Chlorfeniramina należy do grupy leków przeciwhistaminowych I generacji.
Jak działa chlorfeniramina ?
Chlorfeniramina działa nieselektywnie jako:
- antagonista receptora histaminowego H1, znosząc wpływ histaminy ma działanie antyalergiczne oraz przeciwświądowe,
- antagonista receptora muskarynowego, znosząc działanie acetylocholiny powoduje wysuszanie błon śluzowych
W nieznanym mechanizmie może ona także wpływać na przekaźnictwo serotoninergiczne, noradrenergiczne oraz dopaminergiczne.
Kiedy i jak wprowadzono do obrotu chlorfeniraminę?
Chlorfeniramina została wprowadzona w USA pod nazwą Chlor-Trimeton już w lipcu 1950 r. Uważa się, że gdyby chlorfeniramina została zbadana w kierunku możliwości leczenia depresji w latach siedemdziesiątych, prawdopodobnie stałaby się bezpiecznym, niedrogim lekiem z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny i mogłaby zostać wprowadzona na rynek około 15 lat wcześniej niż fluoksetyna (Prozac), która stała się dostępna dopiero w 1987 r.[1].
Komu można polecić chlorfeniraminę?
W Polsce chlorfeniramina dostępna jest w obrocie jako składnik mieszanek „na przeziębienie”. Preparat zawierający ją jako składnik polecimy pacjentowi skarżącemu się na objawy przeziębienia przebiegające z cieknącym katarem, uczuciem świądu raz odruchem kichania.
Czy chlorfeniraminę można polecić ciężarnej lub karmiącej?
Preparatów na przeziębienie zawierających między innymi chlorfeniraminę nie należy polecać kobietom w ciąży oraz karmiących piersią. Wynika to z działania przeciwprolaktynowego, co np. w trakcie karmienia piersią wiąże się z ryzykiem zahamowania laktacji[2].
Od jakiego wieku można zarekomendować chlorfeniraminę?
Chlorfeniramina mogłaby być stosowana już u dzieci od 6. r.ż. jako samodzielny lek przeciwhistaminowy. Ze względu na fakt, że w Polsce występuje ona jedynie w lekach złożonych rekomendacja co do wieku zależy od konkretnego preparatu i należy postępować zgodnie z informacjami w ChPL. Najniższa granica wieku, od którego możemy stosować preparat „na przeziębienie” to 12. r.ż., gdzie chlorfeniramina występuje pod postacią maleinianu chlorfenaminy.
Jak dobrać postać i moc?
Postać oraz moc mieszanki z chlorfeniraminą dobieramy uwzględniając dawkę paracetamolu oraz obecność innych składników mających działać objawowo w czasie przeziębienia, takich jak pseudoefedryna, fenylefryna czy dekstrometorfan. Informacje te zestawia tabela 4. i jak można zauważyć dolna granica wieku nie wynika jedynie z dawki chlorfeniraminy.
Tabela 4 Porównanie preparatów zawierających chlorfeniarminę.
| Nazwa preparatu | Od którego roku życia? | Dawka chlorfeniraminy | Komponenta przeciwbólowa | Pozostałe składniki |
|---|---|---|---|---|
| Gripex Hot Zatoki | Od 12. r.ż. | 4 mg | 650 mg paracetamolu | 60 mg chlorowodorku pseudoefedryny20 mg bromowodorku dekstrometorfanu |
| Tabcin Trend | Od 15 r.ż. | 2 mg | 250 mg paracetamolu | 30 mg chlorowodorku pseudoefedryny |
| Vicks Antigrip Max | Od 18 r.ż. | 4 mg | 1000 mg paracetamolu | 8,21 mg fenylefryny |
| Vicks Antigrip Zatoki i Katar | Od 18 r.ż. | 4 mg | 650 mg paracetamolu | 8,21 mg fenylefryny |
| Polopiryna Complex | Od 16 r.ż. | 2 mg | 500 mg kwasu acetylosalicylowego | 200 mg laktoglukonianu wapnia300 mg witaminy C |
Jak dawkować chlorfeniraminę?
Dawkowanie preparatów zawierających w składzie chlorfeniraminę różnią się w zależności od składu „saszetek na przeziębienie”. W składach preparatów złożonych z chlorfeniraminą obecne są dawki pomiędzy 8 mg a 16 mg w przeliczeniu na dawkę jednostkową.
Jak długo pacjent może stosować i jaką największą dawkę można polecić?
Preparaty będące popularnymi „mieszankami na przeziębienie” zawierające w składzie chlorfeniraminę nie powinny być stosowane dłużej niż 5 dni. Największa dawka chlorfeniraminy wynosi 16 mg.
Po jakim czasie pacjent odczuje, że chlorfeniramina działa?
Efekty działania po zażyciu mieszanek na przeziębienie, które działają objawowo, odczuwalne są po kilkunastu minutach po przyjęciu i ich działanie objawowe utrzymuje się przez około 4 do 6 godzin.
Komu stanowczo odradzić stosowanie preparatów zawierających chlorfeniraminę?
Preparat z chlorfeniraminą lepiej odradzić pacjentowi, który[3]:
- Leczy się na jaskrę
- Planuje wykonanie testów wykrywających alergie
- Ma problemy z oddawaniem moczu (opróżnianiem pęcherza), np. w wyniku rozrostu prostaty
- Ma niedrożność przewodu pokarmowego
- Ma astmę oskrzelową
- Infekcja przebiega z obecnością gęstej wydzieliny, ponieważ chlorfeniramina będzie powodować zagęszczanie wydzieliny
Jakie chlorfeniramina ma przewagi nad innymi lekami o tym samym wskazaniu?
Korzystną efektem działania mieszanek zawierających chlorfeniraminę jest to, że pacjenci szybko odczuwają ulgę, gdy przeziębieniu towarzyszy wodnisty katar, ponieważ chlorfeniramina działa „osuszająco” na błony śluzowe nosa.
Jakie działania niepożądane ma chlorfeniramina?
Do objawów wskazujących na konieczność odstawienia leku zaliczamy:
- Zawroty głowy, uspokojenie i niedociśnienie. Szczególnie dotyczy to pacjentów w starszym wieku, gdzie efekt sedatywny może być większy
- Zaburzenia widzenia
- Silne wysuszenie błon śluzowych
- Przyspieszona akcja serca, nadciśnienie
W jakie istotne interakcje z innymi lekami wchodzi chlorfeniramina?
Rekomendując pacjentowi lek z chlorfeniraminą należy rozważyć następujące możliwe interakcje:
- Stosowanie fenytoiny z chlorfeniraminą powoduje wzrost stężenia fenytoiny w osoczu krwi[4]
- Stosowanie z innymi lekami antyhistaminowymi powoduje nasilenie działania sedatywnego
- Stosowanie z lekami działającymi hamująco na OUN oraz alkoholem, ponieważ nasila się działanie sedatywne oraz obniżają się zdolności psychomotoryczne
Jakie produkty komplementarne można polecić pacjentom stosującym chlorfeniraminę?
Pacjenci kupujący preparat z chlorfeniraminą będącą składnikiem mieszanki na przeziębienie mogą dodatkowo potrzebować:
- Preparatu na ból gardła działającego przeciwdrobnoustrojowo, ponieważ będzie on działać miejscowo przyczynowo.
- Preparatu do higieny jamy nosowej w postaci aerozolu soli morskiej, ponieważ pomoże to w poprawieniu komfortu pacjenta z zatkanym nosem
- Dodatkowego preparatu przeciwgorączkowego do stosowania na zmianę z saszetkami na przeziębienie, ponieważ stosowanie saszetek na przeziębienie ma swoje ograniczenia, jeśli chodzi o ilość dawek. Dodatkowo większość z nich posiada jedynie paracetamol jako substancję obniżającą gorączkę, który nie posiada działania przeciwzapalnego.
- Hellbom E. (2006). Chlorpheniramine, selective serotonin-reuptake inhibitors (SSRIs) and over-the-counter (OTC) treatment. Medical hypotheses, 66(4), 689–690. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2005.12.006⬏
- e-lactancia.org. (2021). Chlorphenamine Maleate . Aktualizacja: 30.12.2021⬏
- Drugs.com. (wyszukiwanie z dnia 08.07.2024) Chlorpheniramine Uses, Side Effects & Warnings. https://www.drugs.com/mtm/chlorpheniramine.html⬏
- Stockley’s drug interactions: a source book of interactions, their mechanisms, clinical importance and management. (2006). London; Chicago: Pharmaceutical Press⬏
Piśmiennictwo
