Jak skuteczne są obecnie dostępne leki na chorobę Alzheimera? – Wyjaśniamy!

Pytanie

Chorzy na chorobę Alzheimera doświadczają postępujących, powodujących niepełnosprawność zaburzeń funkcji poznawczych i ostatecznie wymagają stałej opieki i nadzoru. Jak skuteczne jest leczenie choroby Alzheimera, czy dostępne terapie mogą poprawić jakość życia pacjentów?

Krótka odpowiedź

W leczeniu stosuje się trzy inhibitory cholinoesterazy oraz antagonistę N-metylo-D-asparaginianu, które stanowią terapię wspomagające, paliatywne, a nie lecznicze lub modyfikujące przebieg choroby.^[1]

Wyjaśnienie

Choroba Alzheimera jest najpowszechniejszym zaburzeniem neurodegeneracyjnym mózgu prowadzącym do demencji i ogólnego splątania umysłowego. Pacjenci doświadczają postępujących, powodujących niepełnosprawność zaburzeń funkcji poznawczych i ostatecznie wymagają stałej opieki i nadzoru. W ostatnim stadium choroby pacjent nie odróżnia członków rodziny, ma problem z podstawowymi czynnościami fizjologicznymi wynikającymi z atrofii mózgu, choroba zawsze prowadzi do śmierci. Na poziomie komórkowym charakteryzuje się powstawaniem zewnątrzkomórkowych nierozpuszczalnych blaszek beta amyloidu oraz wewnątrzkomórkowych i zewnątrzkomórkowych splątków neurofibrylarnych tau. Przyczyna powstawania choroby Alzheimera nie została potwierdzona, „hipoteza amyloidu” zakłada, że agregaty beta amyloidu odgrywają główną rolę w patogenezie i rozwoju choroby.^[2]

W leczeniu zatwierdzone są trzy inhibitory cholinoesterazy: donepezil, galantamina oraz rywastygmina. Wszystkie zwiększają biodostępność acetylocholiny w synapsie.^[1] Metaanaliza randomizowanych badań klinicznych, w których porównywano donepezil, galantaminę lub rywastygminę z placebo lub porównywano, że między sobą wykazała niewielki korzystny wpływ na funkcje poznawcze. Donepezil w dawce 10 mg ma największy wpływ na funkcje poznawcze, ale kosztem działań niepożądanych.^[3]

Memantyna jest niekompetencyjnym inhibitorem receptora N-metylo-D-asparaginianu (NMDA). Rola glutaminianu w chorobie Alzheimera nie jest dobrze poznana, ale uważa się, że nadmierna aktywność glutaminianu w średnim i późnym stadium choroby zakłóca przewodnictwo nerwowe i przyczynia się do neurodegeneracji.^[1] U pacjentów z łagodną do umiarkowanej chorobą Alzheimera dane są niejednoznaczne, jednak metaanalizy wykazują korzystny wpływ na funkcje poznawcze. Memantyna jest jedynym lekiem zaakceptowanym w leczeniu choroby Alzheimera od umiarkowanego do ciężkiego stopnia nasilenia.^[4]

FDA w wyniku przyśpieszonej ścieżki zatwierdzania dopuściła nowy lek do stosowania aducanumab. Lek był jeszcze w trakcie badań klinicznych IV fazy. Lek zmniejsza liczbę blaszek beta-amyloidowych w mózgu. Lek ma kosztować ok. 250000 zł rocznie.^[5] Kolejnym nowym lekiem zarejestrowanym jest lekanemab, mimo wystąpienia działań niepożądanych ze strony układu ośrodkowego: mikrokrwawień w mózgu lub obrzęków u około 13% wykazuje również działanie rozpuszczające blaszki beta-amyloidowe w porównaniu do placebo.^[6]

Czy choroba Alzheimera może być związana z niskim spożyciem flawonoidów? – Wyjaśniamy!

Choroba Alzheimera jest główną postacią demencji, a jej przyczyny nadal pozostają nieznane. Liczne badania wskazują, że duży wpływ na rozwój choroby może mieć dieta.

Piśmiennictwo

1. Casey, D. A., Antimisiaris, D., & O’Brien, J. (2010). Drugs for Alzheimer’s disease: are they effective?. P & T : a peer-reviewed journal for formulary management, 35(4), 208–211. ⬏⬏⬏
2. Chopade, P., Chopade, N., Zhao, Z., Mitragotri, S., Liao, R., & Chandran Suja, V. (2022). Alzheimer’s and Parkinson’s disease therapies in the clinic. Bioengineering & translational medicine, 8(1), e10367. https://doi.org/10.1002/btm2.10367 ⬏
3. Battle, C. E., Abdul-Rahim, A. H., Shenkin, S. D., Hewitt, J., & Quinn, T. J. (2021). Cholinesterase inhibitors for vascular dementia and other vascular cognitive impairments: a network meta-analysis. The Cochrane database of systematic reviews, 2(2), CD013306. https://doi.org/10.1002/14651858.CD013306.pub2 ⬏
4. Robinson, D. M., & Keating, G. M. (2006). Memantine: a review of its use in Alzheimer’s disease. Drugs, 66(11), 1515–1534. https://doi.org/10.2165/00003495-200666110-00015 ⬏
5. Esang, M., & Gupta, M. (2021). Aducanumab as a Novel Treatment for Alzheimer’s Disease: A Decade of Hope, Controversies, and the Future. Cureus, 13(8), e17591. https://doi.org/10.7759/cureus.17591 ⬏
6. van Dyck, C. H., Swanson, C. J., Aisen, P., Bateman, R. J., Chen, C., Gee, M., Kanekiyo, M., Li, D., Reyderman, L., Cohen, S., Froelich, L., Katayama, S., Sabbagh, M., Vellas, B., Watson, D., Dhadda, S., Irizarry, M., Kramer, L. D., & Iwatsubo, T. (2023). Lecanemab in Early Alzheimer’s Disease. The New England journal of medicine, 388(1), 9–21. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2212948 ⬏