Uzależnienie od nikotyny to jeden z najpowszechniejszych nałogów. Palenie tytoniu wiązane jest z chorobami układu oddechowego i sercowo-naczyniowego, ale także z cukrzycą, osteoporozą czy chorobą wrzodową. Są to informacje dość często powtarzane, stąd niekoniecznie trafiają do wszystkich. Jak przekonać osobę młodą o szkodliwości palenia tytoniu, jeśli nie odczuwa aktualnie negatywnych skutków nałogu, a rozwój choroby w perspektywie kilkudziesięciu lat nie jest wystarczającym argumentem? Wskazówki w rozmowie z tą właśnie grupą pacjentów znaleźć można w Monografiach Aptecznych: Rzucanie palenia. Przydatną okazać się może tabela z pozytywnymi skutkami rzucenia palenia, w zależności od czasu, w którym już nie palimy. Warto podkreślić, że najlepiej zerwać z nałogiem przed 40. r.ż., więc im wcześniej, tym lepiej ?

W tym krótkim podręczniku zawarto informacje na temat samego sposobu działania nikotyny. Co istotne sama nikotyna wykazuje niewielką szkodliwość dla organizmu, a w dawkach stosowanych w nikotynowej terapii zastępczej może zmniejszać ryzyko zapadnięcia na choroby neurodegeneracyjne jak choroba Parkinsona czy Alzheimera. Szkodliwe działanie nikotyny wynika z jej działania uzależniającego, które dopiero pośrednio szkodzi, bo prowadzi do palenia tytoniu, a więc wdychania rakotwórczego dymu tytoniowego.

Nikotyna najszybciej wchłania się przez płuca, wolniej przez śluzówkę jamy ustnej i nosa a efekt działania wystąpi najpóźniej przy zastosowaniu na skórę. Informacje te przydatne okazują się w trakcie polecania kombinowanej nikotynowej terapii zastępczej.

Stosując plastry z nikotyną, pacjenci mogą odczuwać napady głodu nikotynowego, ze względu na niskie stężenie nikotyny we krwi. Mogą one wystąpić zwłaszcza rano, stąd warto doradzić pacjentowi by miał pod ręką szybko działający lek z nikotyną (gumy, spray). Na rynku są plastry naklejane na 24 i na 16 godzin. W Monografii wyjaśniono, czym się różnią i które komu polecić.

Cytyzyna to druga obok nikotyny dostępna bez recepty substancja polecana w rzucaniu palenia. Jej skuteczność nie jest tak dobrze udokumentowana jak w przypadku nikotyny, ponieważ stosowanie ogranicza się do krajów Europy Wschodniej i od niedawna Kanady, chociaż sama cytyzyna wykazuje zbliżony profil bezpieczeństwa do nikotyny. W Monografii omówiono wyniki badań klinicznych, które wskazują, że jest równie skuteczna co nikotyna. To dobra wiadomość.

Oprócz nikotyny i cytyzyny w rzucaniu palenia stosowane są także bupropion i wareniklina – leki dostępne na receptę. Champix (wareniklina) wykazuje działanie agonistyczne i antagonistyczne w stosunku do receptorów nikotynowych, a w efekcie redukuje objawy zespołu abstynencyjnego oraz zmniejsza przyjemność odczuwaną z palenia tytoniu. Wareniklina może obniżać próg drgawkowy, stąd należy zachować ostrożność podczas stosowania jej przez osoby z epilepsją lub drgawkami w wywiadzie. Wareniklina w budowie chemicznej przypomina cytyzynę.

Bupropion jest dostępny w Polsce pod nazwą Zyban, jest on również substancją czynną leku Wellbutrin XR (leku przeciwdepresyjnego), dlatego też Zyban może być skuteczny u osób uzależnionych wraz z towarzyszącą depresją. Bupropion należy podawać w ciągu dnia, gdyż może powodować bezsenność jeśli zastosowany na noc, a dodatkowo pomaga zrzucić zbędne kilogramy (nawiasem mówiąc, dlatego też jest składnikiem leku na otyłość – Mysimba), co jest ważne, bo po rzuceniu palenia apetyt rośnie…

Rzucanie palenia jest procesem złożonym, w znacznej mierze zależy od silnej woli osoby uzależnionej. Ważne jest więc wsparcie w podjęciu decyzji. Osoby z najbliższego otoczenia palacza także muszą uzbroić się w cierpliwość, ponieważ rzucenie palenia wiązać się może z wystąpieniem zespołu odstawiennego, czyli wahaniami nastroju, bezsennością czy wzrostem łaknienia u palacza.

Palacze, którzy decydują się na rzucenie palenia natychmiast po podjęciu decyzji, mają 2-krotnie większą szansę na sukces. Stopniowe ograniczanie ilości wypalanych papierosów jest mało efektywne i często prowadzić może do tzw. palenia kompensacyjnego związanego z dłuższym przetrzymywaniem dymu w płucach czy spalaniem papierosów do filtra. Warto wiedzieć, że papierosy light czy e-papierosy nie mają potwierdzonej skuteczności we wspomaganiu rzucania palenia.

Kobiety w ciąży i karmiące to szczególna grupa pacjentów. Nikotynowa terapia zastępcza wydaje się być dla nich bezpieczną, ponieważ korzyści z jej zastosowania przewyższają ryzyko, jakie niesie ze sobą samo palenie tytoniu w tych szczególnych stanach.

Rzucanie palenia to złożony proces, im więcej wiemy w temacie skuteczności metod, tym większym wsparciem możemy być dla swoich bliskich i pacjentów chcących zerwać z nałogiem. W mojej ocenie Monografia Apteczna: Rzucanie palenia jest bardzo pomocna i potrzebna.