Synonimy: phenylalanine
Fenyloalanina jest aminokwasem aromatycznym. Jako suplement diety jest dostępna jako L-fenyloalanina, D-fenyloalanina i DL-fenyloalanina. Spośród dwóch enancjomerów fenyloalaniny tylko L-fenyloalanina jest aminokwasem niezbędnym, a białka zawierają jedynie tę formę fenyloalaniny.
Działanie i zastosowanie fenyloalaniny
Fenyloalaninę w praktyce aptecznej stosuje się głównie w mieszankach aminokwasów mających poprawiać wydolność i zdolności regeneracyjne organizmu, a także niwelować stres i zmęczenie. Zastosowania te w przypadku fenyloalaniny nie są poparte badaniami klinicznymi. Fenyloalanina wykazała z kolei skuteczność w leczeniu alkoholizmu, choroby Parkinsona i bielactwa. Brakuje dowodów na skuteczność fenyloalaniny w redukcji bólu i depresji, w leczeniu ADHD, stwardnienia rozsianego i zmniejszaniu ilości spożywanego pokarmu.
Skuteczność fenyloalaniny potwierdzona w badaniach klinicznych
Badania kliniczne potwierdziły prawdopodobną skuteczność fenyloalaniny w leczeniu schorzeń takich jak:
- Alkoholizm – wstępne badania kliniczne sugerują, że DL-fenyloalanina może odgrywać rolę u pacjentów poddawanych terapii odwykowej z powodu odstawienia alkoholu. Przyjmowanie kombinacji DL-fenyloalaniny 300 mg, L-glutaminy 150 mg i L-5-hydroksytryptofanu codziennie przez 40 dni może złagodzić objawy odstawienne alkoholu, w tym obniżenie nastroju i wrogość.[1]
- Choroba Parkinsona –przyjmowanie doustnie 200 mg D-fenyloalaniny rano i 500 mg wieczorem przez 4 tygodnie przyczyniało się do redukcji objawów choroby Parkinsona,[2] jednak przyjmowanie DL-fenyloalaniny nie było skuteczne.[3]
Doustne lub miejscowe stosowanie fenyloalaniny w połączeniu z ekspozycją na UVA było również skuteczne w terapii bielactwa nabytego.[4][5] Pozytywne wyniki uzyskano również w populacji pediatrycznej.[6]
Niewystarczające lub brak dowodów na skuteczność fenyloalaniny
Brakuje wystarczających dowodów na skuteczność przeciwbólową i przeciwdepresyjną fenyloalaniny. Niektórzy pacjenci z ADHD mogą mieć niższy poziom niektórych aminokwasów, m.in. fenyloalaniny, ale ani D-fenyloalanina, ani DL-fenyloalanina prawdopodobnie nie mają długofalowego wpływu na nasilenie objawów ADHD.[7][8]
Kontrolowane placebo podwójnie zaślepione badanie kliniczne z randomizacją wykazało, że dodanie do terapii domięśniowej witaminą B12 m.in. L-fenyloalaniny w ilości 500 mg 2 razy dziennie w niewielkim stopniu polepszało wyniki u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym.[9] W badaniu z udziałem 32 kobiet z nadwagą wykazano, że przyjmowanie 10 g fenyloalaniny na 20 minut przed posiłkiem redukowało spożycie pokarmu. U niektórych pacjentek obserwowano również nasilone mdłości, lecz nie było to powodem zmniejszenia ilości spożywanego jedzenia, ponieważ redukcja występowała u pacjentek z niskim wskaźnikiem mdłości.[10]
Bezpieczeństwo stosowania fenyloalaniny
L-fenyloalanina jest prawdopodobnie bezpieczna, jeśli jest spożywana w ilościach typowych dla żywności. Należy jednak unikać jej stosowania u osób z dziedzicznymi zaburzeniami metabolizmu tego aminokwasu. U pacjentów z fenyloketonurią zażywanie fenyloalaniny może powodować upośledzenie umysłowe, nadciśnienie, udar i wiele innych działań niepożądanych. Z kolei u pacjentów ze schizofrenią L-fenyloalanina może nasilać późne dyskinezy.[11] Inne działania niepożądane występujące u niektórych pacjentów przyjmujących fenyloalaninę obejmują lęk, zmęczenie, ból głowy, problemy ze snem, dolegliwości żołądkowo-jelitowe i zawroty głowy.
Fenyloalanina w ciąży i podczas laktacji
L-fenyloalanina jest prawdopodobnie bezpieczna, jeśli jest spożywana w ilościach typowych dla żywności. Wysokie stężenie fenyloalaniny w surowicy kobiet ciężarnych może zwiększać ryzyko wad wrodzonych.
Interakcje fenyloalaniny
Przyjmowanie DL-fenyloalaniny i lewodopy może nasilać objawy choroby Parkinsona takie jak drżenie, sztywność mięśni i zespół on-off. Ponadto równoczesne zażywanie L-fenyloalaniny i neuroleptyków może zwiększać ryzyko wystąpienia lub nasilenia późnych dyskinez u pacjentów z depresją jednobiegunową. Fenyloalanina może konkurencyjnie hamować wchłanianie baklofenu.
Preparaty dostępne na rynku zawierające fenyloalaninę
Preparaty z fenyloalaniną dostępne na rynku mają status suplementów diety. Przykładowe środki zostały przedstawione w tabeli poniżej.
Wybrane suplementy diety zawierające fenyloalaninę.
| Nazwa preparatu | Zawartość fenyloalaniny w sugerowanej dawce dobowej | Opis producenta |
| AjiPure 9 aminokwasów | 150 mg
Pozostałe składniki: L-histydyna, L-izoleucyna, L-leucyna, L-lizyna, L-metionina, L-treonina, L-tryptofan, L-walina |
Suplement diety dla sportowców, poprawiający wydolność i wspierający rozbudowę beztłuszczowej masy mięśniowej. |
| Adrenal-Intercell | 50 mg
Pozostałe składniki: L-tyrozyna, wyciąg z Rhodiola rosea, wit. B1, wit. B2, wit. B3, wit. B6, wit. B12, kwas foliowy, wit. C, magnez, cynk |
Suplement diety dla osób odczuwających wyczerpanie i chroniczne zmęczenie, redukujący negatywne skutki obciążenia pracą i nadmiarem obowiązków. |
| Solgar Amino 75 | 75 mg
Pozostałe składniki: L-histydyna, L-izoleucyna, L-leucyna, L-lizyna, L-metionina, L-treonina, L-walina |
Suplement diety do stosowania w okresie intensywnego wzrostu i rozwoju, wyczerpania i rekonwalescencji, przyspieszający gojenie ran i regenerację tkanek. |
Piśmiennictwo
- Jukić, T., Rojc, B., Boben-Bardutzky, D., Hafner, M., Ihan, A. (2011). The use of a food supplementation with D-phenylalanine, L-glutamine and L-5-hydroxytriptophan in the alleviation of alcohol withdrawal symptoms. Collegium antropologicum, 35(4), 1225–1230.⬏
- Heller, B., Fischer, BE., Martin, R. (1976). Therapeutic action of D-phenylalanine in Parkinson’s disease. Arzneimittelforschung 1976;26:577-9.⬏
- Cotzias, G. C., Van Woert, M. H., Schiffer, L. M. (1967). Aromatic amino acids and modification of parkinsonism. The New England journal of medicine, 276(7), 374–379. https://doi.org/10.1056/NEJM196702162760703⬏
- Siddiqui, A. H., Stolk, L. M., Bhaggoe, R., Hu, R., Schutgens, R. B., Westerhof, W. (1994). L-phenylalanine and UVA irradiation in the treatment of vitiligo. Dermatology (Basel, Switzerland), 188(3), 215–218. https://doi.org/10.1159/000247142⬏
- Antoniou, C., Schulpis, H., Michas, T., Katsambas, A., Frajis, N., Tsagaraki, S., Stratigos, J. (1989). Vitiligo therapy with oral and topical phenylalanine with UVA exposure. International journal of dermatology, 28(8), 545–547. https://doi.org/10.1111/j.1365-4362.1989.tb04613.x⬏
- Schulpis, C. H., Antoniou, C., Michas, T., Strarigos, J. (1989). Phenylalanine plus ultraviolet light: preliminary report of a promising treatment for childhood vitiligo. Pediatric dermatology, 6(4), 332–335. https://doi.org/10.1111/j.1525-1470.1989.tb00921.x⬏
- Zametkin, A. J., Karoum, F., Rapoport, J. L. (1987). Treatment of hyperactive children with D-phenylalanine. The American journal of psychiatry, 144(6), 792–794. https://doi.org/10.1176/ajp.144.6.792⬏
- Wood, DR., Reimherr, FW., Wender, PH. (1985). Treatment of attention deficit disorder with DL-phenylalanine. Psychiatry Res 1985;16:21–6.⬏
- Wade, D. T., Young, C. A., Chaudhuri, K. R., and Davidson, D. L. (2002). A randomised placebo controlled exploratory study of vitamin B-12, lofepramine, and L-phenylalanine (the “Cari Loder regime”) in the treatment of multiple sclerosis. J Neurol.Neurosurg.Psychiatry 2002;73(3):246–249.⬏
- Pohle-Krauza, R. J., Navia, J. L., Madore, E. Y., Nyrop, J. E., Pelkman, C. L. (2008). Effects of L-phenylalanine on energy intake in overweight and obese women: interactions with dietary restraint status. Appetite, 51(1), 111–119. https://doi.org/10.1016/j.appet.2008.01.002⬏
- Mosnik, D. M., Spring, B., Rogers, K., Baruah, S. (1997). Tardive dyskinesia exacerbated after ingestion of phenylalanine by schizophrenic patients. Neuropsychopharmacology : official publication of the American College of Neuropsychopharmacology, 16(2), 136–146. https://doi.org/10.1016/S0893-133X(96)00054-1⬏
