W mediach pojawiają się sprzeczne doniesienia związane z wpływem palenia papierosów na chorobę COVID-19. Niektórzy sugerują nawet, że nikotyna może chronić przed złapaniem infekcji bądź pomóc w walce z chorobą. Do wszystkich takich informacji trzeba podejść ostrożnie. Dlatego postanowiliśmy to wyjaśnić i przedstawić doniesienia naukowe.

Palenie papierosów jest czynnikiem ryzyka wielu chorób związanych z układem oddechowym. Jego związek z występowaniem nowotworów płuc czy POChP jest szeroce udokumentowany.^[1] Dym tytoniowy upośledza układ odpornościowy, zmniejsza klirens rzęskowy, uszkadza komórki nabłonka oddechowego i powoduje zwłóknienie płuc.^[2] Palacze częściej się przeziębiają, a towarzyszące objawy są gorsze niż u osób niepalących. W większym stopniu są też narażeni na zachorowanie na grypę, a przebieg choroby może być dużo bardziej poważny.^[3]

W obliczu obecnej pandemii COVID-19 warto byłoby rozważyć minimalizowanie wszelkich czynników ryzyka zakażenia. Czy palenie jest jednym z takich czynników? Jakie są zalecenia ekspertów zdrowotnych w tym temacie?

Stanowisko WHO w kwestii palenia

“Palacze są bardziej podatni na zakażenie wirusem SARS-CoV-2” – można przeczytać w oficjalnym komunikacie WHO.

Podczas palenia, przez kontakt rąk, a także potencjalnie zanieczyszczonych papierosów, z ustami, zwiększone jest prawdopodobieństwo przeniesienia wirusa. Palacze mogą mieć także choroby płuc lub zmniejszoną pojemność płucną, co zwiększa ryzyko choroby. Palenie fajek wodnych wymaga przekazywania ustników między palaczami, co jest ryzykiem transmisji wirusa.^[4]

Dlaczego pandemia to dobry czas na rzucenie palenia?

Według WHO, niezwykle ważne jest rzucenie palenia podczas pandemii COVID-19. Mogłoby to w znaczący sposób zredukować szkody wywołane nowym koronawirusem. Przede wszystkim, zerwanie z nałogiem ograniczyłoby kontakt dłoni z twarzą, co ułatwia przenoszenie wirusa. Rzucenie palenia ma natychmiastowy pozytywny wpływ na płuca i funkcje układu krążeniowego.^[5]

Z wcześniejszych doświadczeń z wybuchu epidemii MERS-CoV i SARS-CoV wiadomo, że trzeba zachować wszelkie środki ostrożności i przede wszystkim ograniczyć spotkania towarzyskie, w tym wspólne palenie. Dowody z poprzednich zakażeń wirusowych pokazują, że palenie ma negatywny wpływ na osoby z chorobami zakaźnymi.^[6] Może być bezpośrednią lub pośrednią przyczyną infekcji i zwiększać śmiertelność osób z chorobami układu oddechowego.^[7][8]

Czy e-papierosy są bezpieczną alternatywą w obliczu pandemii?

Badania obserwacyjne mówią, że e-papierosy są szkodliwe dla zdrowia i bez wątpienia nie są bezpieczną alternatywą. Używanie e-papierosów może osłabiać układ odpornościowy i geny odpowiedzialne za reakcje immunologiczne w nabłonku górnych dróg oddechowych.^[9]

Osoby palące normalne papierosy powinny, według zaleceń WHO, całkowicie zrezygnować z palenia. Palacze, potrzebujący pomocy z nałogiem, powinni korzystać z potwierdzonych metod rzucania palenia, bądź skontaktować się ze specjalistami w dziedzinie ochrony zdrowia.^[10]

Jak koronawirus wnika do organizmu człowieka?

Genom COVID-19 jest prawie w 80% identyczny z genomem SARS-CoV i w około 96% identyczny z genomem koronawirusa nietoperzy.^[11] Analiza strukturalna wykazała interakcje na poziomie molekularnym pomiędzy domeną wiążącą receptor glikoproteiny S SARS-CoV i jej receptorem, enzymem rozkładającym angiotensynę 2 (ACE2). Według badań udowadnia to zdolność wnikania do organizmu człowieka. Wykazano, że białko S należące do COVID-19, które jest takie samo jak w SARS-Co-V, może wiązać się do ACE2.^[12][13] Jedno z badań mówi, że powinowactwo ACE2 i domeny wiążącej receptor cząsteczki wirusa SARS-CoV-2 jest 10-20 razy większe niż SARS-CoV. Poziom ekspresji ACE2 może odzwierciedlać podatność na COVID-19.^[13]

Wirus wnika więc do organizmu wiążąc się z receptorem ACE2. Zwiększona ekspresja tego receptora została zaobserwowana w płucach palaczy i pacjentów z POChP. Nie zaobserwowano ekspresji, bądź była ona niewielka, u osób, które nigdy nie paliły. Autorzy badań sugerują, że palenie podwyższa ekspresję ACE2, zwiększając podatność na COVID-19.^[14]

Co o związku palenia tytoniu z COVID-19 mówią dowody z badań klinicznych?

Przeglądając najświeższe doniesienia naukowe o związku palenia z chorobą COVID-19 można natrafić na sprzeczne konkluzje. Chociaż wiele publikacji naukowych z obecnej epidemii zostało już udostępnionych, to na pewno jest jeszcze zbyt wcześnie, aby wysnuwać wnioski, które możnaby przełożyć na rekomendacje dla pacjentów. Przedstawmy zatem po krótce najnowsze dane z badań, głównie z Chin.^[15]

• W badaniu z udziałem 191 pacjentów chorych na COVID-19, z czego odnotowano 54 zgony, 137 przeżyło. Spośród tych, którzy zmarli, 9% było obecnymi palaczami, w porównaniu z 4% palaczy z osób, które przeżyły. Wynik ten nie był istotny statystycznie (p=021).^[16]
• W badaniu z udziałem 140 pacjentów z COVID-19, spośród 54 pacjentów w cięższym stanie, 3,4% było obecnymi palaczami, a 6,9% w przeszłości paliło. W grupie 82 pacjentów z łagodniejszą chorobą 0% obecnie paliło, a 3,7% rzuciło już palenie. Autorzy publikacji stwierdzają, że związek między paleniem a nowym koronawirusem nie jest do końca jasny. Wykazano, że osoby palące i z POChP są mniej podatne na COVID-19, jednak takie zakażenie może się objawiać w cięższej postaci.^[17]
• W badaniu opisującym epidemiologię i wyniki chorych na COVID-19 nikt z 13 pacjentów, którzy trafili na oddział intensywnej terapii nie był obecnym palaczem. W pozostałej grupie odnotowano 3 przypadki palących (11%). Badana populacja jest jednak zbyt mała, aby traktować wyniki jako dowody sugerujące na związek COVID-19 z paleniem.^[18]
• Największą grupę osób, bo 1099 pacjentów z COVID-19, zbadano w marcu 2020 r. Spośród 173 osób z cięższym przebiegiem choroby, 16,9% było palących, a 5,2% paliło w przeszłości. U 926 osób z łagodniejszym zakażeniem odnotowano 11,8% palących i 1,3%, którzy palili, ale rzucili już nałóg.^[19]
• Według badania z udziałem 78 pacjentów z COVID-19, u większego odsetka chorych z niekorzystnymi wynikami badań odnotowano historię palenia (27,3%) w porównaniu z grupą ze stabilnym przebiegiem choroby (3,0%). Autorzy publikacji stwierdzili związek pomiędzy paleniem a progresją choroby.^[20]
• W badaniu z udziałem 67 osób, u których wykazano poprawę choroby tylko 2 osoby (3%) w przeszłości paliły, w porównaniu z 3 osobami (11%) z grupy 11 pacjentów z progresją choroby.^[21]

Badania choć ciekawe, ograniczone są kilkoma czynnikami. Opisują populację chorych, którzy już trafili do szpitala, co może dawać fałszywe wnioski na temat częstości występowania zakażeń wśród ogółu palących. Palenie jest czynnikiem ryzyka także dla nadciśnienia i cukrzycy – dwóch chorób powiązanych z gorszymi wynikami COVID-19. Może sugerować to, że palenie obecnie, jak i w przeszłości może pośrednio, jak i bezpośrednio wpływać na wyniki COVID-19.^[22]

Choć w pojedynczych badaniach wykazano, że palaczy jest mniej wśród chorych należy wziąć pod uwagę ograniczenia w przeprowadzanych badaniach. Jest ich zdecydowanie za mało i przeprowadzane były na małych grupach pacjentów, więc nie należy przekładać ich na praktykę. Wiemy natomiast, że palenie jest czynnikiem wielu poważnych chorób, które mogą wywoływać większe szkody w społeczeństwie.

Piśmiennictwo:

1. Murin S., Smith Bilelo K., Respiratory tract infections: Another reason not to smoke. Cleveland Clinic Journal of Medicine, 2005 pełny tekst⬏
2. Dye J., Adler K.B., Effects of cigarette smoke on epithelial cells of the respiratory tract. 1994. pełny tekst⬏
3. Murin S., Smith Bilelo K., Respiratory tract infections: Another reason not to smoke. pełny tekst⬏
4. WHO: Q&A on smoking and COVID-19 pełny tekst⬏
5. U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease and Health Promotion, Office on Smoking and Health, The health consequences of smoking: 50 years of progress – A report by the Surgeon General, Atlanta, 2014. pełny tekst⬏
6. Tan C. and Glants S., Association between smoke-free legislation and hospitalizations for cardiac, cerebrovascular and respiratory diseases: a meta-analyis. 2012 pełny tekst⬏
7. Alraddadi B., Watson J., Almarashi A. et al. Risk Factors for Primary Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus Illness in Humans, Saudi Arabia, 2014. Emerging infectious diseases, 2016. pełny tekst⬏
8. U.S. Department of Health and Human Services, The Health Consequences of Involuntary Exposure to Tobacco Smoke: A Report of the Surgeon General, Atlanta, 2006. pełny tekst⬏
9. Ghebreyesus T. Progress in beating the tobacco epidemic. The Lancet, 2019. abstrakt⬏
10. WHO: Tobacco and waterpipe use increases the risk of suffering from COVID-19 pełny tekst⬏
11. Zhou P., Yang X.L, Wang X.G. et al. A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus. Nature, 2020. pełny tekst⬏
12. Wan Y., Shang J., Graham R., et al. Receptor recognition by novel coronavirus from Wuhan: An analysis basen on decade-long structural studies of SARS. Viral, 2020. abstrakt⬏
13. Tian X., Li C., Huan A. et al. Potent binding of 2019 novel coronavirus spike protein by a SARS coronavirus-specific human monoclonal antibody. Emerg Microbes Infect, 2020. pełny tekst⬏⬏
14. Brake SJ BK., Lu W., McAlinden KD. Smoking Upregulates Angiotensin-Convertin Enzyme-2 Receptor: A Potential Adhesion Site for Novel Coronavirus SARS-CoV-2. Journal of Clinical Medicine, 2020. pełny tekst⬏
15. Constantine I. Vardavas, Katerina Nikitara: COVID-19 and smoking: A systematic review of the evidence. Tobacco Induced Diseases, 2020. pełny tekst⬏
16. Zhou F., Ting Y., et al. Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study. Lancet, 2020. pełny tekst⬏
17. Zhang JJ., Dong X. et al. Clinical characteristics of 140 patients infected by SARS-CoV-2 in Wuhan, China. Allergy, 2020. abstrakt⬏
18. Huan C., Wang Y., Li X. et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet, 2020. pełny tekst⬏
19. Guan WJ., Ni ZY, Hu Y. et al. Clinical characteristics of coronavirus disease 2019 in China. N Engl J Med, 2020. pełny tekst⬏
20. Liu W., Tao Z.W., Lei W. et al. Analysis of factors associated with disease outcomes in hospitalised patients with 2019 novel coronavirus disease. Chin Med J, 2020. pełny tekst⬏
21. Wei L., Zhao-Wu T., et al. Analysis of factors associated with disease outcomes in hospitalized patients with 2019 novel coronavirus disease. Chinese Medical Journal, 2020. pełny tekst⬏
22. Simons D., Brown J., Shahab K., Perski O. Smoking and COVID-19: Rapid evidence review for the Royal College of Physicians, London (UK). Qeios, 2020. pełny tekst⬏