Czego się nauczysz z tego przypadku?

Po zapoznaniu się z tym przypadkiem:

• dobierzesz preparat z filtrem UV odpowiedni do wieku pacjenta (ze względu na postać i SPF)
• wyjaśnisz różnicę między filtrami mineralnymi a chemicznymi

Opis przypadku

Do apteki zgłasza się matka z niemowlęciem o jasnej karnacji. Prosi o dobór odpowiedniego filtru UV dla syna, ponieważ jadą na wakacje nad morze.

Wywiad i rozpoznanie

W obrocie aptecznym dostępne są różne filtry UV – różnią postacią i wskaźnikiem SPF. Farmaceuta postanawia przeprowadzić wywiad, aby dobrać preparat odpowiedni do wieku oraz poziomu ekspozycji skóry dziecka na słońce.

Farmaceuta: Ile lat ma dziecko?
W obrocie aptecznym jest wiele preparatów, ale tylko część jest odpowiednia dla dzieci od 6. miesiąca życia

Opiekun: 6 miesięcy.
Można zastosować filtr UV przeznaczony dla dzieci od 6. miesiąca życia.

Jaka część ciała dziecka będzie eksponowana?
Istnieje wiele form filtrów UV, które są mniej lub bardziej przystosowane do różnych części ciała.

Zdecydowanie większa część ciała.
Można polecić filtr w formie kremu, emulsji lub spray dla wygody nakładania. W przypadku twarzy należy polecić krem lub emulsję.

Jak długa będzie ekspozycja na słońce?
Od czasu ekspozycji na słońce zależy wybór filtra z odpowiednim SPF.

Kilka godzin.
Można polecić SPF 50 oraz trzeba powiadomić opiekuna o konieczności reaplikacji filtra.

Czy dziecko ma alergie?
Należy upewnić się, czy dziecko ma skłonność do alergii, aby w przypadku ich występowania polecić filtr hipoalergiczny.

Nie, żadnych.
Nie ma konieczności polecenia filtra hipoalergicznego.

Dobór preparatu

Ekspozycja skóry niemowlęcia na słońce jest istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju raka skóry w późniejszym wieku.^[1] Producenci nie zalecają stosowania kremów z filtrem u niemowląt poniżej 6. m.ż., co wynika z braku badań z udziałem młodszych dzieci.^[2]

Wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej (SPF)

SPF(ang. Sun Protection Factor) określa, jak skutecznie preparat chroni przed UVB – główną przyczyną oparzeń i zwiększenia ryzyka raka skóry.

Wszystkie kremy muszą być testowane, aby zmierzyć, ile promieniowania ultrafioletowego (UV) potrzeba, aby wywołać oparzenie, gdy krem jest stosowany, w porównaniu do sytuacji bez stosowania kremu. Na tej podstawie produkt otrzymuje odpowiednią wartość SPF. Wzór opiera się na definicji SPF, która określa, jak dużą część promieniowania UVB filtr przepuszcza: pochłanianie (%) = 100 – (100 / SPF)

SPF 30 oznacza, że tylko 1/30 (około 3,33%) promieni UVB dociera do skóry, co daje 96,67% blokady. Różnica między SPF 30 (96,7%) a SPF 50 (98%) wynosi tylko 1,3%, co potwierdza, że wyższe wartości SPF oferują jedynie marginalnie lepszą ochronę.^[3]

SPF nie odnosi się do czasu samej ekspozycji na słońce, ponieważ intensywność promieniowania UV zależy od wielu czynników, takich jak pora dnia czy położenie geograficzne. SPF nie jest miarą czasu ochrony, ale miarą ilości promieniowania UVB, które dociera do skóry. Na przykład, SPF 30 nie oznacza, że można przebywać na słońcu 30 razy dłużej bez oparzeń.

Poza wartością SPF zwróć uwagę pacjenta na inne oznaczenia znajdujące się na opakowaniu. Preparaty bez symbolu UVA w okręgu nie powinny być wybierane, ponieważ znak ten potwierdza ochronę przed promieniowaniem. Symbol ten jest wymagany przez Komisję Europejską i stanowi potwierdzenie wiarygodności deklarowanej ochrony przeciwsłonecznej.

Od czego zależy wybór SPF?

Wybór odpowiedniego SPF zależy od kilku powiązanych czynników, które wpływają na skuteczność ochrony przeciwsłonecznej oraz ryzyko uszkodzeń skóry. Należą do nich:

• typ skóry – skóra jasna/ciemna
• czas ekspozycji na słońce
• intensywność promieniowania UV
• wrażliwość skóry

Rodzaje filtrów UV

Dostępne na rynku filtry UV dzielą się na dwie grupy takie jak:

• filtry chemiczne – absorbują energię słoneczną, to m.in. pochodne kwasu cynamonowego, kwas paraaminobenzoesowy (PABA) i jego syntetyczne pochodne, pochodne kwasu salicylowego oraz pochodne kamfory,
• filtry fizyczne (mineralne) – odbijają promieniowanie. Obecnie najczęściej stosuje się połączenia kilku związków, filtrów absorbujących i mineralnych, co zapewnia skuteczną ochronę przed promieniowaniem UV. Jako filtry fizyczne wykorzystuje się najczęściej dwutlenek tytanu i tlenek cynku. ^[4]

W obrocie aptecznym filtry przeciwsłoneczne występują w wielu formach, takich jak:

• balsamy – lekkie, łatwe do rozprowadzania, szybko się wchłaniają, dobre na duże partie ciała,
• kremy – gęstsze, odżywcze, idealne dla skóry suchej i wrażliwej, dobrze sprawdzają się na twarzy,
• sztyfty – wygodne do punktowej aplikacji (nos, usta, blizny), bardzo trwałe, higieniczne, idealne dla dzieci,
• żele – lekkie, nietłuste, polecane do skóry tłustej i trądzikowej, szybko się wchłaniają, nie zapychają porów,
• olejki – nadają skórze połysk i elastyczność, dobrze nawilżają, wygodne w aplikacji,
• masła – odżywcze, idealne dla skóry suchej i atopowej, długo utrzymują się na skórze,
• pasty – gęste, odporne na wodę i ścieranie, polecane przy ekstremalnym słońcu (np. w górach, na nartach), często stosowane u dzieci,
• spraye – szybkie i wygodne w użyciu, dobre na duże powierzchnie.

Rekomendacja preparatu i przekazanie zaleceń

Zwykle dla niemowląt i małych dzieci poleca się filtry typowo mineralne (zarejestrowane nawet od 6. m.ż.), natomiast filtry chemiczne zarezerwowane są w zależności od marki dla dzieci po 1. lub 3. r.ż.

Różnica w blokadzie promieniowania między SPF 30 a SPF 50 jest stosunkowo niewielka, dlatego w praktyce oba filtry zapewniają skuteczną ochronę. W przypadku niemowląt, których skóra jest wyjątkowo delikatna i wrażliwa, warto jednak rozważyć wybór SPF 50, aby zapewnić maksymalną możliwą ochronę.

Dla niemowlaka, który skończył 6. miesiąc życia, możesz polecić:

• krem:
  • Pharmaceris S Bezpieczny krem ochrnny SPF 50+ do twarzy dla dzieci od chwili narodzin (SPF 50)
  • Emolium Suncare Spf50+ Mineralny Krem Ochronny (SPF 50)Linomag Sun (SPF 30)
  • Pharmaceris S krem ochronny na słońce do twarzy i ciała dla niemowląt i dzieci SPF50+ (SPF 50)
  • Pharmaceris S hydrolipidowy krem ochronny do twarzy SPF50+ (SPF 50)
• emulsję – Ziajka Słoneczna Emulsja Dla Dzieci Spf 30 (SPF 30)
• spray – Bioderma Photoderm MINERAL Spray (SPF 50)

Krem z filtrem należy nałożyć 15 minut przed ekspozycją na słońce, a następnie pokryć całą odsłoniętą skórę. Należy go nakładać ponownie po wyjściu z wody lub co około 2h podczas pobytu na plaży.^[5]

Warto pamiętać, że żaden krem przeciwsłoneczny nie jest całkowicie wodoodporny – z czasem wszystkie się zmywają. Kremy oznaczone jako „odporne na wodę” muszą przejść specjalne testy potwierdzające ich wytrzymałość podczas kontaktu z wodą. Na opakowaniu takich produktów musi być też podana informacja, czy ochrona utrzymuje się przez 40 czy 80 minut podczas pływania lub intensywnego pocenia się.

Piśmiennictwo

1. Albert, M. R., Ostheimer, K. G. (2002). The evolution of current medical and popular attitudes toward ultraviolet light exposure: part 1. Journal of the American Academy of Dermatology, 47(6), 930–937. https://doi.org/10.1067/mjd.2002.127254. ⬏
2. Jindal, A. K., Gupta, A., Vinay, K., Bishnoi, A. (2020). Sun Exposure in Children: Balancing the Benefits and Harms. Indian dermatology online journal, 11(1), 94–98. https://doi.org/10.4103/idoj.IDOJ_206_19. ⬏
3. Dale Wilson, B., Moon, S., & Armstrong, F. (2012). Comprehensive review of ultraviolet radiation and the current status on sunscreens. The Journal of clinical and aesthetic dermatology, 5(9), 18–23.⬏
4. Moloney, F. J., Collins, S., Murphy, G. M. (2002). Sunscreens: safety, efficacy and appropriate use. American journal of clinical dermatology, 3(3), 185–191. https://doi.org/10.2165/00128071-200203030-00005. ⬏
5. Sunburn: treatment and prevention. Healthchildren.org. Aktualizacja 9.08.2024. Dostęp 03.09 2025. Link ⬏