1 października weszło w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz Międzynarodowej Książeczki Szczepień. Do wykazu zalecanych szczepień ochronnych dodano szczepienia przeciw:[1]
- półpaścowi,
- COVID-19,
- japońskiemu zapaleniu mózgu oraz
- zakażeniom wirusem syncytialnym układu oddechowego (RSV).
Według szacunkowych danych Państwowego Zakładu Higieny wśród osób, które chorowały na ospę wietrzną około 1/3 zachoruje na półpaśca, a wśród nich kolejne 1/3 będzie chorowało z objawami długotrwałego bolesnego półpaśca. Głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia półpaśca jest wiek, a zwiększoną zachorowalność obserwuje się u osób w wieku 50 lat i więcej.[2]
Wirus ospy wietrznej i półpaśca, który wywołuje ospę wietrzną, może pozostawać w stanie uśpienia w komórkach nerwowych przez wiele lat. Po czasie może się uaktywnić, co objawia się pęcherzykami powstającymi na skórze wzdłuż przebiegu nerwu. Stan ten nazywany jest półpaścem i dotyczy głównie osób o obniżonej odporności, np. osób w podeszłym wieku. Zanim pojawią się pęcherzyki na skórze, objawy mogą obejmować swędzenie, drętwienie, mrowienie lub miejscowy ból. Półpasiec powoduje zapalenie nerwów i silny ból, a najczęstszym powikłaniem półpaśca jest neuralgia popółpaścowa. Na polskim rynku dostępna jest szczepionka przeciw półpaścowi zarejestrowana pod nazwą Shingrix. Jest to szczepionka rekombinowana, a schemat szczepienia obejmuje zastosowanie dwóch dawek, podanych w odstępie dwóch miesięcy.
Producent szczepionki Shingrix podaje, że jest ona wskazana do profilaktyki półpaśca i neuralgii półpaścowej u:[3]
- osób w wieku 50 lat i starszych
- osób w wieku 18 lat i starszych, o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec.
Według przeglądu Cochrane z 2023 roku szczepionki przeciw półpaścowi są prawdopodobnie skuteczne w zapobieganiu półpaścowi u osób starszych przez okres co najmniej 3 lat. W dwóch badaniach z zastosowaniem szczepionki rekombinowanej zaobserwowano, że u osób zaszczepionych tą szczepionką odnotowano mniej epizodów półpaśca, ale częściej występowały u nich objawy ogólnoustrojowe i reakcja miejscowa. Większość uczestników zgłosiła, że te działania niepożądane miały nasilenie łagodne do umiarkowanego. Należy zauważyć, że liczba uczestników, którzy nie otrzymali drugiej dawki, była większa w grupie szczepionej niż w grupie placebo.[4]
Z kolei w przeglądzie Cochrane z 2011 roku autorzy zasugerowali, że nie ma wystarczających bezpośrednich dowodów ze specjalistycznych badań, aby wykazać skuteczność szczepionki w zapobieganiu neuralgii popółpaścowej wykraczającą poza jej wpływ na zmniejszenie półpaśca. Jednak w związku ze skutecznością szczepienia w zapobieganiu półpaścowi, szczepienie zmniejsza częstość występowania neuralgii popółpaścowej u dorosłych w wieku 60 lat i starszych.[5]
Piśmiennictwo
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 września 2023 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz Międzynarodowej Książeczki Szczepień (Dz. U. poz. 2056) https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2023/2056/D2023000205601.pdf⬏
- Państwowy Zakład Higieny. 2023. Półpasiec. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/polpasiec/⬏
- GlaxoSmithKline Biologicals s.a. (2022). ChPL Shingrix.⬏
- de Oliveira Gomes J, Gagliardi AMZ, Andriolo BNG, Torloni MR, Andriolo RB, Puga ME, Canteiro Cruz E. Vaccines for preventing herpes zoster in older adults. Cochrane Database of Systematic Reviews 2023, Issue 10. Art. No.: CD008858. DOI: 10.1002/14651858.CD008858.pub5. Accessed 06 October 2023.⬏
- Chen N, Li Q, Zhang Y, Zhou M, Zhou D, He L. Vaccination for preventing postherpetic neuralgia. Cochrane Database of Systematic Reviews 2011, Issue 3. Art. No.: CD007795. DOI: 10.1002/14651858.CD007795.pub2. Accessed 06 October 2023.⬏
