Podczas ciąży pacjentki mogą skarżyć się na wzdęcia występujące najczęściej w I trymestrze. Pojawiające się w tym okresie wzdęcia są wynikiem działania progesteronu, który spowalnia perystaltykę jelit. Ponadto powiększająca się macica zaczyna uciskać jelita, przez co utrudnia odpływ gazów. Dodatkowo wzdęcia mogą być wywołane innymi czynnikami, takimi jak:
- dieta bogata w tłuszcze,
- picie napojów gazowanych,
- połykanie powietrza podczas posiłku.
Wzdęcia są objawem nagromadzenia się w jelitach gazów, powstałych podczas procesu trawienia oraz połykania powietrza w czasie jedzenia. Pacjentka cierpiąca na wzdęcia będzie opisywała ich charakterystyczne objawy, takie jak:
- nadmierne oddawanie gazów,
- uczucie „napompowanego” brzucha,
- rozdęcie, wewnętrzne rozpieranie.
Czytaj też: Wybór leku OTC na zgagę i refluks w ciąży
Leki, które mogą być stosowane zgodnie z ChPL
Leki bezpieczne, które można zarekomendować pacjentce ciężarnej skarżącej się na wzdęcia, oparte są na symetykonie oraz dimetykonie. Niestety dowody na skuteczność tych substancji są ograniczone.
Symetykon i dimetykon
Kobiecie ciężarnej cierpiącej na wzdęcia można polecić leki OTC zawierające symetykon, dostępne w postaci kapsułek (Espumisan i Espumisan Max) i kropli (Espumisan 100), oraz dimetykon (kapsułki i krople doustne Esputicon).
Według danych producenta zawartych w ChPL leki zawierające symetykon mogą być stosowane w przebiegu ciąży.[1] Nie wykazano również, aby dimetykon powodował działania niepożądane u kobiet ciężarnych.[2]
Symetykon i dimetykon ze względu na to, że nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, są bezpieczne w ciąży i mogą być stosowane w jej przebiegu.[3][4] Przeprowadzone dotąd badania dowiodły, że symetykon w połączeniu z loperamidem wykazuje też skuteczność w leczeniu biegunek.[5] Nie znaleziono jednak wiarygodnych badań, które potwierdzałyby jego skuteczność w zmniejszaniu dolegliwości związanych ze wzdęciami.
Leki nierekomendowane
Wśród leków dostępnych na rynku, które posiadają wskazania do stosowania we wzdęciach, znajdują się leki zawierające np. węgiel leczniczy czy trimebutynę. Ze względu na ograniczone dowody odnośnie do bezpieczeństwa nie należy polecać ich kobietom ciężarnym cierpiącym na wzdęcia.
Węgiel leczniczy
Węgiel leczniczy (inaczej węgiel aktywny) jest dostępny na rynku w postaci kapsułek (Węgiel leczniczy Norit, Węgiel leczniczy VP) oraz tabletek (Carbo adsorbent).
Brak jest danych pochodzących z ChPL dotyczących bezpieczeństwa stosowania węgla leczniczego w biegunce i wzdęciach u ciężarnych.[6] Oznacza to, że liczba przeprowadzonych badań, które zostały uwzględnione przez producenta, była zbyt mała, aby lek mógł zostać uznany za bezpieczny do stosowania w okresie ciąży.
Trimebutyna
Jednym ze wskazań do zastosowania trimebutyny są wzdęcia.[7] Niestety nie znaleziono badań, które uwzględniałyby bezpieczeństwo stosowania tej substancji w okresie ciąży. Zgodnie z ChPL „nie zaleca się jej stosowania w okresie ciąży”.[7] Ze względu na ograniczone dowody i brak danych nie należy więc zalecać trimebutyny kobiecie ciężarnej cierpiącej na wzdęcia.
Wyciąg STW-5
Iberogast (wyciąg STW-5) jest lekiem ziołowym dostępnym na rynku w postaci kropli doustnych. Wskazaniami do jego stosowania są zaburzenia związane z czynnością układu pokarmowego, m.in. wzdęcia, ból brzucha czy uczucie pełności.
Według informacji pochodzących z ChPL istnieją bardzo ograniczone dowody odnośnie do bezpieczeństwa kropli Iberogast w okresie ciąży. Przeprowadzone dotąd badania na zwierzętach nie wykazały, aby „lek wpływał negatywnie na reprodukcję”. Jednak w związku z ograniczoną liczbą badań producent „nie zaleca stosowania leku podczas ciąży”.[8]
Zioła w leczeniu wzdęć podczas ciąży
Do surowców ziołowych tradycyjnie stosowanych w łagodzeniu wzdęć zaliczają się:
- owoc kopru włoskiego,
- owoc kminku zwyczajnego,
- liść mięty pieprzowej.
Ze względu na brak wiarygodnych badań określających bezpieczeństwo stosowania surowców roślinnych w czasie ciąży nie należy zalecać ich kobietom cierpiącym na wzdęcia w tym okresie.
Koper włoski
Owoc kopru włoskiego (Foeniculi fructus) to surowiec olejkowy tradycyjnie stosowany w zaburzeniach żołądkowo-jelitowych, w tym we wzdęciach. Według monografii EMA nie zaleca się stosowania owocu kopru włoskiego w czasie ciąży, ponieważ brakuje wiarygodnych badań klinicznych, które potwierdziłyby bezpieczeństwo stosowania tego surowca przez kobiety ciężarne.[9]
Kminek zwyczajny
Owoc kminku zwyczajnego (Carvi fructus) jest surowcem olejkowym, który tradycyjnie stosuje się w zaburzeniach trawienia objawiających się wzdęciami, odbijaniem i bólami brzucha. Niestety nie istnieją żadne wiarygodne badania kliniczne, które potwierdziłyby skuteczność tego surowca w tych wskazaniach. Zgodnie z monografią EMA brakuje badań, które potwierdziłyby bezpieczeństwo stosowania owocu kminku zwyczajnego u kobiet w ciąży, dlatego podawanie surowca nie jest zalecane w tym okresie.[10]
Mięta pieprzowa
Liść mięty pieprzowej może być stosowany w leczeniu zaburzeń żołądkowo-jelitowych, w tym wzdęć. Dostępny jest w postaci ziół do zaparzania Mięta fix (Herbapol), Liść mięty (Kawon). Monografia EMA nie zaleca jednak stosowania liści mięty pieprzowej przez kobiety w ciąży ze względu na brak danych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania w tym okresie.[11]
Metody niefarmakologiczne
Poza lekami OTC pacjentce ciężarnej zgłaszającej problem wzdęć można polecić modyfikację stylu życia, aby zapobiec wystąpieniu nieprzyjemnych dolegliwości. Zaleca się, aby unikać pokarmów bogatych W tzw. krótkołańcuchowe węglowodany słabo wchłanialne. Należą do nich m.in.: laktoza, fruktoza, sorbitol oraz mannitol. Dodatkowo można zalecić, aby pacjentka unikała napojów gazowanych. Ponadto wykazano, że spożycie wysokiej ilości błonnika może przyczyniać się do zwiększenia częstotliwości występowania gazów.[12]
Podsumowanie
Aby ułatwić szybką rekomendację przy pierwszym stole, w Tabeli 1 umieszczony został spis leków należących do każdej z trzech kategorii omówionych w rozdziale.
| Leki, które można polecić zgodnie z ChPL | Leki, które można polecić na podstawie badań | Leki nierekomendowane |
|---|---|---|
| • symetykon • dimetykon | • węgiel leczniczy • trimebutyna • wyciąg STW-5 • zioła |
Przygotowano na podstawie książki “Leki i ciąża. Bezpieczna farmakoterapia i suplementacja kobiety ciężarnej WYDANIE II“
Piśmiennictwo
- Berlin-Chemie AG. (2009). ChPL Espumisan.⬏
- Synteza Sp. z o. o. (1995). ChPL Esputicon. Pobrano z: https://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/.⬏
- Schaefer, C., Peters, P., Miller, R. K. (2015). Drugs During Pregnancy and Lactation. Third edition. Academic Press.⬏
- Briggs, G. G., Freeman, R. K., Towers, C. V., Forinash, A. B. (2017). Drugs in pregnancy and lactation: a reference guide to fetal and neonatal risk. Eleventh edition. Lippincott Williams & Wilkins.⬏
- Hanauer, S. B., DuPont, H. L., Cooper, K. M., Laudadio, C. (2007). Randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial of loperamide plus simethicone versus loperamide alone and simethicone alone in the treatment of acute diarrhea with gas-related abdominal discomfort. Current medical research and opinion, 23(5), 1033–1043. https://doi.org/10.1185/030079907×182176.⬏
- Bausch Health Ireland Limited. (2012). ChPL Węgiel leczniczy VP.⬏
- Biofarm Sp. z o.o. (2011). ChPL Tribux Bio.⬏⬏
- Bayer Sp. z o.o. (2015). ChPL Iberogast.⬏
- EMA. (2007). Community Herbal Monograph on Foeniculum gare Miller Sup. vulgare, fructus.⬏
- EMA. (2014). European Union herbal monograph on Carum Carvi L., fructus.⬏
- EMA. (2017). European Union herbal monograph on Mentha x piperita L. folium.⬏
- Foley, A., Burgell, R., Barrett, J. S., Gibson, P. R. (2014). Management Strategies for Abdominal Bloating and Distension. Gastroenterology & hepatology, 10(9), 561–571.⬏
