Synonimy: tribulus

Buzdyganek naziemny jest rośliną występującą w Azji, Afryce, Australii i niektórych częściach Europy. Według tradycyjnej medycyny chińskiej działa jak afrodyzjak. Buzdyganek naziemny wchodzi w skład preparatów złożonych o statusie suplementów diety.

Działanie i zastosowanie buzdyganka naziemnego

Wykorzystywanymi surowcami są owoc, liść oraz korzeń. Zawierają one alkaloidy, flawonoidy, saponiny steroidowe oraz protodioscynę, której przypisuje się działanie wspomagające erekcję i podnoszące poziom testosteronu. Badania in vitro wskazują na aktywność hamującą wzrost komórek nowotworowych, przeciwgrzybiczą i przeciwrobaczą. Buzdyganek naziemny wykazał skuteczność w łagodzeniu dysfunkcji seksualnych. Ponadto może być potencjalnie korzystny w przebiegu AZS, łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, redukowaniu objawów menopauzy, poprawie glikemii i profilu lipidowego, zmniejszaniu uszkodzeń mięśni po wysiłku i łagodzeniu objawów PCOS. Dowody na skuteczność buzdyganka w zaburzeniach erekcji oraz poprawie męskiej płodności są sprzeczne.

Skuteczność buzdyganka naziemnego potwierdzona badaniami klinicznymi

Przeprowadzone badania kliniczne wykazały, że buzdyganek naziemny jest prawdopodobnie skuteczny w leczeniu:

• Dysfunkcji seksualnych – podwójnie zaślepione badania kliniczne z randomizacją wykazały, że przyjmowanie 750 mg na dobę preparatu z buzdygankiem przyczynia się do łagodzenia objawów u kobiet przed i po menopauzie z zaburzeniami popędu seksualnego. Odnotowano poprawę w satysfakcji ze stosunków, zmniejszenie ich bolesności i poprawę nawilżenia pochwy.^[1][2] Inne badanie z udziałem pacjentek z zespołem obniżonego popędu płciowego wykazało, że stosowanie 7,5 mg na dobę ekstraktu z buzdyganka ziemnego przez 4 tygodnie przyczynia się do zwiększenia popędu seksualnego, satysfakcji, nawilżenia i redukcji bólu związanego ze stosunkiem w porównaniu z placebo.^[3] Buzdyganek wykazał również skuteczność w poprawie libido i satysfakcji u mężczyzn z zaburzeniami popędu.^[4]

Niewystarczające dowody na skuteczność buzdyganka naziemnego

Wstępne badania kliniczne wykazały, że stosowanie preparatów wieloskładniowych z buzdygankiem redukuje objawy atopowego zapalenia skóry u dzieci i dorosłych. Budzyganek w połączeniu z innymi składnikami zmniejszał objawy łagodnego rozrostu gruczołu krokowego, wpływał na poprawę jakości życia u mężczyzn i był skuteczny w równym stopniu co tamsulozyna.^[5]

Potrójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że przyjmowanie preparatu z buzdygankiem ziemnym, imbirem, szafranem i cynamonem cejlońskim wpływa korzystnie na objawy menopauzy (m.in. zaburzenia nastroju i uderzenia gorąca), lecz nie na objawy ze strony układu moczowo-płciowego.^[6]

Niskiej jakości badanie kliniczne z udziałem 98 kobiet z cukrzycą typu II wykazało, że stosowanie 1000 mg na dobę buzdyganka ziemnego przez trzy miesiące statystycznie istotnie wpływa na obniżenie stężenia glukozy we krwi, poziomu cholesterolu całkowitego i LDL, lecz nie wpływa na trójglicerydy i HDL.^[7]

Pojedyncze badanie kliniczne wykazało, że dzięki stosowaniu 500 mg buzdyganka przez dwa tygodnie przed intensywnym wysiłkiem fizycznym zmniejszają się laboratoryjne wskaźniki uszkodzenia mięśni, lecz nie zmieniają się markery stanu zapalnego.^[8]

Badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że stosowanie wieloskładnikowego preparatu z buzdygankiem, w połączeniu ze zmianami w stylu życia, łagodzi objawy zespołu policystycznych jajników, w tym zaburzenia cyklu miesiączkowego oraz przyczynia się do poprawy jakości życia i redukcji masy ciała.^[9]

Sprzeczne dowody na skuteczność buzdyganka naziemnego

Dowody na skuteczność buzdyganka ziemnego w zaburzeniach erekcji są sprzeczne. Dzięki stosowaniu buzdyganka w ilości 250 mg 3 razy na dobę przez trzy miesiące następowała poprawa erekcji u mężczyzn z niedoborem androgenów.^[10] Inne badanie z zastosowaniem preparatu wieloskładnikowego wykazało poprawę w libido, satysfakcji seksualnej i jakości życia u mężczyzn z łagodnymi lub umiarkowanymi zaburzeniami erekcji.^[11] Wyniki innych badań nie potwierdzają jednak skuteczności buzdyganka w zaburzeniach erekcji.

Opisy przypadków wskazują, że stosowanie 250 mg buzdyganka 3 razy na dobę przez miesiąc wpływa na zwiększenie objętości nasienia, zagęszczenia i ruchliwości plemników u mężczyzn z niepłodnością spowodowaną zbyt małą liczbą i ruchliwością plemników.^[12] Przeprowadzone większe badania kliniczne nie potwierdzają jednak skuteczności buzdyganka w tym wskazaniu.

Bezpieczeństwo stosowania buzdyganka naziemnego

Ekstrakty z buzdyganka naziemnego były bezpiecznie stosowane w ilości 750–1500 mg na dobę do 90 dni.^[12] Rzadko u pacjentów występowały bóle brzucha, nudności, wymioty, zaparcie lub biegunka. Istnieją opisy przypadków donoszące o wystąpieniu nefrotoksyczności, bezsenności i pobudzenia.

Buzdyganek naziemny w ciąży i podczas laktacji

Nie zaleca się stosowania preparatów z buzdygankiem w okresie ciąży ze względu na potencjalnie niekorzystny wpływ na rozwój płodu wykazany w badaniach na zwierzętach.

Interakcje buzdyganka naziemnego

Potencjalnie buzdyganek może wpływać na zwiększenie ryzyka hipoglikemii u pacjentów przyjmujących leki przeciwcukrzycowe. Badania na zwierzętach wykazały, że buzdyganek przyczynia się do obniżenia ciśnienia tętniczego przez hamowanie konwertazy angiotensyny typu 2, co może nasilać działanie leków z grupy IKA, m.in. ramiprylu, kaptoprylu czy enalaprylu. Buzdyganek może wykazywać działanie moczopędne i zmieniać stężenie litu w osoczu.

Preparaty dostępne na rynku zawierające buzdyganek naziemny

Buzdyganek naziemny wraz z innymi surowcami stanowi składnik licznych suplementów diety, dedykowanych głównie mężczyznom w celu usprawnienia funkcji seksualnych. Wybrane preparaty zostały przedstawione w  poniższej tabeli.

Wybrane suplementy zawierające buzdyganek naziemny:

Piśmiennictwo

1. Vale, F., Zanolla Dias de Souza, K., Rezende, C. R., Geber, S. (2018). Efficacy of Tribulus Terrestris for the treatment of premenopausal women with hypoactive sexual desire disorder: a randomized double-blinded, placebo-controlled trial. Gynecological endocrinology : the official journal of the International Society of Gynecological Endocrinology, 34(5), 442–445. https://doi.org/10.1080/09513590.2017.1409711⬏
2. de Souza, K. Z., Vale, F. B., Geber, S. (2016). Efficacy of Tribulus terrestris for the treatment of hypoactive sexual desire disorder in postmenopausal women: a randomized, double-blinded, placebo-controlled trial. Menopause (New York, N.Y.), 23(11), 1252–1256. https://doi.org/10.1097/GME.0000000000000766⬏
3. Akhtari, E., Raisi, F., Keshavarz, M., Hosseini, H., Sohrabvand, F., Bioos, S., Kamalinejad, M., Ghobadi, A. (2014). Tribulus terrestris for treatment of sexual dysfunction in women: randomized double-blind placebo – controlled study. Daru: journal of Faculty of Pharmacy, Tehran University of Medical Sciences, 22(1), 40. https://doi.org/10.1186/2008-2231-22-40⬏
4. Kamenov, Z., Fileva, S., Kalinov, K., Jannini, E. A. (2017). Evaluation of the efficacy and safety of Tribulus terrestris in male sexual dysfunction-A prospective, randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. Maturitas, 99, 20–26. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2017.01.011⬏
5. Sengupta, G., Hazra, A., Kundu, A., Ghosh, A. (2011). Comparison of Murraya koenigii- and Tribulus terrestris-based oral formulation versus tamsulosin in the treatment of benign prostatic hyperplasia in men aged >50 years: a double-blind, double-dummy, randomized controlled trial. Clinical therapeutics, 33(12), 1943–1952. https://doi.org/10.1016/j.clinthera.2011.11.005⬏
6. Taavoni, S., Ekbatani, N. N., Haghani, H. (2017). Effect of Tribulus terrestris, ginger, saffron, and Cinnamomum on menopausal symptoms: a randomised, placebo-controlled clinical trial. Przeglad menopauzalny = Menopause review, 16(1), 19–22. https://doi.org/10.5114/pm.2017.67366⬏
7. Samani, N. B., Jokar, A., Soveid, M., Heydari, M., Mosavat, S. H. (2016). Efficacy of the Hydroalcoholic Extract of Tribulus terrestris on the Serum Glucose and Lipid Profile of Women With Diabetes Mellitus: A Double-Blind Randomized Placebo-Controlled Clinical Trial. Journal of evidence-based complementary & alternative medicine, 21(4), NP91–NP97. https://doi.org/10.1177/2156587216650775⬏
8. Talemi, M., Ardakani, S., Roozbeh, B. (2020). Tribulus Terrestris may decrease muscle damage markers following a high-intensity resistance exercise: a pilot study. International journal for vitamin and nutrition research. Internationale Zeitschrift fur Vitamin- und Ernahrungsforschung. Journal international de vitaminologie et de nutrition, 1–7. Advance online publication. https://doi.org/10.1024/0300-9831/a000649⬏
9. Arentz, S., Smith, C. A., Abbott, J., Fahey, P., Cheema, B. S., Bensoussan, A. (2017). Combined Lifestyle and Herbal Medicine in Overweight Women with Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): A Randomized Controlled Trial. Phytotherapy research : PTR, 31(9), 1330–1340. https://doi.org/10.1002/ptr.5858⬏
10. Roaiah, M. F., El Khayat, Y. I., GamalEl Din, S. F., Abd El Salam, M. A. (2016). Pilot Study on the Effect of Botanical Medicine (Tribulus terrestris) on Serum Testosterone Level and Erectile Function in Aging Males With Partial Androgen Deficiency (PADAM). Journal of sex & marital therapy, 42(4), 297–301. https://doi.org/10.1080/0092623X.2015.1033579⬏
11. Sansalone, S., Leonardi, R., Antonini, G., Vitarelli, A., Vespasiani, G., Basic, D., Morgia, G., Cimino, S., Russo, G. I. (2014). Alga Ecklonia bicyclis, Tribulus terrestris, and glucosamine oligosaccharide improve erectile function, sexual quality of life, and ejaculation function in patients with moderate mild-moderate erectile dysfunction: a prospective, randomized, placebo-controlled, single-blinded study. BioMed research international, 2014, 121396. https://doi.org/10.1155/2014/121396⬏
12. Natural Medicines. (2020). Tribulus. 02.10.2020.⬏⬏