Transkrypcja:

Cześć, tu Dawid Panek. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku opowiem o propranololu. Jakich informacji udzielić pacjentowi i na co uważać? Zapraszam.

Pierwszym wynalezionym lekiem z grupy beta-blokerów jest omawiany dziś – propranolol. Jego odkrywcą był James W. Black, a wydarzenie to miało miejsce w 1964 roku. Osiągnięcie zostało uhonorowane 24 lata później wręczeniem jemu oraz dwóm innym współbadaczom Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny za „odkrycia ważnych zasad leczenia farmakologicznego”. Był to dopiero początek rozwoju ogromnej już dzisiaj grupy leków blokujących receptory adrenergiczne, ponieważ odkrycie propranololu zapoczątkowało liczne badania nad bardziej selektywnymi cząsteczkami z wewnętrzną aktywacją sympatykomimetyczną.

Propranolol jest obecnie wykorzystywany do leczenia:

• wysokiego tętna,
• przełomu tarczycowego,
• drżenia rąk,
• lęku scenicznego
• w profilaktyce migreny

Propranolol swoje wszechstronne zastosowanie zawdzięcza nieselektywnemu blokowaniu receptorów beta, które fizjologicznie w organizmie pobudzane są przez adrenalinę i noradrenalinę. Tak więc jest to lek, który hamuje efekty działania katecholamin na mięsień sercowy, oskrzela, naczynia krwionośne, czy przewód pokarmowy.

Propranolol może być przyjmowany przez dzieci bez ograniczeń wiekowych, a dawka dostosowywana jest na podstawie masy ciała. Badania dotyczące bezpieczeństwa stosowania propranololu u osób w podeszłym wieku są niejednoznaczne, dlatego terapię należy zacząć od najniższej dawki.

Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym po prostu warto wiedzieć?

Propranolol jest skutecznym lekiem w swoich wskazaniach. Wyniki podwójnie zaślepionego badania z randomizacją, opublikowanego w 2018 roku jasno dowodzą o efektywnym działaniu propranololu w obniżaniu tętna oraz ciśnienia skurczowego jak i rozkurczowego.

Wyniki innego podwójnie zaślepionego badania z randomizacją, udowodniły skuteczność propranololu w zmniejszeniu częstotliwości drżenia rąk po podaniu pojedynczej doustnej dawki leku, wynoszącej 120 mg. Ciekawym wnioskiem badaczy była zależność mniejszej efektywności leczenia przy mniejszej początkowej amplitudzie drżeń rąk.

Propranolol jest również stosowany w samoistnych drżeniach rąk w chorobie Parkinsona, a także w profilaktyce migreny u dzieci i dorosłych. Wykorzystywany jest też w przełomie tarczycowym, gdyż hamuje obwodową konwersję tyroksyny do trójjodotyroniny.

Ciekawym zastosowaniem tego leku są sytuacyjne napady lęku w trakcie wystąpień publicznych lub przed egzaminami, szczególnie o podłożu somatycznym.

Propranololu kategorycznie nie powinny stosować osoby chorujące na astmę oskrzelową oraz obturacyjną chorobę płuc, ponieważ może powodować skurcz oskrzeli.

Rozmawiając z pacjentką, pytającą o bezpieczeństwo propranololu w ciąży, wyjaśnij, że jest to lek bezpieczny nie wywierający wpływu na dziecko.

Z uwagi na nieselektywność propranololu względem receptorów beta, wykazuje on szereg działań niepożądanych, które mijają zazwyczaj do dwóch tygodni od rozpoczęcia terapii. Wydając pacjentom propranolol razem z lekami przeciwcukrzycowymi, poinformuj, że propranolol może maskować objawy hipoglikemii, dlatego muszą być bardziej wyczuleni na niedocukrzenie organizmu i w wykonywać częste pomiary stężenia glukozy.

Jeśli nasz pacjent równocześnie z propranololem kupować będzie kubek na badanie moczu poinformuj go, że lek ten może wpłynąć na wynik oznaczenia bilirubiny, zarekomenduj mu skontaktowanie się z lekarzem zlecającym badanie, w celu ustalenia czy należy odstawić lek przed wykonaniem badania.

Co jeszcze warto przekazać pacjentowi? Na pewno odradź mu nagłego odstawienia leku. Wyjaśnij, że propranolol jest substancją silnie działającą i powinno się go odstawiać stopniowo, aby uniknąć efektu z odbicia. O sukcesywnym zmniejszaniu dawek leku decydować będzie lekarz prowadzący terapię, jednak zazwyczaj okres całkowitego odstawienia trwa 7-14 dni.

W razie pytań o możliwość kierowania pojazdem po zażyciu propranololu, wyjaśnij, że należy on do substancji, które sporadycznie mogą wpływać na koncentrację, zawroty głowy i uczucie zmęczenia. Jeśli będzie to możliwe odradź pacjentowi poruszanie się pojazdami w dniach gorszego samopoczucia oraz poinformuj, że doświadczane przez niego objawy mają charakter przemijający.

Gdyby nasz pacjent pytał o zawartość laktozy w tabletkach z propranololem, przekaż, że wszystkie preparaty na polskim rynku farmaceutycznym ją zawierają. Podkreśl, że jej ilość jest niewielka i nie powinna spowodować złego samopoczucia. Gdy jednak tak się stanie, zarekomenduj wizytę u lekarza celem zamiany leku na inny, którego preparat nie będzie miał w składnie substancji uczulającej.

Co ciekawe propranolol jest dostępny nie tylko w postaci tabletek, lecz również w postaci roztworu do wstrzykiwań. Stosowany jest w nagłych przypadkach ostrego zaburzenia rytmu serca oraz w przełomie tarczycowym.

To już wszystko, dziękuję za uwagę i do zobaczenia w kolejnym odcinku.