Pytanie

Pseudoefedryna i fenylefryna są składnikami leków złożonych stosowanych w celu łagodzenia objawów przeziębienia i grypy. Czy te dwa leki różnią się zasadniczo, czy ich skuteczność jest porównywalna?

Krótka odpowiedź

Główna różnica między pseudoefedryną i fenylefryną to udowodniona w badaniach skuteczność tej pierwszej w redukcji objawów zatkanego nosa po podaniu doustnym. Skuteczność fenylefryny podanej doustnie w redukcji objawów kataru jest kwestionowana i według dostępnych źródeł nie różni się od skuteczności placebo.

Czytaj też: Czy fenylefryna może być bezpiecznie stosowana w okresie karmienia piersią? – Wyjaśniamy!

Wyjaśnienie

Pseudoefedryna i fenylefryna to aminy sympatykomimetyczne, które rozszerzają oskrzela, obkurczają naczynia krwionośne i zmniejszają obrzęk błony śluzowej nosa, co przekłada się na zmniejszenie objawów zatkanego nosa i możliwość swobodnego oddychania.  

Skuteczność pseudoefedryny i fenylefryny po podaniu doustnym w udrażnianiu nosa została porównana w badaniu klinicznym z randomizacją z 2009 roku. Wykazano w nim, że podanie pseudoefedryny w dawce 60 mg przyniosło istotną poprawę i redukcję objawów zatkanego nosa. Natomiast w grupie badanych, którym podano fenylefrynę w dawce 12 mg nie zaobserwowano istotnej różnicy w poprawie objawów w stosunku do placebo.^[1]

Skuteczność fenylefryny w udrażnianiu nosa zbadano w badaniu klinicznym z randomizacją z 2016 roku. Wykazano w nim, że podanie doustne chlorowodorku fenylefryny w dawce 30 mg w postaci tabletek o zmodyfikowanym uwalnianiu nie powoduje poprawy objawów bardziej efektywnie niż placebo.^[2] W przypadku fenylefryny podanej doustnie w dawce 10 mg przeprowadzono dwie metaanalizy. Według pierwszej z nich, opublikowanej w 2007 roku i obejmującej 8 badań, fenylefryna nie wykazuje skuteczności w redukcji objawów zatkanego nosa.^[3] Co ciekawe druga z nich, również z 2007 roku obejmująca 7 badań wykazała, że fenylefryna skuteczniej niż placebo udrażnia zatkany nos.^[4] Warto wspomnieć, że była ona sponsorowana przez organizację reprezentującą wiodących producentów leków bez recepty i suplementów diety na rynku amerykańskim.

Podsumowując, zasadnicza różnica między pseudoefedryną i fenylefryną opiera się na braku wiarygodnych dowodów skuteczności doustnego stosowania fenylefryny jako środka zmniejszającego objawy nieżytu nosa. Lek ten ma jedynie udowodnione działanie w przypadku podania donosowego.

Piśmiennictwo

1. Horak, F., Zieglmayer, P., Zieglmayer, R., Lemell, P., Yao, R., Staudinger, H., & Danzig, M. (2009). A placebo-controlled study of the nasal decongestant effect of phenylephrine and pseudoephedrine in the Vienna Challenge Chamber. Annals of allergy, asthma & immunology : official publication of the American College of Allergy, Asthma, & Immunology, 102(2), 116–120. https://doi.org/10.1016/S1081-1206(10)60240-2⬏
2. Meltzer, E. O., Ratner, P. H., & McGraw, T. (2016). Phenylephrine hydrochloride modified-release tablets for nasal congestion: a randomized, placebo-controlled trial in allergic rhinitis patients. Annals of allergy, asthma & immunology : official publication of the American College of Allergy, Asthma, & Immunology, 116(1), 66–71. https://doi.org/10.1016/j.anai.2015.10.022⬏
3. Hatton, R. C., Winterstein, A. G., McKelvey, R. P., Shuster, J., & Hendeles, L. (2007). Efficacy and safety of oral phenylephrine: systematic review and meta-analysis. The Annals of pharmacotherapy, 41(3), 381–390. https://doi.org/10.1345/aph.1H679⬏
4. Kollar, C., Schneider, H., Waksman, J., & Krusinska, E. (2007). Meta-analysis of the efficacy of a single dose of phenylephrine 10 mg compared with placebo in adults with acute nasal congestion due to the common cold. Clinical therapeutics, 29(6), 1057–1070. https://doi.org/10.1016/j.clinthera.2007.05.021⬏