Cześć, tu Magdalena Burat. Witam w programie pogadanki farmaceutyczne. W tym odcinku przyjrzymy się substancji o nazwie liraglutyd. Co należy przekazać pacjentowi przy wydawaniu tego leku? Jakich praktycznych wskazówek mu udzielić? Zapraszam.

Na początku XX wieku, dwaj badacze, Bayliss i Starling po raz pierwszy opisali związek między trzustką, jelitami i hormonami inkretynowymi. Nieco później wykazano, że jeden z tych hormonów, a mianowicie glukagonopodobny peptyd-1 (GLP-1), może odpowiadać za nawet 70% wydzielania insuliny w odpowiedzi na spożycie składników odżywczych. To odkrycie przemawiało za zastosowaniem tej substancji w leczeniu cukrzycy typu 2. Problem jednak stanowił krótki okres półtrwania GLP-1. Podjęto więc próby jego wydłużenia, czego efektem było zsyntezowanie analogu GLP-1 o nazwie liraglutyd przez Lotte Bjerre Knudsen pracującą w firmie farmaceutycznej Novonordisc.

Liraglutyd to agonista receptora dla glukagonopodobnego peptydu-1. W sposób zależny od stężenia glukozy we krwi reguluje wydzielanie insuliny i glukagonu poprzez pobudzanie receptorów dla GLP-1 zlokalizowanych na komórkach β trzustki. W warunkach hiperglikemii stymuluje wydzielanie insuliny, a hamuje glukagonu, w odwrotnej sytuacji natomiast, czyli podczas hipoglikemii, zmniejsza uwalnianie insuliny, ale nie hamuje wydzielania glukagonu. Liraglutyd zwiększa również indukowaną glukozą biosyntezę insuliny oraz zmniejsza endogenną produkcję glukozy.

Stosowanie liraglutydu sprzyja chudnięciu. Związane jest to ze zmniejszeniem apetytu, na skutek pobudzenia receptorów dla GLP-1 znajdujących się w ośrodkowym układzie nerwowym. Za utratę masy ciała odpowiada też wolniejsze opróżnianie żołądka spowodowane przez zażywanie liraglutydu.

Liraglutyd wykazuje też korzystny wpływ na ciśnienie krwi, profil lipidowy oraz funkcje serca.

W Polsce liraglutyd wchodzi w skład leków Saxenda i Victoza, które jednak różnią się wskazaniami. Pierwszy z nich wskazany jest w leczeniu otyłości lub nadwagi z co najmniej jedną chorobą współistniejącą związaną z nieprawidłową masą ciała w połączeniu z niskokaloryczną dietą i zwiększoną aktywnością fizyczną. Drugi zaś jest wskazany u pacjentów z niedostatecznie kontrolowaną cukrzycą typu 2 zarówno w monoterapii jak i w połączeniu z innymi lekami również jako uzupełnienie niskokalorycznej diety i zwiększonej aktywności fizycznej.

Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań, a o czym lepiej nie wspominać?

Wydając pacjentowi liraglutyd przede wszystkim poinformuj go o prawidłowym przechowywaniu preparatu. Nieużyte wstrzykiwacze należy umieścić w lodówce w temperaturze 2-8°C. Po pierwszym zastosowaniu leku, wstrzykiwacz można przechowywać w temperaturze pokojowej przez okres jednego miesiąca.

Poinformuj pacjenta, że liraglutyd należy podawać raz dziennie we wstrzyknięciu podskórnymWyjaśnij, że do każdego wstrzyknięcia należy użyć nowej igły, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, zanieczyszczenia, wyciekania liraglutydu, zablokowania igieł oraz niedokładnego dawkowania. Jeśli wstrzykiwacz jest używany po raz pierwszy, należy przed zastosowaniem sprawdzić jego przepływ według instrukcji znajdującej się w ulotce. Po nastawieniu zaleconej przez lekarza dawki za pomocą pokrętła, należy podać lek np. w brzuch, wbijając igłę prostopadle i przyciskając przycisk umożliwiający podanie liraglutydu. Należy trzymać przycisk podania dawki wciśnięty i igłę wbitą w skórę przez co najmniej 6 sekund, aby upewnić się, że zostanie podana pełna dawka leku.

Przekaż pacjentowi, że stosowanie liraglutydu wiąże się ze znaczną utratą masy ciała. W badaniu klinicznym SCALE Obesity and Prediabetes, w który brali udział pacjenci zmagający się z otyłością lub nadwagą z co najmniej jedną osobą chorobą współistniejącą (ale nie cukrzycą), wykazano, że liraglutyd w dawce 3 mg na dzień, w połączeniu ze zmianą diety i zwiększeniem aktywności fizycznej powoduje redukcję masy ciała średnio o 6,1% w porównaniu do 1,9% w grupie placebo w ciągu 56 tygodni.

Jeśli starczy czasu możesz poinformować pacjenta, że najczęstszymi działaniami niepożądanymi związanymi ze stosowaniem liraglutydu są dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, jednak najczęściej są one łagodne lub o umiarkowanym nasileniu i mają charakter przemijający.

Dodatkowo przekaż pacjentowi, że samo podawanie liraglutydu zarówno w przypadku leczenia otyłości jak i cukrzycy typu 2 nie wystarczy. Należy również stosować niskokaloryczną dietę oraz wprowadzić aktywność fizyczną do codziennej rutyny.

Jeśli pacjent ma wątpliwości związane z podawaniem liraglutydu, możesz mu wytłumaczyć, że zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2023 roku, analogi GLP-1 są jednymi z leków pierwszego wyboru przy rozpoczynaniu leczenia farmakologicznego cukrzycy typu 2.

Warto też dodać, że liraglutyd wchodzi w skład leku Saxenda, który jako jedyny zarejestrowany w Polsce preparat zawierający analog GLP-1 jest wskazany do stosowania u pacjentów w celu kontroli masy ciała wraz z niskokaloryczną dietą i zwiększoną aktywnością fizyczną w przypadku otyłości lub nadwagi z przynajmniej jedną chorobą współistniejącą związaną z nieprawidłową masą ciała.

To już wszystko, dziękuję za uwagę i do zobaczenia w kolejnym odcinku.