Pacjent pyta, czym różnią się plastry Kapsiplast od tych ze smokiem, które są dostępne w aptece. Zawsze stosował te pierwsze, ale od kilku miesięcy nie może dostać ich w aptece. Wyjaśniono mu kiedyś, że plastry ze smokiem to odpowiednik, lecz on nie odczuł po nich efektu.
Wyjaśniono, że:
Tylko plastry Kapsiplast były w pełni przebadanym produktem leczniczym, a Fastplast to produkowany w Turcji wyrób medyczny o innym składzie. Obecnie wszystkie partie Kapsiplastu są wycofane z uwagi na niespełnienie norm jakościowych. Nie oznacza to, że produkt był “gorszy” niż plastry innych producentów (tak jak by to sugerowały nagłówki gazet: “Wycofano z aptek plastry Kapsiplast. Nie było w nich tego co trzeba…”), lecz z racji tego, że był lekiem, obowiązuje go bardziej rygorystyczna kontrola jakości.
Inne plastry rozgrzewające to wyroby medyczne (Pyralgina Termo Hot, Apap Thermal, Prel Red) i brak wycofań produktów tej kategorii nie oznacza większego bezpieczeństwa, lecz mniej rygorystyczną kontrolę jakości.
Ostatecznie pacjent wybrał lek rozgrzewający w kremie z salicylanem metylu.
Uwaga praktyczna (stan na 11.06.2018): Obecnie wszystkie plastry z kapsaicyną (tj. Kapsiplast, Fastplast, Prel Red, Opokan Hot) są niedostępne w hurtowniach. Ostatnio URPL wydał zakaz wprowadzania do obrotu plastrów Fastplast jako wyrobu medycznego CE, gdyż certyfikaty jakości uznano za falsyfikaty.[1]
Aktualizacja (13.06.2018): Na rynku dostępny jest plaster S-plast, rozgrzewający plaster pieprzowcowy firmy Eurus (wyrób medyczny).
Komentarz:
Różnica pomiędzy Kapsiplast i Fastplast to ciekawy case, który warto omówić. Nie są to w żadnym wypadku odpowiedniki, choć czasem tak są traktowane.
Cechy | Kapsiplast | Fastplast |
---|---|---|
Kategoria | produkt leczniczy | wyrób medyczny |
Dopuszczenie do obrotu | 1985 | brak danych |
Skład | 1 plaster: 40 mg wyciągu gęstego z owoców pieprzowca (Capsici fructus extractum spissum, DER 8:1) odpowiada zawartości kapsaicynoidów 6.0-8.0 µg/cm² plastra 24 mg wyciągu gęstego z korzenia pokrzyku Atropa belladonna L. (Belladonnae radicis extractum spissum, DER 4:1) co odpowiada zawartości alkaloidów tropinowych w przeliczeniu na atropinę 2.2-3.0 µg/cm² plastra | kapsaicyna mentol kamfora tymol salicylan metylu |
Wskazania | Nerwo- i mięśniobóle różnego pochodzenia np. okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa | Leczenie miejscowe nerwobóli i bóli mięśniowych różnego pochodzenia. |
Działanie | Znieczulające, rozgrzewające | Znieczulające, rozgrzewające, przeciwzapalne |
Przeciwwskazania | Choroba refluksowa, jaskra z zamkniętym kątem przesączania, niedrożność p.pok. (z uwagi na zawartość atropiny) Nadwrażliwość na lanolinę | Brak atropiny w składzie, Nadwrażliwość na lanolinę |
Spośród wszystkich plastrów rozgrzewających, tylko Kapsiplast jest produktem leczniczym. Ponadto Fastplast zawiera nie atropinę, lecz salicylan metylu. Teoretycznie efektem powinno być działanie p/zapalne takiego wyrobu, lecz nie wiadomo, czy zastosowana dawka jest wystarczająca do wywołania takiego efektu.
Brak atropiny w składzie sprawa z kolei, że jest plastrem bezpieczniejszym u osób z jaskrą i zaparciami, a także stosującymi inne leki o aktywności antycholinergicznej.
Nie jest znany dokładny mechanizm działania atropiny w nerwobólach, ale jest od dawna stosowana w tym wskazaniu. W wielu krajach można spotkać plastry z samą atropiną lub z wyciągiem z pokrzyku wilcza jagoda (Belladona plaster).

Pierwsze doniesienia naukowe sięgają 150 lat wstecz i już wtedy zaobserwowano działania niepożądane miejscowo podawanych alkaloidów pokrzyku.[2]

Dużo lepiej udokumentowaną skuteczność ma sama kapsaicyna, jednak obecnie nie ma na rynku leku OTC z kapsaicyną w żadnej postaci. Wykazano, że plastry i maści z kapsaicyną są skuteczne w łagodzeniu bólu w przewlekłych bólach kręgosłupa,[3] lecz nie wykazano, by były bardziej skuteczne niż placebo w ostrych stanach.

Jedynym lekiem zarejestrowanym w Polsce, który zawiera kapsaicynę, jest Qutenza. Koszt jednego plastra to 1200-1400 zł i wskazaniem do leczenia są bóle neuropatyczne w przebiegu neuralgii popółpaścowej i cukrzycy.[4] Plastry nakłada się na 30-60 minut, po czym zdejmuje i oczyszcza skórę.
Efekt przeciwbólowy utrzymuje się do 3 miesięcy i jest skutkiem uszkodzenia zakończeń neuronów czuciowych. Dla farmaceuty jest to bardziej ciekawostka, bo plastry muszą być nakładane tylko przez personel medyczny i po podaniu doustnie leków przeciwbólowych lub/i miejscowo lidokainy – w przeciwnym wypadku pieczenie byłoby nie do wytrzymania.
Noniwamid
Dużo tańszą alternatywą dla naturalnej kapsaicyny jest noniwamid (łac. vanillilnonyloamidum), czyli syntetycznie otrzymywany alkaloid o podobnej strukturze. Jest to wanililoamid kwasu pelargonowego (w skrócie PAVA) stosowany także jako obezwładniający składnik gazu pieprzowego. Noniwamid był składnikiem maści Neo-Capsiderm, leku OTC wycofanego kilka lat temu.

Obecnie produkowany jest kosmetyk po tej samej nazwie, lecz zawierający oleożywicę capsicum (OC), która wykazuje podobne działanie, lecz jest substancją pochodzenia roślinnego.[6]
Piśmiennictwo
- URPL: Pismo do producenta Fastplast pełny tekst .pdf⬏
- Harrison J. Bower: The Effects of a Belladonna Plaster. Br Med J 1872; 1 :520 fragment⬏
- Oltean H, Robbins C, van Tulder MW, Berman BM, Bombardier C, Gagnier JJ. Herbal medicine for low-back pain. Cochrane Database Syst Rev. 2014 Dec 23;(12):CD004504. abstrakt⬏
- ChPL: Qutenza pełny tekst .pdf ⬏
- ChPL Neo-Capsiderm pełny tekst .pdf⬏
- Herbapol: Neo-Capsiderm strona www [dostęp: 12.06.2018]⬏