Podczas trzeciej wirtualnej konferencji Apteczne Wyzwania: Pacjent z cukrzycą omówiono również doustne leki stosowane w leczeniu cukrzycy. Dyrektor ds. naukowych w 3PG mgr farm. Konrad Tuszyński skupił się głównie na omówieniu nowszych leków diabetologicznych, które charakteryzują się lepszym profilem bezpieczeństwa.
Metformina (Glucophage, Metformax, Siofor) należy do grupy biguanidów. Metformina nie powoduje bezpośrednio obniżenia glikemii i nie zwiększa ryzyka epizodów hipoglikemicznych. Poprawia natomiast wrażliwość komórek na insulinę i hamuje syntezę glukozy w wątrobie. Co ważne, obniża wchłanianie witaminy B12, wobec czego może się zdarzyć u pacjenta niedobór tej witaminy i konieczna będzie suplementacja. Metformina ma bardzo dobry profil bezpieczeństwa, a w wytycznych pojawia się prawie na każdym etapie leczenia cukrzycy. Jest stosowana zarówno w monoterapii, jak i z lekami przeciwcukrzycowymi z innych grup. Dr hab. n. med. Katarzyna Cyganek podkreśliła, że jest to dalej lek często zalecany pacjentom z cukrzycą, ze względu na bezpieczeństwo.
Pochodne sulfonylomocznika (PSM, SU), czyli glipizyd (Glipizide BP, Glibenese GITS), gliklazyd (Diaprel MR, Gliclada), glimepiryd (Amaryl, Glibetic), glikwidon (Glurenorm), to leki stymulujące wydzielanie insuliny z trzustki. W przypadku stosowania tych leków istnieje największe ryzyko wystąpienia poważnej hipoglikemii. Zwiększając wydzielanie insuliny niezależnie od posiłku, mogą powodować przyrost masy ciała.
O objawach hipoglikemii i hiperglikemii pisaliśmy już wcześniej. Aby pomóc pacjentom mającym trudności z rozpoznaniem objawów hipoglikemii, możecie wydać im lub ich bliskim przygotowaną przez nas ulotkę edukacyjną. (Patrz: “Jakie są objawy hipoglikemii i hiperglikemii?”.)
Warto pamiętać o interakcji doustnych leków przeciwcukrzycowych i β-blokerów. β-blokery, które są lekami odcinającymi wpływ katecholamin do receptorów, mogą zwiększać ryzyko nieświadomości hipoglikemii.
Glitazony (tiazolidynodiony, TZD) to leki przeciwcukrzycowe powodujące aktywację receptorów aktywowanych przez proliferatory peroksysomów (PPAR-γ). Rozyglitazon został wycofany ze względu na ryzyko niewydolności serca. Dostępnym lekiem jest pioglitazon (Actos, Pioglitazon Actavis). Mimo niskiej ceny nie jest on jednak lekiem preferowanym, ze względu na niekorzystny profil bezpieczeństwa.
Do nowszych doustnych leków przeciwcukrzycowych należą inhibitory SGLT2 (kotransportera sodowo-glukozowego 2), inaczej flozyny. (Patrz: “Nowe leki przeciwcukrzycowe – jak obecnie wygląda terapia pacjenta z cukrzycą?”.) Na polskim rynku są dostępne liczne preparaty takie jak:
- dapagliflozyna (Forxiga),
- empagliflozyna (Jardiance),
- ertugliflozyna (Steglatro),
- kanagliflozyna (Invokana),
- dapagliflozyna + metformina (Xigduo),
- empagliflozyna + metformina (Synjardy),
- empagliflozyna + linagliptyna (Glyxambi),
- ertugliflozyna + metformina (Segluromet),
- ertugliflozyna + sitagliptyna (Steglujan).
Przy stosowaniu flozyn w badaniach nastąpiła ok. 40% redukcja ryzyka zgonów z powodu współistniejących chorób sercowo-naczyniowych oraz 32% redukcja ryzyka zgonów z wszystkich przyczyn.[1][2] Flozyny są bezpiecznym lekami, ewentualne powikłania dotyczące infekcji narządów płciowych nie powinny wystąpić, jeśli zapewnione zostanie odpowiednie nawodnienie organizmu.
Inną nowszą grupą leków przeciwcukrzycowych są inhibitory DPP-4 (peptydazy dipeptydylowej-4), czyli gliptyny – saksagliptyna (Onglyva), sitagliptyna (Januvia), linagliptyna (Trajenta), alogliptyna (Vipidia) oraz widagliptyna (Galvus). Leki te hamują rozkład endogennie po spożyciu posiłku enzymu (glukagonopodobnego peptydu-1), przez co przedłużają jego działanie. Działają więc wtedy, kiedy przyjmowany jest posiłek. Dr hab. n. med. Katarzyna Cyganek zwróciła uwagę, że najlepszym wyborem z dostępnych gliptyn jest linagliptyna (Trajenta), którą cechuje bardzo dobry profil bezpieczeństwa względem nerek.
Do grupy inhibitorów α-glukozydazy należy akarboza (Glucobay, Adeksa), która hamuje rozkład złożonych węglowodanów.
Najnowszą klasą leków są inkretynomimetyki (analogi GLP-1), do której należą: eksenatyd (Bydureon, Byetta), liksysenatyd (Lyxumia), semaglutyd (Ozempic) oraz liraglutyd (Victoza oraz Saxenda – do leczenia nadwagi i otyłości). Warto pamiętać, że leki z grupy analogów GLP-1 poprawiają profil metaboliczny.
Piśmiennictwo
