Zobacz też:

• Paracetamol z kodeiną – Ścieżka rekomendacji
• Interakcja kwasu acetylosalicylowego z ibuprofenem – Case study
• Czy kodeina uzależnia? – Wyjaśniamy!
• Jaki lek przeciwbólowy z warfaryną i acenokumarolem? – Case study

Transkrypcja

Cześć, tu Roksana Cimała. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku wyjaśnię Wam co to takiego drabina analgetyczna. Zapraszam.

Drabina analgetyczna to schemat farmakologicznego leczenia bólu zdefiniowany przez Światową Organizację Zdrowia. Pierwotnie została opracowana jako wytyczne leczenia bólu nowotworowego, ale później była stosowana jako wskazówki bezpiecznego leczenia także bólu nienowotworowego. Drabina analgetyczna została opracowana w latach 80. i nie może zastąpić aktualnych wytycznych, które opracowywane są zgodnie z zasadami medycyny opartej na faktach, jednak może być pewną wskazówką przy podejmowaniu decyzji terapeutycznych.

Ból definiuje się jako nieprzyjemne doznanie zmysłowe powstające na skutek faktycznego lub potencjalnego uszkodzenia tkanki. Najczęściej związany jest z pobudzeniem receptorów bólowych i wtedy jest to ból receptorowy. Może także powstać bez pobudzenia receptorów i wtedy jest to ból niereceptorowy, którego przykładem jest ból neuropatyczny. Ponadto, ze względu na czas trwania wyróżniamy ból ostry i ból przewlekły. A w zależności od miejsca występowania mamy do czynienia z bólem somatycznym występującym powierzchownie lub głęboko oraz bólem narządowym.
Ból jest wrażeniem subiektywnym. Opracowano trzy skale pozwalające na ocenę jego intensywności – numeryczną, słowną i wzrokowo-analogową. Wszystkie skale opierają się na tym, że pacjent musi ocenić jak silnie odczuwa ból i przenieść ten ból na przedstawiony mu zakres wartości.

Drabina analgetyczna została stworzona po to, aby dobrać skuteczny środek i dawkę leku do określonego stopnia nasilenia bólu. Wykorzystuje się przy tym synergizm działania wykazywany przez substancje lecznicze. Zgodnie z drabiną należy unikać stosowania środków o silniejszym działaniu przeciwbólowym niż wynikałoby to z intensywności dolegliwości bólowych. Zgodnie z tym niedostosowanie siły działania do odczuwanego bólu nie ma sensu terapeutycznego i naraża pacjenta na działania niepożądane, których można by uniknąć, gdyby włączono do leczenia określone połączenia leków.
Zgodnie z drabiną należy rozpoczynać od najmniejszej skutecznej dawki i zwiększać ją w zależności od odpowiedzi na leczenie. Stosowanie dawek większych niż potrzebne do osiągnięcia efektu przeciwbólowego wiąże się z większym ryzykiem działań niepożądanych i większymi kosztami leczenia.
W schemacie wyróżniono trzy stopnie farmakoterpaii. Przejście na wyższy poziom drabiny następuje, gdy lek lub leki z niższego szczebla okazały się nieskuteczne.
Pierwszy stopień drabiny analgetycznej dotyczy leczenia bólu o łagodnym nasileniu. Stosowane na tym etapie leki to NLPZ, paracetamol i metamizol. Możliwe jest łączenie NLPZ z paracetamolem, aby zwiększyć działanie przeciwbólowe.
Drugi stopień to leczenie bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Stosowane leki to nefopam, kodeina, tramadol i dihydrokodeina. Zaleca się kontynuowanie podawania leku z pierwszego stopnia drabiny w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz możliwość stosowania mniejszych dawek z drugiego stopnia drabiny analgetycznej. W Polsce dostępne są preparaty paracetamolu z tramadolem. Terapia łączona zapewnia komfort zażywania pacjentowi przy jednoczesnym nasilonym działaniu przeciwbólowym i mniejszym ryzyku wystąpienia uzależnienia od opioidów.
Trzeci stopień to leczenie bólu o nasileniu umiarkowanym do dużego. Stosowane leki to morfina, petydyna, oksykodon, fentanyl i buprenorfina. Zaleca się kontynuowanie podawania leku z pierwszego stopnia drabiny analgetycznej w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz możliwości stosowania mniejszych dawek leków z trzeciego stopnia drabiny analgetycznej.

Na zakończenie dodam, że nie ma sensu weryfikować zasadność preskrypcji lekarskich w oparciu o drabinę analgetyczną. Lekarz może w uzasadnionych przypadkach pominąć leki pierwszego stopnia i zapisać tylko leki opioidowe.