12 marca 2019 mieliśmy przyjemność uczestniczyć w Warsztatach Eksportów z zakresu medycyny i systemu ochrony zdrowia pt. ŚWIADOMOŚĆ I DOSTĘPNOŚĆ: Jak pokonać bariery w realizacji szczepień ochronnych? Z punktu widzenia farmaceutów najistotniejszym zagadnieniem była rozważana możliwość wykonywania szczepień przez farmaceutów.
Co ma opieka farmaceutyczna do wykonywania szczepień ochronnych? Przeczytaj:
Co mówią eksperci?
Możliwość wykonywania szczepienia w aptekach określono jako czynnik, który w najwyższym stopniu zwiększyłby dostępność pacjentów do szczepień , a zaprezentowane przykłady rozwiązań z różnych krajów europejskich takich jak Dania, Francja, Irlandia, Portugalia, Szwajcaria i Wielka Brytania potwierdzają, że jest to ogólnoświatowy trend i rozsądny kierunek w zwiększaniu roli aptek i farmaceutów w systemie ochrony zdrowia.
Pomysł na zaangażowanie farmaceutów w szczepienia ochronne bardzo pozytywnie ocenił dr hab. n. med. Ernest Kuchar, prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, a także prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej OPZG. Podkreślano m.in. potencjał, jaki daje wszechstronne wykształcenie farmaceutów oraz doskonałą dostępność aptek w Polsce.
Doświadczenie innych krajów pokazało też, że wprowadzenie szczepień ochronnych do aptek otwartych znacząco zwiększyło wyszczepialność, a przy tym nie sprawiło, że częściej wybierali apteki zamiast gabinety lekarskie – przeciwnie, dzięki poradom farmaceutów zwiększyła się zarówno liczba zainteresowanych szczepieniami w gabinetach lekarskich, jak i w aptekach . Oznacza to, że szczepienia w aptekach nie stanowią konkurencji dla praktyk lekarskich, lecz opcję dla osób, którzy wizyty u lekarza nie planują.
Opinia prawna
Na spotkaniu przedstawiony został raport kancelarii DZP na temat możliwości zmian prawnych dotyczący m.in. wprowadzenia szczepień ochronnych do aptek. Model, w którym to farmaceuci, a nie lekarze i pielęgniarki, wykonywaliby szczepienia w aptekach, wymaga wielu zmian w prawie, które zostały szczegółowo omówione w raporcie.
Wymagane byłoby rozszerzenie kategorii opieki farmaceutycznej o podejmowanie działań z zakresu profilaktyki i zapobieganiu zachorowań na choroby zakaźne wśród pacjentów , a przeprowadzanie szczepień przez apteki skutkowałoby koniecznością stworzenia ram regulacyjnych właściwych dla podmiotów, które udzielają pacjentom świadczeń opieki zdrowotnej. W raporcie wymieniono także inne zmiany w ustawach:
Identyfikujemy następujące obszary, które wymagałaby uregulowania, gdyby działalność aptek była rozszerzana o wykonywanie szczepień zalecanych:
a) Wymagania sanitarne określone w art. 22 Ustawy o działalności leczniczej;
b) Warunki przeprowadzania szczepień (odpowiednik regulaminu organizacyjnego określonego w art. 23 Ustawy o działalności leczniczej);
c) Zawarcie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmującej szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych albo niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych, o której mowa w art. 25 Ustawy o działalności leczniczej;
d) Prowadzenie dokumentacji szczepienia, o której mowa w art. 19 ust. 8 i 17 ust. 8 Ustawy o chorobach zakaźnych oraz archiwizacji ich przez określony prawem okres;
e) Zapewnienie realizacji odpowiednich praw pacjenta, o których mowa w Ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, w szczególności w zakresie dokumentacji medycznej (art. 23 i n.) oraz prawa do poszanowania intymności i godności pacjenta (art. 20-22).[1]
Szczepienia tylko dla chętnych aptek
W raporcie wskazano, że wykonywanie szczepień przez apteki powinno być nieobowiązkowe, ze względu na ciężar logistyczno-finansowy, którego niektóre apteki nie byłby w stanie ponieść. Jest to zgodne z ogólnoświatowym trendem – wykonywanie szczepień w żadnym z wymienionych wyżej krajów nie jest obowiązkowe i farmaceuci nie muszą podejmować się szczepień i kwalifikacji do szczepień, jeśli nie czują się z tym komfortowo.
Konieczne rozszerzenie uprawnień zawodowych
Zgodnie z Ustawą o chorobach zakaźnych, szczepić może tylko lekarz, felczer pielęgniarka, położna i higienistka szkolna, a dodatkowym wymogiem jest odbycie kursu lub szkolenia LUB posiadanie 6-miesięcznej praktyki w zakresie przeprowadzania szczepień ochronnych.
Zatem, aby farmaceuta mógł wykonywać szczepienia, lista zawodów uprawnionych powinna zostać rozszerzona, a farmaceuta dodatkowo musi przejść kurs z zakresu kwalifikacji do szczepienia oraz przeprowadzania samego szczepienia.
Nie “czy” lecz “kiedy”…
Wprowadzenie szczepień ochronnych do aptek to kwestia czasu. Jest to ogólnoświatowy trend, który przynosi oszczędności, lepiej gospodaruje zasoby, poprawia dostępność do szczepień i wzmacnia rolę aptek i farmaceutów. Jest też szczególnie ważny w dobie ruchów antyszczepionkowych – włączenie aptek w szczepienia ochronne wiąże się także z rozszerzoną na apteki profilaktyką chorób zakaźnych i edukacją pacjentów.
Piśmiennictwo
- Kancelaria DZP: Raport. Zwiększenie dostępności szczepień zalecanych w Polsce. Warszawa 2019.⬏
