fbpx

Wybór leku OTC na zgagę i refluks w ciąży

Autor:
mgr farm.
Publikacja: 29/09/2024
Aktualizacja: 02/08/2024
Zgaga i refluks to uciążliwe dolegliwości, które są bardzo częste u kobiet ciężarnych. W tym artykule przybliżymy preparaty, które można polecić pacjentkom w aptece.
Zagadnienia:
Substancje:

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Zgaga to uczucie palenia i pieczenia, zlokalizowane w nadbrzuszu i za mostkiem. Pojawia się w wyniku stanu zapalnego lub podrażnienia przełyku na skutek cofania się treści pokarmowej z żołądka. Zgaga jest typowym objawem choroby refluksowej przełyku, będącej wynikiem niedomagania dolnego zwieracza przełyku, co skutkuje zarzucaniem kwaśnej treści żołądkowej do przełyku.

Refluks i towarzysząca mu zgaga są bardzo częstą przypadłością występującą u kobiet w ciąży. Mogą wystąpić w każdym jej okresie, jednak ich częstotliwość może wzrastać wraz z kolejnymi miesiącami. W pierwszych tygodniach ciąży za dolegliwości te odpowiadają hormony płciowe (m.in. progesteron). Znoszą one napięcie mięśni żołądka i przełyku, w wyniku czego dochodzi do cofania się treści pokarmowej. Dodatkowo wraz z biegiem czasu płód się powiększa, przez co uciska żołądek matki, co także skutkuje zarzuceniem jego treści. Problem zgagi może dotykać nawet 50% kobiet ciężarnych.

Czytaj również: Dobór preparatu na zaparcia w ciąży

Leki, które można polecić zgodnie z ChPL

Kobiecie ciężarnej cierpiącej na zgagę można zalecić stosowanie leków zobojętniających, które nie zawierają związków glinu, takich jak zawiesina Gaviscon oraz tabletki Rennie.[1][2] W przypadku, gdy pacjentka skarży się na typowe objawy refluksu żołądkowego, w pierwszej kolejności można zarekomendować leki OTC z omeprazolem, np. Bioprazol Bio Max czy Ortanol Max.[3][4]

Leki zobojętniające

Wśród leków zobojętniających kwas żołądkowy (łac. antacida), które można zalecić ciężarnej, wyróżniają się leki oparte na solach:

  • magnezu (w postaci tabletek Rennie),
  • sodu (w postaci tabletek i zawiesiny Gaviscon),
  • wapnia (pod postacią tabletek Rennie i zawiesiny Gaviscon).

Producenci leków zobojętniających kwas żołądkowy, które zawierają sole magnezu, sodu i wapnia, w charakterystykach produktu leczniczego podają, że stosowanie tych preparatów jest bezpieczne w ciąży.[1][2] Wyrobem medycznym ze wskazaniami do stosowania podczas zgagi, refluksu oraz problemów z trawieniem jest Neo Bianacid w postaci tabletek do ssania. Jego główne substancje czynne stanowią polisacharydy oraz flawonoidy, które działają powlekająco na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Zgodnie z informacjami podanymi przez producenta stosowanie produktu jest dopuszczone w całym okresie ciąży.

Sole aluminium

Według ChPL stosowanie antacida zawierającego sole aluminium jest dopuszczone jedynie w przypadku, gdy „korzyść przewyższa ryzyko dla płodu i matki”.[5][6] Oznacza to, że stosowanie antacida opartego na związkach glinu jest dopuszczone przez producenta w sytuacji zagrożenia zdrowia matki. Jedynym lekiem OTC zawierającym związki glinu, który zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego może być stosowany w czasie ciąży podczas zgagi, jest Maalox – dostępny w postaci tabletek do żucia oraz zawiesiny.[7]

Ponad 20% dawki soli glinu przyjętej doustnie może ulec wchłonięciu z przewodu pokarmowego. Eliminacja odbywa się z udziałem nerek. Badania przeprowadzone na zwierzętach dowiodły, że sole aluminium mogą kumulować się w tkance tłuszczowej, co mogłoby świadczyć o szkodliwym wpływie na nerki oraz układ nerwowy płodu. Przeprowadzone dotąd badania kliniczne nie potwierdziły jednak szkodliwego wpływu tych związków na płód.[8]

Pomimo że nie wykazano, aby sole glinu źle wpływały na przebieg ciąży i rozwój płodu, pacjentce w ciąży cierpiącej na zgagę w pierwszej kolejności należy zalecić leki zobojętniające kwas żołądkowy, które nie zawierają soli glinu, np. w postaci tabletek Maalox lub zawiesiny Gaviscon.

Alginiany

Niektóre bezpieczne do stosowania w ciąży preparaty zobojętniające kwas żołądkowy zawierają alginiany (Gaviscon w postaci tabletek i zawiesiny), tworzące na ścianie żołądka żelową warstwę ochronną. Zgodnie z danymi ChPL leki OTC z dodatkiem alginianów mogą być stosowane przez cały okres ciąży.[1]

Badanie prospektywne przeprowadzone w 2012 roku nie wykazało, aby przyjmowanie alginianów w II i III trymestrze ciąży wiązało się z wystąpieniem szkodliwego działania na płód.[9]

Leki OTC zawierające związki zobojętniające (oparte na solach magnezu, sodu i wapnia) oraz alginiany są bezpieczne w ciąży i mogą być rekomendowane pacjentkom ciężarnym cierpiącym na zgagę.

Do wyrobów medycznych dopuszczonych do stosowania w zwalczaniu zgagi podczas ciąży zalicza się Ranigast SOS, oparty na solach sodu i wapnia oraz alginianach. Według producenta jego stosowanie jest możliwe „po konsultacji z lekarzem”, jednak ze względu na skład będzie to bezpieczny produkt.

Omeprazol

W przebiegu choroby refluksowej i nasilonej zgagi podczas ciąży można polecić omeprazol w postaci kapsułek (Bioprazol Bio Max, Ortanol Max, Goprazol Max, Helicid Control). W ChPL producent uwzględnił trzy badania prospektywne, które nie ujawniły szkodliwego wpływu omeprazolu na płód i ciążę. Zgodnie z danymi producenckimi leki zawierające omeprazol mogą być stosowane przez kobiety w ciąży.[3]

Żadne z przeprowadzonych dotąd badań nie wykazało, aby omeprazol zwiększał ryzyko wystąpienia wad rozwojowych u dziecka.[8] Wytyczne American College of Gastroenterology z 2013 roku rekomendują stosowanie PPI w chorobie refluksowej przełyku w ciąży, jeśli istnieją wyraźne wskazania.[10]

Zgodnie z rejestracją omeprazol może być stosowany przez cały okres ciąży przez kobiety cierpiące na refluks żołądkowy. Pamiętaj, że leczenie może trwać do 14 dni bez konsultacji z lekarzem.

Leki nierekomendowane

Spośród leków OTC przeznaczonych do stosowania w chorobie refluksowej przełyku i zgadze należy unikać preparatów zawierających pantoprazol (Controloc Control).

Wśród leków na receptę, które są wskazane w leczeniu choroby refleksowej żołądka, wyróżnia się też inne leki z grupy PPI, takie jak:

  • esomeprazol (Emanera, Mesopral),
  • lanzoprazol (Lanzul, Zalanzo),
  • rabeprazol (Zulbex),
  • dekslanzoprazol (Dexilant).

Ze względu na to, że istnieją ograniczone dowody na bezpieczeństwo stosowania leków nowszej generacji z grupy PPI przez kobiety ciężarne, preferuje się inne leki z tej grupy.[11]

Pantoprazol

Ze względu na brak wystarczających dowodów z badań producenci nie zalecają stosowania w okresie ciąży leków zawierających pantoprazol.[12]

Przeprowadzone dotąd badania na zwierzętach i z udziałem niewielkiej grupy ludzi dowiodły, że ryzyko związane ze stosowaniem pantoprazolu w okresie ciąży jest niskie.[11] Jedno badanie, przeprowadzone w 2009 roku, które wykazało związek między stosowaniem leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego a ryzykiem wystąpienia astmy u dzieci, wymaga kontynuacji, ponieważ było niskiej jakości. Wyniki metaanalizy przeprowadzonej w 2009 roku podają, że stosowanie PPI w okresie ciąży nie wiąże się z ryzykiem wystąpienia wad rozwojowych płodu.[13] Ze względu na ograniczone dowody odnośnie do bezpieczeństwa pantoprazolu w czasie ciąży nie należy w pierwszej kolejności zalecać leków zawierających tę substancję.

Esomeprazol

Esomeprazol jest dostępny na rynku w postaci kapsułek dojelitowych (Emanera, Helides). Zgodnie z danymi zawartymi w ChPL „dane dotyczące bezpieczeństwa stosowania esomeprazolu w ciąży są ograniczone, a dane pochodzące z badań epidemiologicznych nie wykazały, aby esomeprazol miał szkodliwy wpływ na przebieg ciąży”.[14]

Ze względu na to, że istnieją ograniczone dowody na bezpieczeństwo stosowania esomeprazolu przez kobiety ciężarne, preferuje się inne leki z grupy PPI.

Lanzoprazol

Lanzoprazol dostępny w postaci kapsułek (Lanzul, Zalanzo) zgodnie z informacją podaną przez producenta również nie jest zalecany do stosowania podczas ciąży.[15] Badanie prospektywne z 2005 roku wykazało, że stosowanie PPI (w tym lanzoprazolu) w porównaniu z grupą kontrolną nie wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia wad rozwojowych u nowo narodzonego dziecka.[16]

Ze względu na niewielką liczbę przeprowadzonych dotąd badań nie należy zalecać stosowania lanzoprazolu przez kobiety ciężarne – tym bardziej, że istnieją leki lepiej przebadane pod kątem bezpieczeństwa przeznaczone do zażywania w okresie ciąży.

Rabeprazol

Rabeprazol jest dostępny w postaci tabletek dojelitowych (Zulbex). Producent leku w ChPL zawarł informację o tym, że „brak jest danych odnośnie do bezpieczeństwa rabeprazolu w okresie ciąży, przez co jest on przeciwwskazany do stosowania w tym okresie”. W przeprowadzonym w Danii w 2010 roku badaniu, które obejmowało kobiety w ciąży w latach 1996–2008, wykazano, że wśród 42 nowo narodzonych dzieci troje z nich miało poważne wady rozwojowe. Ciężarne stosowały rabeprazol w I trymestrze.[17]

Ilość i jakość przeprowadzonych dotąd badań odnośnie do bezpieczeństwa stosowania rabeprazolu w czasie ciąży jest zbyt mała, aby jednoznacznie stwierdzić, że jest to lek bezpieczny w tym okresie.

Dekslanzoprazol

Dekslanzoprazol jest dostępny na rynku w postaci kapsułek o zmodyfikowanym uwalnianiu (Dexilant). Producent zaleca „unikania stosowania dekslanzoprazolu u kobiet ciężarnych, ponieważ istnieją ograniczone dane odnośnie do bezpieczeństwa leku w okresie ciąży”.[18]

Ze względu na brak informacji na temat przeprowadzonych dotąd badań, które określałyby wpływ na przebieg ciąży, nie należy zalecać stosowania tego leku przez kobiety ciężarne.

Metody niefarmakologiczne

Zgodnie z zaleceniami WHO[19] w pierwszej kolejności należy zapobiegać zgadze przez modyfikację nawyków i stylu życia. Dodatkowo pacjentce, u której już wystąpiła zgaga, początkowo można zalecić, aby:

  • unikała obfitych i smażonych posiłków,
  • nie kładła się zaraz po posiłku,
  • układała wyżej głowę do snu.

Podsumowanie

Aby ułatwić szybką rekomendację przy pierwszym stole, w poniższej tabeli umieszczony został spis leków należących do każdej z trzech kategorii omówionych w rozdziale.

Leki, które można polecić zgodnie z ChPLLeki, które można polecić na podstawie badańLeki nierekomendowane
• leki zobojętniające
• alginiany
• sole aluminium
• omeprazol
• pantoprazol
• esomeprazol
• lanzoprazol
• rabeprazol
• dekslanzoprazol

Przygotowano na podstawie książki “Leki i ciąża. Bezpieczna farmakoterapia i suplementacja kobiety ciężarnej WYDANIE II

Piśmiennictwo

  1. Reckitt Benckiser (Poland) SA. (2015). ChPL Gaviscon o smaku mięty Saszetki.
  2. Bayer Sp. z o.o. (2011). ChPL Rennie Antacidum.
  3. Biofarm Sp. z o.o. (2014). ChPL Bioprazol Bio Max.
  4. Sandoz GmbH. (2014). ChPL Ortanol Max.
  5. Laboratoria Polfa Łódź Sp. z o.o. (2013). ChPL Alugastrin.
  6. US Pharmacia Sp. z o.o. (2014). ChPL Manti.
  7. Sanofi Aventis Sp. z o.o. (2008). ChPL Maalox.
  8. Schaefer, C., Peters, P., Miller, R. K. (2015). Drugs During Pregnancy and Lactation. Third edition. Academic Press.
  9. Strugala, V., Bassin, J., Swales, V. S., Lindow, S. W., Dettmar, P. W., Thomas, E. C. (2012). Assessment of the Safety and Efficacy of a Raft-Forming Alginate Reflux Suppressant (Liquid Gaviscon) for the Treatment of Heartburn during Pregnancy. ISRN obstetrics and gynecology, 2012, 481870. https://doi.org/10.5402/2012/481870.
  10. Katz, P. O., Gerson, L. B., Vela, M. F. (2013). Guidelines for the diagnosis and management of gastroesophageal reflux disease. The American journal of gastroenterology, 108(3), 308–329. https://doi.org/10.1038/ajg.2012.444.
  11. Briggs, G. G., Freeman, R. K., Towers, C. V., Forinash, A. B. (2017). Drugs in pregnancy and lactation: a reference guide to fetal and neonatal risk. Eleventh edition. Lippincott Williams & Wilkins.
  12. Teva Pharmaceuticals Polska Sp. z o.o. (2019). ChPL Pantoprazol Teva.
  13. Gill, S. K., O’Brien, L., Einarson, T. R., Koren, G. (2009). The safety of proton pump inhibitors (PPIs) in pregnancy: a meta-analysis. The American journal of gastroenterology, 104(6), 1541–1546. https://doi.org/10.1038/ajg.2009.122.
  14. KRKA. (2021). ChPL Emanera.
  15. Krka. (2013). ChPL Lanzul.
  16. Diav-Citrin, O., Arnon, J., Shechtman, S., Schaefer, C., van Tonningen, M. R., Clementi, M., De Santis, M., Robert-Gnansia, E., Valti, E., Malm, H., Ornoy, A. (2005). The safety of proton pump inhibitors in pregnancy: a multicentre prospective controlled study. Alimentary pharmacology & therapeutics, 21(3), 269–275. https://doi.org/10.1111/j.1365-2036.2005.02306.x.
  17. Pasternak, B., Hviid, A. (2010). The safety of proton pump inhibitors (PPIs) in pregnancy: a meta-analysis. Am J Gastroenterol. 104:1541–5.
  18. Takeda Sp. z o. o. (2021). ChPL Dexilant.
  19. WHO. (2016). WHO recommendation on interventions for the relief of heartburn during pregnancy. The WHO Reproductive Health Library. Pobrano z: https://www.who.int/reproductivehealth/en/.
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

Inne o zagadnieniu:

mgr farm.
Mariola Zemła
mgr farm.
Agnieszka Wiesner

Inne o substancji:

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się