Preparaty z węglem aktywowanym to tabletki i kapsułki dostępne jako leki oraz suplementy diety. Stosowane są głównie w łagodzeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych, takich jak wzdęcia czy biegunki.
O substancji czynnej
Węgiel aktywowany (często nazywany też węglem aktywnym) to substancja z grupy adsorbentów, stosowana głównie w leczeniu zatruć. Leki zawierające węgiel aktywowany są wskazane w ostrych zatruciach wieloma substancjami, które mogą być skutecznie związane w świetle przewodu pokarmowego, m.in. karbamazepiny, fenobarbitalu czy teofiliny.[1] W praktyce pacjenci często sięgają po preparaty z węglem także w łagodzeniu biegunek, wzdęć i niestrawności, choć skuteczność w tych wskazaniach nie jest potwierdzona badaniami klinicznymi.
Osobom z zatruciami polecaj leki OTC, a nie suplementy diety – w nich gwarantowana jest znana i odpowiednia ilość substancji czynnej.
Mechanizm działania polega na adsorpcji – porowata powierzchnia węgla wiąże toksyny, bakterie oraz gazy w przewodzie pokarmowym, ograniczając ich wchłanianie. Dzięki temu obniża stężenie wielu trucizn we krwi, pod warunkiem że zostanie podany odpowiednio wcześnie. Największą skuteczność wykazuje, gdy zostanie podany w ciągu pierwszej godziny od przyjęcia toksycznej substancji.
Skuteczna dawka węgla aktywowanego to około 1 g/kg masy ciała.[2] Dlatego, zwróć uwagę pacjentowi, że oznacza to konieczność przyjęcia odpowiednio dużej liczby tabletek lub kapsułek – dopiero taka ilość zapewni efekt terapeutyczny.
Substancje dodatkowe
Większość preparatów z węglem aktywowanym nie zawiera dodatkowych substancji. W niektórych produktach obecny jest:
- wyciąg z mięty pieprzowej — łagodzi skurcze jelit, działa wiatropędnie,
- symetykon — zmniejsza napięcie powierzchniowe gazów, redukuje wzdęcia
Substancje pomocnicze
W preparatach zawierających węgiel aktywowany pojawiają się substancje pomocnicze, które mogą mieć znaczenie praktyczne:
- żelatyna – może być problematyczna dla osób na diecie wegetariańskiej
- sacharoza – problematyczna w przypadku osób z cukrzycą i dzieci (zwiększenie ryzyka rozwoju próchnicy)
Wnioski z porównania
Na podstawie analizy preparatów zawierających węgiel aktywowany można wyciągnąć następujące wnioski:
- osobom szukającym dodatkowej ulgi w skurczach brzucha poleć preparat, zawierający wyciąg z mięty pieprzowej jako substancję dodatkową (Węgiel aktywowany Colfarm – kapsułki)
- osobom szukającym dodatkowej ulgi we wzdęciach poleć preparat, zawierający symetykon jako substancję dodatkową (Kebene Plus)
- osobom na diecie wegetariańskiej nie rekomenduj kapsułek zawierających żelatynę jako substancję pomocniczą (Apteo Węgiel aktywowany, Panawit Węgiel aktywny, Węgiel aktywowany Colfarm, Węgiel Leczniczy VP, Carbo Medicinalis VP)
- osobom z cukrzycą nie polecaj preparatów zawierających sacharozę (Kebene Plus, Węgiel aktywowany Colfarm – tabletki)
Preparaty zawierające węgiel aktywowany dostępne w obrocie aptecznym
Preparaty zawierające węgiel aktywowany zestawiono w Tabeli poniżej:
| Nazwa handlowa | Postać | Kategoria dostępności | Dawka | Substancje dodatkowe | Substancje pomocnicze o znanym działaniu | Wielkość opakowania |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Carbo Medicinalis VP | Tabletki | Lek OTC | 300 mg | – | żelatyna | 20 tabletek |
| Węgiel Leczniczy VP | Kapsułki | Lek OTC | 200 mg | – | żelatyna | 20 kapsułek |
| Węgiel aktywowany Colfarm | Kapsułki | Suplement diety | 150 mg | wyciąg z mięty pieprzowej | żelatyna wołowa | 30 kapsułek |
| Węgiel aktywowany Colfarm | Tabletki | Suplement diety | 150 mg | – | sacharoza | 30 tabletek |
| Panawit Węgiel aktywny | Kapsułki | Suplement diety | 150 mg | – | żelatyna | 40 kapsułek |
| Apteo Węgiel aktywowany | Kapsułki | Suplement diety | 150 mg | – | żelatyna | 20 kapsułek |
| Carbon Węgiel aktywowany | Kapsułki | Suplement diety | 150 mg | – | – | 20 kapsułek |
| Kebene Plus | Tabletki | Wyrób medyczny | 300 mg | symetykon | sacharoza | 20 tabletek |
Piśmiennictwo
- Natural Medicines. (2020). Activated Charcoal. Aktualizacja: 26.08.2020 ⬏
- Zellner, T., Prasa, D., Färber, E., Hoffmann-Walbeck, P., Genser, D., & Eyer, F. (2019). The Use of Activated Charcoal to Treat Intoxications. Deutsches Arzteblatt international, 116(18), 311–317. https://doi.org/10.3238/arztebl.2019.0311 ⬏
