Wszechstronne działanie prawoślazu znane było już w starożytności. Wspominali o nim Hipokrates, który stosował go jako lek przeciwko astmie i Dioskurides, który dodawał go do licznych mieszanek do użytku wewnętrznego i zewnętrznego. Avicenna natomiast zalecał go jako lek w chorobach dróg oddechowych.

Łacińska nazwa prawoślazu „Althaea” pochodzi od greckiego słowa „althos” oznaczającego „lekarstwo/leczyć”

Surowce

Korzeń prawoślazu – Althaeae radix

Liść prawoślazu – Althaeae folium

Skład chemiczny

Korzeń i liść prawoślazu zawierają głównie śluzy. Ponadto w korzeniu znajdują się pektyny, skrobia, sacharoza, związki białkowe i olej tłusty.^[1]

Działanie

Korzeń prawoślazu wykazuje działanie:

• powlekające, osłaniające (niepotwierdzone badaniami naukowymi),
• przeciwkaszlowe (potwierdzone w badaniach na zwierzętach, w jednym badaniu klinicznym, prawoślaz stanowił jeden ze składników preparatu, dla którego obserwowano działanie przeciwkaszlowe),^[1]
• wykrztuśne (niepotwierdzone badaniami naukowymi).

Zastosowanie poparte wynikami badań klinicznych

Brakuje badań klinicznych, które potwierdzałyby celowość stosowania korzenia i liścia prawoślazu.

Zastosowanie jako tradycyjny produkt leczniczy roślinny

Korzeń prawoślazu może być stosowany w leczeniu takich dolegliwości jak:

• schorzenia dróg oddechowych, na przykład: nieżyt oskrzeli i gardła, kaszel suchy lub z zalegającą wydzieliną.^[2] Prawoślaz rozrzedza flegmę nagromadzoną w drogach oddechowych i ułatwia jej odksztuszanie,
• stany zapalne przewodu pokarmowego, na przykład: podrażnienia, uszkodzenia nabłonka, wrzody żołądka, nadkwaśność.^[2][3]

Zastosowanie w medycynie ludowej

W medycynie ludowej korzeń i liść prawoślazu stosuje się w takich chorobach jak: stany zapalne przewodu pokarmowego, trudno gojące się rany, wrzody, czyraki, ropne zapalenie powiek (prawoślaz jest stosowany zewnętrznie w postaci kataplazm) i zaparcie (prawoślaz jest wykorzystywany w lewatywach do leczenia zaparcia u dzieci).

Interakcje

Nie są znane interakcje korzenia i liścia prawoślazu z lekami.

Bezpieczeństwo stosowania

Nie zaobserwowano działań niepożądanych po zastosowaniu korzenia lub liścia prawoślazu.

Praktyczne wskazówki dla pacjentów

Korzeń prawoślazu to znany i stosowany od wieków surowiec śluzowy.

Prawoślaz ma zastosowanie jako środek osłaniający, przeciwkaszlowy i wykrztuśny w chorobach dróg oddechowych i stanach zapalnych przewodu pokarmowego.

Korzeń prawoślazu jest stosowany zewnętrznie w stanach zapalnych skóry. Ma neutralny smak, więc często jest używany do przyrządzania preparatów pediatrycznych.

Przykładowe preparaty

Leki zawierające prawoślaz lekarski to:

• Korzeń prawoślazu (FLOS, Kawon) – zioła do sporządzania naparu (do stosowania pomocniczo w przeziębieniu z kaszlem jako środek powlekający drogi śluzowe).
• Althan – syrop (do stosowania pomocniczo w suchym kaszlu wynikającym z podrażnienia śluzówki jamy ustnej i gardła).
• Sirupus Alte – syrop (do stosowania pomocniczo w przeziębieniu z kaszlem, w podrażnieniach śluzówki jamy ustnej i gardła).
• Sirupus Althaeae (Aflofarm/Hasco) – syrop (do stosowania pomocniczo w suchym kaszlu wynikającym z podrażnienia śluzówki jamy ustnej i gardła).
• Syrop prawoślazowy (Amara) – syrop (do stosowania pomocniczo w suchym kaszlu wynikającym z podrażnienia śluzówki jamy ustnej i gardła).
• Syrop prawoślazowy Alte Forte – syrop (do stosowania pomocniczo w suchym kaszlu wynikającym z podrażnienia śluzówki jamy ustnej i gardła, w łagodnych stanach zapalnych śluzówki jamy ustnej i gardła).

Ponadto dostępne są leki złożone:

• Bronchisan – zioła do zaparzania (do stosowania pomocniczo w przeziębieniu z towarzyszącym kaszlem).
• Gastrosan fix – zioła do zaparzania (do stosowania w stanach skurczowych w obrębie jamy brzusznej, wzdęciach, pomocniczo w stanach zapalnych przewodu pokarmowego).
• Imupret N – krople doustne (do stosowania pomocniczo w przeziębieniu jako środek wzmacniający odporność).
• Imupret – tabletki drażowane (do stosowania pomocniczo w przeziębieniu jako środek wzmacniający odporność).
• Rubital – syrop (do stosowania pomocniczo w przeziębieniu z kaszlem, w podrażnieniach śluzówki jamy ustnej i gardła).
• Rubital forte – syrop (do stosowania pomocniczo w przeziębieniu z kaszlem, w podrażnieniach śluzówki jamy ustnej i gardła).

Piśmiennictwo

1. DerMarderosian A, Beutler JA [red]: The Review of Natural Products. Facts & Comparisons, 2014.⬏⬏
2. EMA: European Union herbal monograph on Althaea officinalis L., radix, 2016.⬏⬏
3. Williamson JS, Wyand CM: Herbal therapies: The facts and the fiction. Drug Topics, 1997.⬏