Stosowanie kwasu foliowego (Folik, Acidum folicum) jest rekomendowane wszystkim kobietom planującym ciążę oraz ciężarnym.

Krótka odpowiedź

Zgodnie z zaleceniami PTGiP (Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników) kobiety ciężarne kwas foliowy w dawce 0,4-0,8 mg/dzień do 12. tygodnia ciąży, a po 12. tygodniu ciąży i w okresie karmienia piersią w dawce 0,6-0,8 mg/dzień. Maksymalna bezpieczna dawka kwasu foliowego wynosi 1 mg/dzień. Przyjmowanie wyższych dawek przez kobiety zdrowe, nie obciążone czynnikami ryzyka, wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia autyzmu^[1] oraz astmy oskrzelowej u dzieci.^[2] Jedynie kobiety z dodatnim wywiadem w kierunku zaburzeń rozwojowych cewy nerwowej powinny stosować kwas foliowy w dawce 4 mg/dzień.^[3]

Wyjaśnienie

Kwas foliowy jest koenzymem uczestniczącym w reakcjach syntezy zasad purynowych i pirymidynowych. Odpowiada za przenoszenie grup jednowęglowych (np. metylowej, formylowej). U kobiet ciężarnych występuje zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy, co uwarunkowane jest wzmożonymi procesami krwiotwórczymi oraz szybkim rozwojem tkanek płodu (zwłaszcza szpiku kostnego oraz tkanki kostnej). Jego obecność jest również kluczowa dla prawidłowego rozwoju cewy nerwowej, której zamknięcie następuje w ciągu 28 dni licząc od momentu zapłodnienia.^[3]

Przegląd systematyczny Cochrane przeprowadzony w 2015 roku potwierdza, że suplementacja kwasu foliowego u kobiet ciężarnych zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu. Efekt taki zaobserwowano dla dawek kwasu foliowego w zakresie 0,36-4 mg/dzień.^[4] Należy zauważyć, że dawka g/dzień przeznaczona jest dla kobiet obciążonych dodatnim wywiadem w kierunku NTD (Neural Tube Disorder) i powinna być stosowana przynajmniej 4 tygodnie przed planowaną koncepcją i nie dłużej niż przez pierwsze 12 tygodni ciąży. Dawka taka nie jest dostępna na polskim rynku farmaceutycznym, jednak dostępna jest dawka 5 mg (Acidum folicum Richter, Acidum folicum Hasco). Zgodnie z zaleceniami WHO, kobiety które urodziły dziecko z NTD powinny stosować kwas foliowy w dawce 5 mg.^[5] Pozostałe kobiety powinny stosować kwas foliowy w dawkach w zakresie 0,4-0,8 mg/dzień do 12. tygodnia ciąży, a po 12. tygodniu ciąży i w okresie karmienia piersią w dawce 0,6-0,8 mg/dzień. Należy zwracać uwagę, aby maksymalna dawka kwasu foliowego nie przekroczyła 1 mg/dzień. Badanie przeglądowe z roku 2017 wskazuje na potencjalny związek pomiędzy suplementacją kwasu foliowego w dawce powyżej 1 mg/dzień, a zwiększonym ryzykiem występowania autyzmu u dzieci^[1]. Z kolei badanie kohortowe z roku 2009 potwierdziło związek pomiędzy stosowaniem nadmiernej suplementacji kwasu foliowego, a występowaniem astmy oskrzelowej u dzieci.^[2] jest uznanym elementem profilaktyki wad cewy nerwowej płodu, warto jednak zauważyć, że według badań przeglądowych z roku 2013, nie ma ona istotnego wpływu na terminowość porodu, masę urodzeniową dziecka, częstość zgonów okołoporodowych oraz anemię okołoporodową dziecka.^[6]

Piśmiennictwo

1. Wiens, D., & DeSoto, M. C. (2017). Is High Folic Acid Intake a Risk Factor for Autism?-A Review. Brain sciences, 7(11), 149. https://doi.org/10.3390/brainsci7110149⬏⬏
2. Whitrow, M. J., Moore, V. M., Rumbold, A. R., & Davies, M. J. (2009). Effect of supplemental folic acid in pregnancy on childhood asthma: a prospective birth cohort study. American journal of epidemiology, 170(12), 1486–1493. https://doi.org/10.1093/aje/kwp315⬏⬏
3. Zimmer, M., Sieroszewski, P., Oszukowski, P., Huras, H., Fuchs, T., & Pawlosek, A. (2020). Polish Society of Gynecologists and Obstetricians recommendations on supplementation during pregnancy. Ginekologia polska, 91(10), 644–653. https://doi.org/10.5603/GP.2020.0159⬏⬏
4. De-Regil, L. M., Peña-Rosas, J. P., Fernández-Gaxiola, A. C., & Rayco-Solon, P. (2015). Effects and safety of periconceptional oral folate supplementation for preventing birth defects. The Cochrane database of systematic reviews, 2015(12), CD007950. https://doi.org/10.1002/14651858.CD007950.pub3⬏
5. WHO, 2007, pobrano z: Standards for maternal and neonatal care (who.int)⬏
6. Lassi, Z. S., Salam, R. A., Haider, B. A., & Bhutta, Z. A. (2013). Folic acid supplementation during pregnancy for maternal health and pregnancy outcomes. The Cochrane database of systematic reviews, (3), CD006896. https://doi.org/10.1002/14651858.CD006896.pub2⬏