Pytanie
Leczenie nadciśnienia w ciąży jest konieczne, aby uniknąć powikłań takich jak przedwczesny poród, odklejenie łożyska czy zahamowanie wzrostu płodu.[1] Istnieje jedynie kilka leków, które mogą być bezpiecznie ordynowane w celu leczenia nadciśnienia w ciąży. Dlaczego większość leków na nadciśnienie nie może być stosowana w ciąży?
Krótka odpowiedź
Większość leków na nadciśnienie może wykazywać działanie fetotoksyczne i embriotoksyczne na płód. Lekami pierwszego wyboru, których bezpieczeństwo dla kobiet w ciąży i płodu zostało potwierdzone są metyldopa, nifedypina i labetalol. W obrocie w Polsce dostępna jest jedynie metyldopa, nifedypina zastąpiona jest werapamilem, a labetalol metoprololem. Reszta leków z grup beta blokerów oraz blokerów kanałów wapniowych nie została wystarczająco przebadana, stąd nie są one zalecane do stosowania. Diuretyki nie są wskazane do stosowania w ciąży, dopuszczalne są jedynie w sytuacjach wyjątkowych jak na przykład obrzęk płuc. Grupa inhibitorów konwertazy angiotensyny oraz antagoniści receptora angiotensyny są wykluczone ze stosowania w czasie ciąży ze względu na toksyczne działanie na płód.
Labetalol i nifedypina w postaci preparatu o przedłużonym uwalnianiu są w Polsce dostępne jedynie poprzez import docelowy.
Wyjaśnienie
Poniżej szczegółowo omówiono poszczególne grupy leków na nadciśnienie określając ich zastosowanie podczas terapii nadciśnienia w ciąży.
Inhibitory konwertazy angiotensyny oraz antagoniści receptora angiotensyny
Obie grupy leków są przeciwwskazane przez cały okres ciąży. Stosowanie tych leków znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dziecka. ACEI wpływa hamująco na układ renina-angiotensyna-aldosteron u płodu, co prowadzi do zmniejszenia czynności nerek powodując małowodzie i zaburzenia rozwoju płuc. Antagoniści receptora angiotensyny ze względu na zbliżony mechanizm działania również wpływają na układ RAAS mogąc mieć jeszcze gorszy wpływ na rozwój płodu od ACEI.
Fui i inni biorąc pod uwagę 6234 ciąż narażonych na ACEI lub ARB i potwierdzili wysokie ryzyko poważnych wrodzonych wad rozwojowych, wad układu sercowo-naczyniowego i urodzeniem martwego dziecka w porównaniu
z grupą kontrolną nienarażoną na te leki.[2]
Diuretyki
Diuretyki to grupa leków na nadciśnienie, która nie jest rekomendowana do stosowania podczas ciąży. Wynika to
z wpływu diuretyków na ilość płynu owodniowego oraz zaburzenia elektrolitowe u płodu. Wyjątkiem są sytuacje zagrożenia życia kobiety ciężarnej (na przykład obrzęk płuc)[3]
Przykładem leku zupełnie przeciwwskazanego w terapii nadciśnienia w ciąży jest triamteren, który przechodzi przez łożysko i jest antagonistą kwasu foliowego. Może doprowadzić u płodu do wad cewy nerwowej, układu moczowego
i krążeniowego oraz rozszczepienia podniebienia. Spironolakton jako antyandrogen również jest przeciwwskazany ze względu na możliwość feminizacji męskich płodów.[4]
Blokery kanałów wapniowych
Najlepiej przebadanym lekiem z tej grupy jest nifedypina, natomiast nie występuje ona w obrocie w Polsce.
W badaniach Browna i innych stwierdzono brak wpływu nifedypiny na rozwój płodu oraz znaczne zmniejszenie ciśnienia krwi u matki.
Dane Szwedzkiego Rejestru mówią również o niewielkiej przenikalności leków do mleka matki i bezpieczeństwie stosowania podczas karmienia piersią. [5]
Werapamil jest to lek wymieniany jako względnie bezpieczny podczas ciąży, choć skierowany przede wszystkim dla osób cierpiących na zaburzenia rytmu serca.[3]
Beta blokery
Jest to grupa leków stosowana we wszystkich rodzajach nadciśnienia tętniczego w ciąży. Przeprowadzono osiem badań porównujących działanie beta blokerów z placebo. Wyniki pomiarów ciśnienia u matek uległy znaczącej poprawie, nie mając dużego wpływu na wyniki okołoporodowe. Najczęściej stosowanym beta-blokerem jest labetalol (niedostępny w Polsce). W Polsce stosowany jest metoprolol. Stwierdzono najmniejszy wpływ stosowania labetalolu i metoprololu na niedociśnienie matek, liczbę cięć cesarskich
i śmiertelność okołoporodową w grupie beta blokerów.[6][3]
Czytaj też: Wytyczne leczenia nadciśnienia – leki stosowane w nadciśnieniu
Piśmiennictwo
- Awaludin, A., Rahayu, C., Daud, N. A. A., & Zakiyah, N. (2022). Antihypertensive Medications for Severe Hypertension in Pregnancy: A Systematic Review and Meta-Analysis. Healthcare (Basel, Switzerland), 10(2), 325. https://doi.org/10.3390/healthcare10020325 ⬏
- van der Zande, J. A., Ramlakhan, K. P., Prokselj, K., Muñoz-Ortiz, E., Baroutidou, A., Lipczynska, M., Nagy, E., Rutz, T., Franx, A., Hall, R., Johnson, M. R., Roos-Hesselink, J. W., & ROPAC investigators (2024). ACE Inhibitor and Angiotensin Receptor Blocker Use During Pregnancy: Data From the ESC Registry Of Pregnancy and Cardiac Disease (ROPAC). The American journal of cardiology, 230, 27–36. https://doi.org/10.1016/j.amjcard.2024.08.004 ⬏
- Prejbisz, A., Dobrowolski, P., Kosiński, P., Bomba-Opoń, D., Adamczak, M., Bekiesińska-Figatowska, M., Kądziela, J., Konopka, A., Kostka-Jeziorny, K., Kurnatowska, I., Leszczyńska-Gorzelak, B., Litwin, M., Olszanecka, A., Orczykowski, M., Poniedziałek-Czajkowska, E., Sobieszczańska-Małek, M., Stolarz-Skrzypek, K., Szczepaniak-Chicheł, L., Szyndler, A., Wolf, J., Januszewicz, A. (2019). Management of hypertension in pregnancy: prevention, diagnosis, treatment and long‑term prognosis. Kardiologia polska, 77(7-8), 757–806. https://doi.org/10.33963/KP.14904 ⬏⬏⬏
- Rapacz, A.,Filipek, B. (2009). Nadciśnienie tętnicze w ciąży. Farmacja Polska, 68(8), ptfarm.pl/download/?file=File%2FFarmacja+Polska%2F2009%2F08-2009%2F11+Nadcisnienie.pdf ⬏
- Grześk, G., Wołowiec, Ł., Walukiewicz, M., Rogowicz, D., Gilewski, W., & Banach, J. (2019). The importance and safety of calcium antagonists in the treatment of hypertension in pregnant women. Pregnancy hypertension, 16, 85–88. https://doi.org/10.1016/j.preghy.2019.03.001 ⬏
- Magee, L. A., Elran, E., Bull, S. B., Logan, A., & Koren, G. (2000). Risks and benefits of beta-receptor blockers for pregnancy hypertension: overview of the randomized trials. European journal of obstetrics, gynecology, and reproductive biology, 88(1), 15–26. https://doi.org/10.1016/s0301-2115(99)00113-x ⬏
