktów przemiany materii,
- sproszkowane owoce kminku – efekt wiatropędny i wspierający trawienie (jak przy kminku zwyczajnym),
- kora kruszyny – działa przeczyszczająco, pobudza perystaltykę jelit,
- ziele ubiorka gorzkiego – pobudza wydzielanie żółci i soków żołądkowych, wspomaga trawienie,
- ziele glistnika – żółciopędne i rozkurczowe, łagodzi bóle skurczowe przewodu pokarmowego.
Substancje pomocnicze
Preparaty różnią się zawartością substancji pomocniczych. Poniżej przedstawiono szczegółowe omówienie substancji pomocniczych o znanym działaniu:
- sacharoza – problematyczna u diabetyków, może zwiększać ryzyko próchnicy, niezalecana u osób z nietolerancją fruktozy
- laktoza – problematyczna u osób z nietolerancją laktozy, może powodować wzdęcia, bóle brzucha i biegunki
- etanol – niezalecany u małych dzieci, osób wrażliwych i pacjentów z chorobami wątroby; może działać drażniąco na układ pokarmowy i ośrodkowy układ nerwowy
- żelatyna – potencjalnie problematyczna dla osób na diecie wegańskiej i wegetariańskiej
Wnioski z porównania
Na podstawie analizy wyciągamy następujące wnioski:
- pacjenci z nietolerancją laktozy powinni unikać preparatów zawierających laktozę (Lagosa)
- osobom z cukrzycą poleć preparaty wolne od sacharozy i innych cukrów prostych (Legalon 140, Ostropest plamisty Colfarm, Ostropest plamisty forte Colfarm). Natomiast odradź preparaty takie jak Lagosa
- pacjenci wrażliwi na alkohol lub małe dzieci powinni unikać preparatów zawierających etanol (Gastrovit Multi Active, Iberogast)
- dzieciom od 6. rż. poleć Iberogast, który zawiera etanol. Jeśli rodzice mają wątpliwości związane z jego obecnością, warto podkreślić, że dawka alkoholu jest minimalna
- pacjenci na diecie wegańskiej i wegetariańskiej mogą unikać preparatów zawierających żelatynę, takich jak Ostropest plamisty Oleofarm czy Sylimarol Detox
- osobom z chorobą wątroby poleć preparat z najwyższa dawką sylimaryny takie jak Lagosa, który jest lekiem dostępnym bez recepty lub Sylimarol Vita, który jest tradycyjnym, roślinnym produktem leczniczym
- pacjentom na uszkodzenie wątroby poleć jednoskładnikowe preparaty takie jak: Sylimarol, Lagosa i Legalon 140
Preparaty zawierające ostropest plamisty dostępne w obrocie aptecznym
Preparaty zawierające ostropest plamisty zestawiono w Tabeli poniżej:
| Nazwa handlowa | Kategoria dostępności | Postać | Dawka | Inne substancje | Substancje pomocnicze | Dolna granica wieku |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Gastrovit Multi Active | Lek OTC | Płyn | 15 ml wyciągu płynnego, rozpuszczalnik ekstrakcyjny: etanol 70% | wyciąg alkoholowo-wodny złożony z: ziela bylicy boże drzewko, liścia mięty pieprzowej, ziela drapacza lekarskiego, korzenia mniszka lekarskiego i ziela krwawnika | etanol 70% | 12. rż. |
| Sylicynar | Tradycyjny produkt leczniczy roślinny | Tabletki powlekane | 28,6 mg wyciągu suchego z łuski ostropestu (DER 20-34:1, ekstrahent: metanol 90%) | wyciąg suchy z ziela karczocha DER 3-7:1, ekstrahent: woda | – | 12. rż. |
| SanoHepatic | Lek OTC | Tabletki | 120,07 mg wyciągu suchego DER 20-35:1, co odpowiada 70 mg sylimaryny w przeliczeniu na sylibininę | – | – | 18. rż. |
| Igastrik | Suplement diety | Płyn | 43,8 mg wyciągu standaryzowanego na sylimarynę (35 mg) w 1 ml | wyciąg z liści mięty pieprzowej, kłącza kurkumy, liści melisy lekarskiej, korzenia lukrecji gładkiej, liści szałwii lekarskiej, kwiatostanu rumianku pospolitego, korzenia arcydzięgla litworu oraz owoców kminku zwyczajnego | – | 12. rż. |
| Ostropest plamisty Oleofarm | Suplement diety | Kapsułki | 68 mg wyciągu z nasion w tym 34 mg sylimaryny | – | żelatyna | 18. rż. |
| Ostropest plamisty Colfarm | Suplement diety | Tabletki | 80 mg wyciągu w tym 35 mg sylimaryny | – | – | 18. rż. |
| Ostropest plamisty forte Colfarm | Suplement diety | Tabletki | 137,5 mg w tym 110 mg sylimaryny | – | – | 18. rż. |
| Ostropest plamisty mielony, Flos | Suplement diety | Proszek | – | – | – | 18. rż. |
| Sylimarol 35 mg | Tradycyjny produkt leczniczy roślinny | Tabletki drażowane | 50 mg wyciągu suchego z łuski ostropestu plamistego (DER 20-34:1, ekstrahent – metanol 90% | – | – | 12. rż. |
| Sylimarol 70 mg | Tradycyjny produkt leczniczy roślinny | Tabletki drażowane | 100 mg wyciągu suchego z łuski ostropestu plamistego, DER 20-34:1, ekstrahent – metanol 90% | – | – | 12. rż. |
| Sylimarol Cholesterol | Suplement diety | Kapsułki | 26 mg wyciągu | wyciąg z ziela karczocha | żelatyna | 18. rż. |
| Sylimarol Detox | Suplement diety | Kapsułki | 26 mg wyciągu | ziele skrzypu, liść pokrzywy, liść brzozy | żelatyna | Brak informacji |
| Sylimarol Gastro | Suplement diety | Kapsułki | 26 mg wyciągu | wyciąg z liści mięty, z ziela rumianku oraz sproszkowane owoce kminku | – | Brak informacji |
| Sylimarol Vita | Tradycyjny produkt leczniczy roślinny | Kapsułki twarde | 214,3 mg wyciągu suchego z łuski ostropestu plamistego (20-34:1), ekstrahent – metanol 90%, w tym nie mniej niż 150 mg flawonolignanów w przeliczeniu na sylibinę | witamina B1, B2, B6, PP, pantetonian wapnia | – | 12. rż. |
| Lagosa | Lek OTC | Tabletki drażowane | 240 mg wyciągu suchego odpowiadającego 150 mg sylimaryny w przeliczeniu sylibinę | – | laktoza, sacharoza | 12. rż. |
| Legalon 140 | Produkt leczniczy | Kapsułki twarde | 172,0–186,7 mg wyciągu suchego (wyciąg standaryzowany 36-44:1, ekstrahent: octan etylu 98% V/V) co odpowiada 58,0–62,5% sylimaryny | – | żelatyna | 12. rż. |
| Tabletki przeciw niestrawności | Tradycyjny produkt leczniczy roślinny | Tabletki | 7 mg wyciągu suchego (24-27:1). Rozpuszczalnik ekstrakcyjny: aceton 95% (V/V), zawartość sylimaryny w przeliczeniu na sylibininę 58% | korzeń mniszka, owoc kminku, liście mięty pieprzowej, kora kruszyny | – | 12. rż. |
| Iberogast | Lek OTC | Płyn | (na 100 ml) 10,0 ml wyciągu – 1:2,5-3,5; ekstrahent – etanol 30% (v/v) | wyciąg z ziela ubiorka gorzkiego, wyciąg z korzenia arcydzięgla, wyciąg z kwiatu rumianku, wyciąg z owocu kminku, wyciąg z liści melisy, wyciąg z liści mięty pieprzowej, wyciąg z ziela glistnika, wyciąg z korzenia lukrecji | etanol | 6. rż. |