Ostatnimi czasy, coraz więcej pacjentów borykających się z problemem otyłości zaczyna stosować leki z grupy glutydów w celu pozbycia się nadprogramowych kilogramów. Co mówią badania kliniczne na temat skuteczności i bezpieczeństwa takiej terapii?

Krótka odpowiedź

Tak, ich wprowadzenie stanowi przełom. Analizując wyniki badań klinicznych STEP-1 i SCALE Obesity and Prediabetes, odpowiednio semaglutyd i liraglutyd są skuteczne w leczeniu otyłości, a terapia charakteryzuje się dobrym profilem bezpieczeństwa. Oba leki pozwalały na uzyskanie znacząco większej redukcji masy ciała w porównaniu do grupy placebo. Pacjenci przyjmujący semaglutyd uzyskali redukcję masy ciała średnio o 16,9% w porównaniu do 2,4% w grupie placebo w ciągu 68 tygodni, natomiast pacjenci przyjmujący liraglutyd średnio o 6,1% w porównaniu do 1,9% w grupie placebo w ciągu 56 tygodni.

Wyjaśnienie

Według danych WHO ponad 800 milionów ludzi na całym świecie zmaga się z problemem otyłości, a liczba ta ciągle wzrasta. Tak duża skala problemu jest powodem poszukiwań nowych i skutecznych sposobów leczenia tej choroby.

Kilka słów o mechanizmie działania glutydów

Glutydy to wybrane agonisty receptorów dla GLP-1 (z ang. glucagon-like peptide-1 receptor). W sposób zależny od stężenia glukozy we krwi regulują wydzielanie insuliny i glukagonu poprzez pobudzanie receptorów GLP-1 zlokalizowanych w trzustce. W warunkach hiperglikemii stymulują wydzielanie insuliny, a hamują glukagonu, natomiast w czasie hipoglikemii zmniejszają uwalnianie insuliny, nie hamując jednocześnie wydzielania glukagonu. Jest to mechanizm, który nie wiąże się z ryzykiem hipoglikemii. Natomiast pobudzanie receptorów GLP-1 w ośrodkowym układzie nerwowym i przewodzie pokarmowym powoduje zmniejszenie apetytu i opóźnienie wchłaniania glukozy z powodu wolniejszego opróżniania żołądka. Właśnie te efekty, wywołane przez glutydy sprzyjają utracie wagi. Warto też wspomnieć, że analogi GLP-1 wykazują pozytywny wpływ na ciśnienie krwi, profil lipidowy oraz funkcje serca.^[1]

Glutydy dostępne w Polsce i ich wskazania rejestracyjne

Leki z grupy glutydów dostępne w Polsce to:

• semaglutyd (Ozempic, Rybelsus),
• liraglutyd (Saxenda, Victoza),
• dulaglutyd (Trulicity).

Według ChPL, leki Ozempic, Rybelsus, Victoza oraz Trulicity są wskazane do stosowania u pacjentów z niedostatecznie kontrolowaną cukrzycą typu 2 jako uzupełnienie odpowiedniej diety, oraz wysiłku fizycznego zarówno w monoterapii (jeśli stosowanie metforminy jest niewskazane), jak i w połączeniu z innymi lekami.^[2][3][4][5]

Lek Saxenda jako jedyny zarejestrowany w Polsce glutyd jest wskazany do stosowania u pacjentów w celu kontroli masy ciała wraz z odpowiednią dietą i zwiększonym wysiłkiem fizycznym w przypadku otyłości albo nadwagi z przynajmniej jedną chorobą współistniejącą związaną z nieprawidłową masą ciała.^[6]

Leczenie otyłości za pomocą analogów GLP-1 w świetle badań klinicznych

W trwającym 68 tygodni badaniu klinicznym STEP-1 brali udział pacjenci zmagający się z otyłością albo nadwagą z co najmniej jedną chorobą współistniejącą z nią związaną (ale nie cukrzycą!). Zostali oni poddani modyfikacji stylu życia (zmianie diety i zwiększeniu aktywności fizycznej). Część z nich była grupą placebo, reszta przyjmowała 2,4 mg semaglutydu (lek Wegovy, jeszcze niezarejestrowany w Polsce) raz w tygodniu (zaczynano od dawki 0,25 mg i stopniowo ją zwiększano do docelowej w ciągu 16 tygodni). Badanie wykazało, że pacjenci przyjmujący semaglutyd uzyskali redukcję masy ciała średnio o 16,9% w porównaniu do 2,4% w grupie placebo. Działania niepożądane, które zaobserwowano, dotyczyły głównie przewodu pokarmowego (były to nudności, zaparcia i biegunka).^[7]

Natomiast w badaniu klinicznym SCALE Obesity and Prediabetes brali udział pacjenci spełniający te same kryteria co we wcześniej wspomnianym i również zostali poddani modyfikacji stylu życia. Wykazano, że pacjenci przyjmujący liraglutyd w dawce 3 mg na dzień uzyskali redukcję masy ciała średnio o 6,1% w porównaniu do 1,9% w grupie placebo.^[8]

W badaniu klinicznym STEP-4, trwającym 68 tygodni, brali udział pacjenci z otyłością albo nadwagą i co najmniej jedną chorobą współistniejącą związaną z nieprawidłową masą ciała. Tak, jak we wcześniej wspomnianych badaniach, tutaj również zostali poddani modyfikacji stylu życia. Przez 20 tygodni pacjentom podawano semaglutyd, po czym podzielono ich na dwie grupy. Jedna kontynuowała przyjmowanie leku, drugiej podawano placebo. Podczas gdy pacjenci przyjmujący semaglutyd dalej uzyskiwali redukcję masy ciała, w grupie placebo zaobserwowano stopniowy przyrost wagi. Ostatecznie średnia masa ciała w grupie placebo po zakończeniu badania i tak była niższa niż przed jego rozpoczęciem, ale wyższa niż w przypadku osób przyjmujących semaglutyd.^[9]

Analizując wyniki przedstawionych badań, glutydy są skuteczne w leczeniu otyłości i nadwagi, ale konieczna jest zmiana stylu życia (wprowadzenie aktywności fizycznej, niskokaloryczna dieta) nie tylko w trakcie ich stosowania, ale też po zakończeniu terapii. Zdrowe nawyki żywieniowe oraz ruch pozwolą na utrzymanie osiągniętych efektów.

Piśmiennictwo

1. Shaefer, C. F., Jr, Kushner, P., & Aguilar, R. (2015). User’s guide to mechanism of action and clinical use of GLP-1 receptor agonists. Postgraduate medicine, 127(8), 818–826. https://doi.org/10.1080/00325481.2015.1090295⬏
2. Novo Nordisk. (2018). ChPL Ozempic⬏
3. Novo Nordisk. (2009). ChPL Victoza⬏
4. Eli Lilly. (2014). ChPL Trulicity⬏
5. Novo Nordisk. (2021). ChPL Rybelsus⬏
6. Novo Nordisk. (2015). ChPL Saxenda⬏
7. Novo Nordisk. (2021). Research Study Investigating How Well Semaglutide Works in People Suffering From Overweight or Obesity (STEP 1). https://clinicaltrials.gov/ct2/show/study/NCT03548935⬏
8. Novo Nordisk. (2018). Effect of Liraglutide on Body Weight in Non-diabetic Obese Subjects or Overweight Subjects With Co-morbidities: SCALE™ – Obesity and Pre-diabetes. https://www.clinicaltrials.gov/ct2/show/study/NCT01272219⬏
9. Novo Nordisk. (2018). Research Study Investigating How Well Semaglutide Works in People Suffering From Overweight or Obesity (STEP 4). https://www.clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03548987⬏