Pytanie czytelnika

Co polecilibyście pacjentowi chcącemu zaopatrzyć swoją apteczkę w czasie pandemii COVID?

Krótka odpowiedź

Paracetamol lub ibuprofen na gorączkę i ból, ksylometazolina lub oksymetazolina na katar, bromheksyna na mokry kaszel, lewodropropizyna na suchy kaszel, elektrolity na wypadek biegunki lub wymiotów, loperamid na biegunkę, flurbiprofen lub chlorek cetylpirydyniowy z lidokainą na ból gardła, witamina D i C na odporność.

Wyjaśnienie

Przebieg COVID-19 może być różny, od bezobjawowego zakażenia aż po ciężką niewydolność oddechową i zgon.

Najczęściej występującymi objawami COVID-19 są:^[1]

• gorączka,
• ból głowy,
• osłabienie,
• zaburzenia węchu i smaku,
• ból gardła,
• duszność,
• suchy kaszel,
• dolegliwości żołądkowo-jelitowe (biegunka, wymioty).

W związku z tym zadbaj o to, by pacjent zaopatrzył  swoją apteczkę w leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, pastylki na ból gardła, leki na kaszel oraz leki stosowane w przypadku biegunki i wymiotów.

Na gorączkę i w razie bólu

W przypadku wystąpienia gorączki, bólu głowy lub gardła pacjent będzie potrzebował leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych. Zaproponuj uzupełnienie apteczki w paracetamol (Apap, Panadol, Efferalgan, Paracetamol Biofarm) lub ibuprofen (Nurofen, Ibuprom, Ibum).

Paracetamol jest bezpieczniejszym wyborem niż ibuprofen u pacjentów z:

• aktywną chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy,
• astmą oskrzelową,
• nadciśnieniem tętniczym,
• niewydolnością nerek,
• chorobami jelit, np. chorobą Leśniowskiego-Crohna.^[2][3]

Jeśli pacjent nie ma przeciwwskazań, można zarekomendować lek zawierający ibuprofen. Na początku pandemii pojawiły się doniesienia, że może on zwiększać ryzyko infekcji oraz powikłań, ale tych danych nie potwierdzono. Obecnie nie ma zaleceń, aby odradzać stosowania ibuprofenu w przypadku infekcji SARS-CoV-2.^[4]

Zwróć uwagę pacjentowi na dobowe dawki maksymalne (paracetamol – 4 g/dobę u osób dorosłych a u osób starszych 2-3 g/dobę, ibuprofen – 1200 mg/dobę), tak by przy nasilonych objawach nie przedawkował leku.

Co na katar? Co w przypadku utraty węchu?

Katar infekcyjny charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem wydzieliny oraz uczuciem zatkanego nosa. Wydzielina z nosa jest wysoce zakaźna, jej przenoszenie się np. podczas kichnięcia powoduje rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2. Z kolei zatkany nos nie spełnia swojej funkcji ochronnej, pacjent oddycha przez usta, śluzówka jamy ustnej jest niewystarczająco nawilżona, a to z kolei wpływa na zwiększone ryzyko zakażenia SARS-CoV-2. W związku z tym zaproponuj dołączenie do apteczki leku obkurczającego naczynia krwionośne śluzówki nosa, do których należą: ksylometazolina (Otrivin, Xylorin) oraz oksymetazolina (Nasivin). Przypomnij pacjentowi, że tego typu leki należy stosować maksymalnie do 5 dni, ponieważ przy długotrwałym stosowaniu możliwe jest wystąpienie polekowego zapalenia błony śluzowej nosa.^[5] Utrata węchu i smaku stały się charakterystycznymi objawami, dzięki którym wysoce prawdopodobnie można zdiagnozować COVID-19. Niestety nie ma leku, który możesz zarekomendować pacjentowi w przypadku wystąpienia u niego zaburzeń smaku i węchu. Jeśli po upływie miesiąca węch nie powróci, jedyną opcję terapeutyczną stanowi terapia węchowa, ale to temat na inne opracowanie.^[6][7]

Mukolityki i leki przeciwkaszlowe

Warto również zaproponować pacjentowi uzupełnienie apteczki w leki mukolityczne. W leczeniu kaszlu z dusznościami w przebiegu COVID-19 może sprawdzić się bromheksyna (Flegamina, Flegafortan). Według randomizowanego badania klinicznego oceniającego skuteczność bromheksyny w COVID-19, przeprowadzonego na przełomie kwietnia i maja 2020 roku w Iranie, bromheksyna jest bezpiecznym lekiem, który łagodzi przebieg COVID-19 ze strony układu oddechowego i wykazuje działanie przeciwzapalne.^[8] Lewodropropizyna (Levopront) również może być stosowana w terapii kaszlu w przebiegu COVID-19. Według metaanalizy z 2015 roku oceniającej skuteczność i bezpieczeństwo stosowania lewodropropizyny, charakteryzuje się ona skutecznością zarówno u dzieci jak i dorosłych, jest dobrze tolerowana i wysoce bezpieczna w porównaniu z ośrodkowymi lekami przeciwkaszlowymi. Lewodropropizynę, jak każdy lek działający przeciwkaszlowo, należy stosować możliwie krótko, kiedy kaszel jest męczący i najlepiej tylko na noc.^[9][10]

Czytaj też:

Kalkulator etanolu – oblicz, ile alkoholu użyć do receptury

Interakcje leków z alkoholem [tabela]

Pory dnia a przyjmowanie leków

Leki na biegunkę i wymioty

Dolegliwości ze strony układu pokarmowego są również częstym objawem COVID-19. Mogą stanowić jedyny objaw zakażenia SARS-CoV-2, lub poprzedzać objawy takie jak gorączka, kaszel i duszności.^[11][12]. Jeśli u pacjenta wystąpi biegunka lub wymioty nie można doprowadzić do odwodnienia organizmu, dlatego warto, by  miał w  swojej apteczce elektrolity. Oprócz tego w przypadku biegunki lekiem o udowodnionej skuteczności jest loperamid (Laremid, Stoperan).

Leki na ból gardła

Nie ma wytycznych rekomendujących konkretny lek stosowany w przypadku bólu gardła w przebiegu COVID-19. Zaproponuj pacjentowi leki do stosowania miejscowego w formie pastylek lub tabletek do ssania, które są najskuteczniejsze w przypadku infekcji wirusowych. Są to leki, które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie, czylizawierają  w swoim składzie np. flurbiprofen (Strepsils Intensive).^[13] Równie skuteczne są leki, które działają miejscowo odkażająco i znieczulająco w tym połączenie chlorku cetylpirydyniowego i lidokainy (Orofar Max).^[14]

Preparaty mające podnosić odporność

Pacjentowi proszącemu o preparat “na odporność” (odczuwającemu potrzebę zakupienia czegoś na odporność…) możesz polecić np. witaminę C i D₃.

W czasie trwania infekcji, w wyniku zwiększonego zapotrzebowania metabolicznego, poziom witaminy C spada, dlatego jej dodatkowa suplementacja może zmniejszyć nasilenie i czas trwania wirusowych infekcji układu oddechowego, w tym COVID-19. Na podstawie przeglądu z października 2020 roku, w którym zostały poddane analizie badania dotyczące witaminy C, nie można wykluczyć jej znaczenia w zapobieganiu i leczeniu zapalenia płuc związanego z COVID-19.^[15] Witamina C (np. Ascorvita) nie jest toksyczna, jej nadmiar przekraczający dzienne zapotrzebowanie zostaje usunięty przez nerki.

Witamina D₃ (Vigantol, Vigantoletten) odgrywa znaczącą rolę w mechanizmach obronnych, zapalnych i odpornościowych. Kumuluje się w organizmie człowieka, a jej nadmiar jest szkodliwy, dlatego stosowanie dużych dawek powinno odbywać się pod nadzorem lekarza. W październiku 2020 roku opublikowano przegląd dostępnych badań, na podstawie których można wnioskować, że zasadne jest stosowanie witaminy D₃ w celu zapobiegania oraz łagodzenia przebiegu COVID-19.^[16] Dlatego też zaproponuj pacjentowi uzupełnienie apteczki o preparat zawierający witaminę D₃.

Przypomnij pacjentowi, że jeśli choruje przewlekle i bierze na stałe jakieś leki, powinien zadbać o ich wystarczającą ilość, by w czasie ewentualnej izolacji lub kwarantanny żadnych leków mu nie zabrakło.

Piśmiennictwo

1. Pascarella, G., Strumia, A., Piliego, C., Bruno, F., Del Buono, R., Costa, F., Scarlata, S., &Agrò, F. E. (2020). COVID-19 diagnosis and management: a comprehensive review. Journal of internal medicine, 288(2), 192–206. pełny tekst⬏
2. ChPL Apap⬏
3. ChPL Ibuprom⬏
4. Pergolizzi, J. V., Jr, Varrassi, G., Magnusson, P., LeQuang, J. A., Paladini, A., Taylor, R., Wollmuth, C., Breve, F., & Christo, P. (2020). COVID-19 and NSAIDS: A Narrative Review of Knowns and Unknowns. Pain and therapy, 9(2), 353–358.  pełny tekst⬏
5. ChPL Xylometazolin WZF⬏
6. Mullol, J., Alobid, I., Mariño-Sánchez, F., Izquierdo-Domínguez, A., Marin, C., Klimek, L., Wang, D. Y., &Liu, Z. (2020). The Loss of Smell and Taste in the COVID-19 Outbreak: a Tale of Many Countries. Current allergy and asthma reports, 20(10), 61. pełny tekst⬏
7. Jian, L., Yi, W., Zhang, N., Wen, W., Krysko, O., Song, W. J., &Bachert, C. (2020). Perspective: COVID-19, implications of nasal diseases and consequences for their management. The Journal of allergy and clinical immunology, 146(1), 67–69. pełny tekst⬏
8. Ansarin, K., Tolouian, R., Ardalan, M., Taghizadieh, A., Varshochi, M., Teimouri, S., Vaezi, T., Valizadeh, H., Saleh, P., Safiri, S., & Chapman, K. R. (2020). Effect of bromhexine on clinical outcomes and mortality in COVID-19 patients: A randomized clinical trial. BioImpacts : BI, 10(4), 209–215. pełny tekst⬏
9. Zanasi, A., Lanata, L., Fontana, G., Saibene, F., Dicpinigaitis, P., & De Blasio, F. (2015). Levodropropizine for treating cough in adult and children: a meta-analysis of published studies. Multidisciplinary respiratory medicine, 10(1), 19. pełny tekst⬏
10. ChPL Levopront⬏
11. Kang, M. K., Kim, K. O., Kim, M. C., Cho, J. H., Kim, S. B., Park, J. G., Kim, K. H., Lee, S. H., Jang, B. I., & Kim, T. N. (2020). Clinical characteristics of coronavirus disease 2019 patients with diarrhea in Daegu. The Korean journal of internal medicine, 35(6), 1261–1269. pełny tekst⬏
12. Zhong, P., Xu, J., Yang, D., Shen, Y., Wang, L., Feng, Y., Du, C., Song, Y., Wu, C., Hu, X., & Sun, Y. (2020). COVID-19-associated gastrointestinal and liver injury: clinical features and potential mechanisms. Signaltransduction and targetedtherapy, 5(1), 256. https://doi.org/10.1038/s41392-020-00373-7 pełny tekst⬏
13. de Looze, F., Shephard, A., & Smith, A. B. (2019). Locally Delivered Flurbiprofen 8.75 mg for Treatment and Prevention of Sore Throat: A Narrative Review of Clinical Studies. Journal of pain research, 12, 3477–3509. pełny tekst⬏
14. Donath, F., Mallefet, P., Garreffa, S., &Furcha, R. (2018). Efficacy of 8 mg lidocaine and 2 mg cetylpyridinium chloride (CPC) fixed-combination lozenges on sore throat pain intensity compared with 1 mg lidocaine and 2 mg CPC fixed-combination lozenges in subjects with sore throat due to upper respiratory tract infection: a randomized double-blind parallel-group single-dose study. Trials, 19(1), 679.  pełny tekst⬏
15. Abobaker, A., Alzwi, A., &Alraied, A. (2020). Overview of the possible role of vitamin C in management of COVID-19. Pharmacological reports : PR, 1–12. Advance online publication. pełny tekst⬏
16. LahoorBasha, S., Suresh, S., AshokReddy, V. V., &SuryaTeja, S. P. (2020). Is the shielding effect of cholecalciferol in SARS CoV-2 infection dependable? An evidence based unraveling. Clinical epidemiology and global health, 10.1016/j.cegh.2020.10.005. Advance online publication.  pełny tekst⬏