Pytanie
Niebenzodiazepinowe leki nasenne (NbLN), potocznie nazywane „Zetkami” (zolpidem, zopiklon, zaleplon, eszopiklon) według wytycznych polskich i zagranicznych są lekami pierwszego wyboru w farmakoterapii zaburzeń snu. Czy można się od nich uzależnić? Jakich zasad przestrzegać i co ewentualnie przekazać pacjentowi wydając lek z tej grupy?
Krótka odpowiedź
Chociaż pierwotnie niebenzodiazepinowe leki nasenne były uważane za bezpieczną alternatywę dla uzależniających benzodiazepin. Z czasem donoszono o rosnącej liczbie przypadków nadużywania, uzależnienia i objawów odstawiennych związanych ze stosowaniem „leków Z”. Stosowanie leku z tej grupy dłużej niż 4 tygodnie oraz przekraczanie zalecanych dawek, może prowadzić do uzależnienia pacjenta od NbLN.[1]
Czytaj też: Czym różnią się od siebie zolpidem, zopiklon i zaleplon? – Wyjaśniamy!
Wyjaśnienie
Według przeglądu literaturowego z 2003 roku analizującego dane z lat 2001-2002 z Europy, Japonii i USA dotyczące ilości wypisywanych recept na zolpidem i zopiklon oraz częstotliwości zgłaszanych przypadków uzależnienia wykazano, że względna częstość zgłaszanych uzależnień jest podobna w przypadku obu leków i znacznie niższa niż w przypadku benzodiazepin stosowanych w leczeniu zaburzeń snu. Autorzy przeglądu wnioskują na tej podstawie, że zolpidem i zopiklon są stosunkowo bezpiecznymi lekami. Jednak ponieważ oba leki są lekami psychotropowymi, pacjenci z historią nadużywania lub uzależnienia oraz pacjenci z chorobami psychicznymi wydają się być narażeni na zwiększone ryzyko nadużywania tych leków.[2]
Według artykułu z 2019 roku analizującego dane dostarczone przez EMA, działania niepożądane związane z niewłaściwym stosowaniem, nadużywaniem, uzależnieniem i objawami odstawiennymi leku odnotowano u 6246 pacjentów stosujących zolpidem, zaleplon, zopiklon. Tego typu działania niepożądane były częściej zgłaszane u kobiet niż u mężczyzn. Autorzy badania zwracają uwagę, że dane mogą być znacznie niedoszacowane, ze względu na niedostateczną ilość zgłaszania takich przypadków przez pracowników ochrony zdrowia.[1]
Zasady stosowania niebenzodiazepinowych leków nasennych w leczeniu bezsenności
Według polskich standardów leczenia bezsenności krótkotrwałej zaleca się stosowanie leków z grupy „Z” jak najszybciej od wystąpienia objawów w celu uniknięcia mechanizmów jej utrwalenia. Wydając pacjentowi lek z tej grupy przekaż, aby pacjent położył opakowanie tabletek obok łóżka i przyjął lek jedynie wtedy, kiedy wystąpi u niego problem z zaśnięciem po położeniu się lub po wybudzeniu w nocy.[3]
Leków z grupy niebenzodiazepinowych leków nasennych nie należy przyjmować dłużej niż 2 tygodnie (według polskich standardów) w leczeniu bezsenności przewlekłej lub nie dłużej niż 4 tygodnie (według rekomendacji europejskich). Dopuszcza się ich zastosowanie kiedy zajdzie potrzeba, czyli 2-3 razy w tygodniu lub do 10 razy w miesiącu.[3][4]
Piśmiennictwo
- Schifano, F., Chiappini, S., Corkery, J. M., & Guirguis, A. (2019). An Insight into Z-Drug Abuse and Dependence: An Examination of Reports to the European Medicines Agency Database of Suspected Adverse Drug Reactions. The international journal of neuropsychopharmacology, 22(4), 270–277. https://doi.org/10.1093/ijnp/pyz007⬏⬏
- Hajak, G., Müller, W. E., Wittchen, H. U., Pittrow, D., & Kirch, W. (2003). Abuse and dependence potential for the non-benzodiazepine hypnotics zolpidem and zopiclone: a review of case reports and epidemiological data. Addiction (Abingdon, England), 98(10), 1371–1378. https://doi.org/10.1046/j.1360-0443.2003.00491.x⬏
- Skalski, M., Szczęsna, M. (2019). Współczesne standardy farmakologicznego leczenia bezsenności. Pediatria i Medycyna Rodzinna. 15. 366-369. 10.15557/PiMR.2019.0062.⬏⬏
- Riemann, D., Baglioni, C., Bassetti, C., Bjorvatn, B., Dolenc Groselj, L., Ellis, J. G., Espie, C. A., Garcia-Borreguero, D., Gjerstad, M., Gonçalves, M., Hertenstein, E., Jansson-Fröjmark, M., Jennum, P. J., Leger, D., Nissen, C., Parrino, L., Paunio, T., Pevernagie, D., Verbraecken, J., Weeß, H. G., … Spiegelhalder, K. (2017). European guideline for the diagnosis and treatment of insomnia. Journal of sleep research, 26(6), 675–700. https://doi.org/10.1111/jsr.12594⬏
