Pytanie
Mimo wprowadzenia refundacji na igły do penów insulinowych, pacjenci wciąż mogą pytać o możliwość wielokrotnego użycia tej samej igły. Jak często należy wymieniać igły i czym grozi nieprzestrzeganie zaleceń?
Krótka odpowiedź
Igły do penów insulinowych należy wymieniać po każdym użyciu. Igła jest wyrobem medycznym, który po jednorazowym użyciu traci sterylność. Wielokrotne użycie tej samej igły ma najprawdopodobniej związek z rozwojem lipodystrofii, większym bólem i krwawieniem podczas iniekcji.
Wyjaśnienie
Igły do pena do iniekcji insuliny są sterylnym wyrobem medycznym, który (zgodnie z informacjami podanymi na opakowaniu) jest przeznaczony do jednorazowego użytku. Jednak pacjenci często nie przestrzegają zaleceń i stosują jedną igłę kilkukrotnie. Wielokrotne używanie przez chorych tej samej igły wynika głównie z kwestii finansowych. Refundacja przysługuje jedynie na 400 igieł rocznie, co nie jest wystarczającą ilością dla niektórych pacjentów. Innymi przyczynami wielokrotnego używania tej samej igły może być pogarszająca się pamięć oraz obniżona sprawność pacjenta, który nie pamięta lub nie jest w stanie założyć nowej igły, brak wiedzy pacjenta na temat konsekwencji wielokrotnego użycia tej samej igły, uciążliwość wymiany igieł, gdy pacjent przebywa z dala od domu, a także chęć bycia bardziej ekologicznym. Prawdopodobne konsekwencje wielokrotnego użycia tej samej igły może to:
- niedokładność dawkowania, co związane jest z powstawaniem w długotrwale otwartym wkładzie z tą samą igłą pęcherzyków powietrza, która zaburzają prawidłowy przepływ insuliny,
- lipodystrofia, czyli zanik lub rozrost tkanki tłuszczowej w miejscu wstrzyknięcia, która może zaburzać prawidłowe wchłanianie insuliny,
- krystalizacja insuliny, przy zetknięciu z powietrzem, co może powodować częściowe lub całkowite zatkanie igły uniemożliwiające wykonanie wstrzyknięcia,
- ból, gdyż wielokrotnie stosowana igła się tępi i jej użyciu towarzyszy większy opór,
- ryzyko infekcji, gdyż igła przestaje być sterylna po pierwszym użyciu,
- wyciek insuliny, gdyż zostawianie założonej igły może sprawiać, że przy zmianach temperatury otoczenia insulina będzie wypływać przez igłę.
W przeglądzie systematycznym z metaanalizą z 2016 roku wykazano, że nie ma jednoznacznych dowodów sugerujących zarówno szkodliwość, jak i nieszkodliwość, ponownego wykorzystania igieł do wstrzykiwaczy. Nie wykazano, aby istniał związek między infekcją w miejscu wstrzyknięcia (co można przypisać obecności konserwantów w preparatach insuliny) czy pogorszeniem kontroli glikemii a ponownym użyciem igieł. Wykazano natomiast związek między zwiększonym bólem i wielokrotnym użyciem igły. Co ciekawe, na podstawie wyników badań przekrojowych wykazano związek między rozwojem lipodystrofii a ponownym użyciem igły. Jednak autorzy podkreślają, że włączone do metaanalizy badania były heterogenne i otrzymane wyniki nie powinny być podstawą do wyciągania jednoznacznych wniosków.[1]
Związek między rozwojem lipodystrofii a wielokrotnym użyciem tej samej igły jest kontrowersyjny. W przeglądzie systematycznym z 2018 roku oceniającym między innymi zasadność zalecenia dotyczącego używania igły tylko raz w celu zapobiegania lipodystrofii wykazano, że jest ono dyskusyjne. Zalecenie to związane było z panującym na początku XXI wieku poglądem, że ponowne użycie igły powoduje deformację, stępienie i zginanie końcówek igły, co zwiększa uraz tkanki i przez to może inicjować lipodystrofię. Niemniej jednak badania obserwacyjne nie wykazały, aby kilkukrotne użycie tej samej igły powodowało jej widoczne zniszczenie. Z drugiej strony, w badaniach obserwacyjnych wykazano związek pomiędzy ponownym wykorzystaniem igły i rozwojem lipodystrofii, jednak autorzy tego przeglądu, również zwracają uwagę na heterogeniczność wśród istniejących dowodów naukowych, co uniemożliwia wydanie jednoznacznej opinii.[2]
W rekomendacjach omawiających sposoby podawania insuliny z 2016 roku podkreślono, że ponowne wykorzystanie igieł w penie do podawania insuliny nie jest optymalną praktyką, a pacjentów należy zniechęcić do takiego postępowania oraz informować o jego możliwych konsekwencjach. Jednak autorzy wspomnianych rekomendacji zwrócili uwagę, że nie należy „straszyć” pacjentów, którzy praktykują wielkokrotne użycie tej samej igły, że jest to poważnie szkodliwa praktyka.[3]
Czytaj też: Pacjent z pierwszą receptą na insulinę – Case study
Piśmiennictwo
- Zabaleta-Del-Olmo, E., Vlacho, B., Jodar-Fernández, L., Urpí-Fernández, A. M., Lumillo-Gutiérrez, I., Agudo-Ugena, J., Morros-Pedrós, R., & Violán, C. (2016). Safety of the reuse of needles for subcutaneous insulin injection: A systematic review and meta-analysis. International journal of nursing studies, 60, 121–132. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2016.04.010 ⬏
- Barola, A., Tiwari, P., Bhansali, A., Grover, S., & Dayal, D. (2018). Insulin-Related Lipohypertrophy: Lipogenic Action or Tissue Trauma?. Frontiers in endocrinology, 9, 638. https://doi.org/10.3389/fendo.2018.00638 ⬏
- Frid, A. H., Kreugel, G., Grassi, G., Halimi, S., Hicks, D., Hirsch, L. J., Smith, M. J., Wellhoener, R., Bode, B. W., Hirsch, I. B., Kalra, S., Ji, L., & Strauss, K. W. (2016). New Insulin Delivery Recommendations. Mayo Clinic proceedings, 91(9), 1231–1255. https://doi.org/10.1016/j.mayocp.2016.06.010 ⬏
