Synonimy: red yeast rice, Monascus purpureus

Czerwone drożdże z ryżu (czasem błędnie nazywane drożdżami z czerwonego ryżu – nie ryż jest czerwony, lecz pokrywające go drożdże) powstają w procesie fermentacji ziaren ryżu przy udziale drożdży Monascus purpureus. Czerwone drożdże z ryżu są źródłem monakoliny K, znanej też jako lowastatyna. Nie należy jednak traktować preparatów zawierających czerwone drożdże z ryżu jako zamiennika lowastatyny. Większość dostępnych badań skupia się na wpływie czerwonych drożdży z ryżu na profil lipidowy krwi. Czerwone drożdże z ryżu wchodzą w skład suplementów diety wspomagających utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi.

Działanie i zastosowanie czerwonych drożdży z ryżu

Monakolina K, główny składnik czerwonych drożdży z ryżu, jest statyną i działa jak wszystkie statyny, tj. jest inhibitorem reduktazy hydroksymetyloglutarylo-CoA (HMG-CoA), co prowadzi do obniżenia poziomu cholesterolu całkowitego, lipoprotein o małej gęstości (LDL), lipoprotein o bardzo małej gęstości (VLDL) oraz trójglicerydów osocza. Oprócz monakoliny K czerwone drożdże z ryżu zawierają sterole, tj. beta-sitosterol, kampesterol i stigmasterol, które zmniejszają wchłanianie cholesterolu w jelitach, a także jednonienasycone kwasy tłuszczowe i witaminy z grupy B, w tym niacynę. Skuteczność czerwonych drożdży z ryżu w hiperlipidemii została potwierdzona klinicznie. Ponadto mogą one wykazywać pewną skuteczność w redukcji ryzyka zawału mięśnia sercowego, niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby i cukrzycy, lecz nie u pacjentów z nadciśnieniem.

Skuteczność czerwonych drożdży z ryżu potwierdzona w badaniach klinicznych

Badania kliniczne potwierdziły skuteczność czerwonych drożdży z ryżu w leczeniu schorzeń takich jak:

• Hiperlipidemia – przegląd literatury z lat 2005–2010, obejmujący 22 badania kliniczne z udziałem ludzi, wykazał, że czerwone drożdże z ryżu wpływały znacząco na obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL.^[1] Potwierdza to przegląd systematyczny z 2016 roku, obejmujący 10 badań klinicznych z randomizacją, porównujący skuteczność i profil bezpieczeństwa czerwonego ryżu drożdżowego z simwastatyną.^[2] Dostępne jest również badanie kliniczne z randomizacją przeprowadzone z udziałem dzieci z hipercholesterolemią rodzinną, u których 8-tygodniowe przyjmowanie 200 mg czerwonych drożdży z ryżu spowodowało znaczące obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego i cholesterolu LDL.^[3] Korzystne efekty w badaniach klinicznych dawało połączenie monakoliny K z polikosanolem i berberyną.^[4] Problemem jest jednak niewielka siła działania lowastatyny w porównaniu do innych aktualnie stosowanych statyn oraz niskie dawki w suplementach diety (najczęściej 10 mg lowastatyny).

Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność czerwonych drożdży z ryżu

Chińskie badanie obserwacyjne z udziałem prawie 5 tys. pacjentów wykazało, że czerwone drożdże z ryżu dodane do konwencjonalnej terapii przyczyniały się znacząco do zmniejszenia częstości przypadków zawału mięśnia sercowego niezakończonych zgonem oraz zmniejszenia częstości zgonów z powodu choroby niedokrwiennej serca.^[5] Wstępne dane kliniczne wskazują na lecznicze właściwości czerwonych drożdży z ryżu w niealkoholowej stłuszczeniowej chorobie wątroby. W badaniu klinicznym z randomizacją przyjmowanie 600 mg ekstraktu z czerwonych drożdży z ryżu 2 razy dziennie przez 12 tygodni spowodowało zmniejszenie stężenia markerów uszkodzenia wątroby, w tym aminotransferazy asparaginianowej, czyli AST.^[6]  Wstępne badania obserwacyjne wskazują na skuteczność czerwonych drożdży z ryżu w obniżaniu glikemii i insulinemii na czczo i po posiłku u pacjentów z cukrzycą typu II.

Dodanie czerwonych drożdży z ryżu do terapii hipotensyjnej najprawdopodobniej nie wpływa na obniżenie ciśnienia u pacjentów ze zdiagnozowanym nadciśnieniem.^[7]

Bezpieczeństwo stosowania czerwonych drożdży z ryżu

Profil bezpieczeństwa czerwonych drożdży z ryżu jest porównywalny ze statynami, przy czym w suplementach diety znajdują się małe dawki lowastatyny. W badaniach klinicznych u niektórych pacjentów występowały bóle brzucha, zgaga i zawroty głowy. Czerwone drożdże z ryżu są przeciwwskazane dla pacjentów z chorobami wątroby, nerek i z wywołanym statynami uszkodzeniem mięśni.

Czerwone drożdże z ryżu w ciąży i podczas laktacji

Nie należy rekomendować preparatów zawierających czerwone drożdże z ryżu kobietom w ciąży i podczas laktacji. Statyny są zaliczane do potencjalnych teratogenów.^[8] Istnieją przypadki wad ośrodkowego układu nerwowego i kończyn u noworodków narażonych na statyny w okresie życia płodowego.

Interakcje czerwonych drożdży z ryżu

Nie określono znaczenia klinicznego interakcji czerwonych drożdży z ryżu. Lowastatyna jest metabolizowana przez CYP3A4, dlatego należy odradzać łączenie jej z lekami będącymi inhibitorami CYP3A4, do których należy m.in. itrakonazol, ketokonazol, erytromycyna i klarytromycyna. Nie należy łączyć lowastatyny z lekami potencjalnie hepatotoksycznymi (jak statyny, karbamazepina, amiodaron i kwas walproinowy) oraz niacyną lub cyklosporyną.

Preparaty dostępne na rynku zawierające czerwone drożdże z ryżu

Wybrane suplementy diety zawierające czerwone drożdże z ryżu zostały przedstawione w tabeli poniżej.

Wybrane suplementy diety zawierające czerwone drożdże z ryżu.

Piśmiennictwo

1. Yang, C. W., Mousa, S. A. (2012). The effect of red yeast rice (Monascus purpureus) in dyslipidemia and other disorders. Complementary therapies in medicine, 20(6), 466–474. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2012.07.004⬏
2. Ong, Y. C., Aziz, Z. (2016). Systematic review of red yeast rice compared with simvastatin in dyslipidaemia. Journal of clinical pharmacy and therapeutics, 41(2), 170–179. https://doi.org/10.1111/jcpt.12374⬏
3. Guardamagna, O., Abello, F., Baracco, V., Stasiowska, B., Martino, F. (2011). The treatment of hypercholesterolemic children: efficacy and safety of a combination of red yeast rice extract and policosanols. Nutrition, metabolism, and cardiovascular diseases : NMCD, 21(6), 424–429. https://doi.org/10.1016/j.numecd.2009.10.015⬏
4. Millán, J., Cicero, A. F., Torres, F., Anguera, A. (2016). Effects of a nutraceutical combination containing berberine (BRB), policosanol, and red yeast rice (RYR), on lipid profile in hypercholesterolemic patients: A meta-analysis of randomised controlled trials. Clinica e investigacion en arteriosclerosis : publicacion oficial de la Sociedad Espanola de Arteriosclerosis, 28(4), 178–187. https://doi.org/10.1016/j.arteri.2016.03.002⬏
5. Lu, Z. L., Collaborative Group for China Coronary Secondary Prevention Using Xuezhikang (2005). Zhonghua xin xue guan bing za zhi, 33(2), 109–115.⬏
6. Xie, X., Meng, X., Zhou, X., Shu, X., Kong, H. (2011). Zhongguo Zhong yao za zhi = Zhongguo zhongyao zazhi = China journal of Chinese materia medica, 36(21), 3032–3035.⬏
7. Natural Medicines. (2021). Red Yeast Rice. Aktualizacja: 12.01.2021.⬏
8. Kazmin, A., Garcia-Bournissen, F., Koren, G. (2007). Risks of statin use during pregnancy: a systematic review. Journal of obstetrics and gynaecology Canada : JOGC = Journal d’obstetrique et gynecologie du Canada : JOGC, 29(11), 906–908. https://doi.org/10.1016/S1701-2163(16)32656-1⬏