fbpx

Serwis:

Iwermektyna jako potencjalny lek na COVID-19 – przegląd badań naukowych

Autor:
mgr farm.
Dodano: 24/04/2020
Aktualizacja: 05/11/2022
Wzór strukturalny iwermektyny
Wzór strukturalny iwermektyny
Australijscy badacze wykazali działanie in vitro iwermektyny na SARS-CoV-2 w 48 h. Co to za lek, czy jest zarejestrowany w Polsce i na czym może polegać mechanizm jego działania?

Informacja brazylijskiego ministra nauki i technologii obiegła już cały świat. Jakiś czas temu ogłosił on, że pewien badany w Brazylii lek wykazał 94% skuteczność w leczeniu COVID-19, nie wykazując przy tym praktycznie żadnych działań ubocznych. Zapowiedział rozpoczęcie badań klinicznych z udziałem 500 pacjentów.[1] Minister, w obawie przed wykupywaniem leku z aptek, nie chciał zdradzać nazwy preparatu. Dodał jednak, że jest to preparat łatwo dostępny, tani i bezpieczny.

Spekuluje się, że może chodzić o iwermektynę. Substancja idealnie pasuje do opisu i, co ważne, wykazała wysoką skuteczność w szybkim czasie w badaniach in vitro.[2] Przyjrzyjmy się więc co to za cząsteczka i co mówią najnowsze badania naukowe w tym temacie.

Zastosowanie i dawkowanie iwermektyny w różnych wskazaniach omówiono w odrębnym opracowaniu. (Patrz: Iwermektyna na świerzb, wszawicę, trądzik i malarię”.)

Czym właściwie jest iwermektyna?

Iwermektyna jest związkiem półsyntetycznym o budowie makrocyklicznego laktonu.[3] Jest jedną z kilku pochodnych awermektyny, która w latach 80. została wyizolowana z bakterii Streptomyces avermitilis.[4]

Iwermektyna jest mieszaniną dwóch homologicznych związków, różniących się podstawnikami przy węglu 25. 80% stanowi komponenta z ugrupowaniem sec-butylowym, a 20% izopropylowym. Możemy to zauważyć przyglądając się poniżej przedstawionej strukturze związku:

 

Iwermektyna – wzór strukturalny

Iwermektyna jako lek przeciwpasożytniczy

Iwermektyna to lek przeciwpasożytniczy o szerokim spektrum działania.[5] Wykazano, że jest skuteczny in vitro także w zwalczaniu wielu wirusów, co omówimy dokładniej w dalszej części.[6][7][8]

Początkowo został wprowadzony jako najbardziej efektywny spośród pochodnych awermektyn, lek weterynaryjny. Okazał się działać także u ludzi w leczeniu słoniowacizny (obrzęku kończyn) i onchocerkozy (ślepoty rzecznej).[4]

Inne wskazania iwermektyny to:[9]

  • inne, obok onchocerkozy, filariozy spowodowane pasożytami tj., Mansonella streptocerca, Mansonella Ozzardi, Wuchereria bancroft, Brugia malayi,
  • gnatostomoza,
  • robaczyce wywołane larwami tęgoryjca, występującego u kotów i psów, Ancylostoma braziliense oraz Ancylostoma caninum (u psów)[10],
  • węgorczyca,
  • trichurioza, choroba spowodowana Trichuris trichiura,
  • wszawica,
  • świerzb.

Mechanizm działania iwermektyny polega na:

  • otwieraniu występujących tylko u robaków kanałów chlorkowych, których naturalnym ligandem jest glutaminian,
  • aktywacji receptorów nikotynowych w złączu nerwowo-mięśniowym pasożyta,
  • nasilaniu aktywności receptorów dla GABA.

Iwermektyna przez selektywne wiązanie się i wysokie powinowactwo do kanałów chlorkowych, występujących w komórkach nerwowych i mięśniowych bezkręgowców, powoduje ich śmierć.[11]

Lek z iwermektyną dostępny w Polsce na trądzik różowaty

W Polsce jedynym lekiem zawierającym iwermektynę jest krem Soolantra. Jego jedynym wskazaniem do stosowania to miejscowe leczenie zmian zapalnych w trądziku różowatym u pacjentów dorosłych. Mechanizm w leczeniu tego schorzenia nie jest dokładnie poznany. Może być powiązany z działaniem przeciwzapalnym poprzez hamowanie indukowanego lipopolisacharydem wytwarzania cytokin zapalnych. Dodatkowo sugeruje się, że powoduje śmierć roztoczy z rodzaju nużeńców (Demodex), opisywanego jako jeden z czynników zapalnych skóry.

Krem Soolantra (iwermektyna).

Lek jest stosunkowo bezpieczny, działania niepożądane, tj. uczucie pieczenia skóry, podrażnienie skóry, świąd i suchość skóry występowały u nie więcej niż 1% pacjentów leczonych w badaniach klinicznych.

Aktywność przeciwwirusowa iwermektyny

Infekcje spowodowane wirusami RNA, tj. HIV-1, wirus grypy czy dengi, stanowią wyzwanie dla badaczy z całego świata. Wirusy nie posiadają swojego układu metabolicznego, więc mogą się namnażać tylko w żywej komórce gospodarza. Składają się z pojedynczego bądź podwójnego łańcucha kwasów nukleinowych (DNA lub RNA), otoczonego białkową otoczką lub częściowo też przez otoczkę lipidową. Na dodatek, wirusy mogą posiadać enzymy bądź geny dla tych enzymów, które są niezbędne do namnażania.

Skupimy się na wirusach RNA, gdyż do takich należy nowy wirus SARS-CoV-2. W dużym uproszczeniu – wirus wiążąc się do receptorów błony komórkowej organizmu penetruje do środka, uwalniając kwas nukleinowy i enzymy. Poprzez transkrypcję kwasu nukleinowego wirusa w mRNA następuje synteza licznych enzymów. Replikacja wirusów RNA zachodzi w cytoplazmie zarażonej komórki gospodarza.

Wracając do iwermektyny – jak wspomnieliśmy wcześniej, udowodniono również jej szeroką aktywność przeciwwirusową. Wykazano, że jest inhibitorem interakcji pomiędzy białkiem integryną (IN) wirusa HIV-1, a białkiem transportowym – importyną (IMP) α/β1. Dowiedziono, że jest też skuteczna w zwalczaniu takich wirusów jak:

  • SV40,[12]
  • denga,[12]
  • wirusa Zachodniego Nilu,[13]
  • wirus wenezuelskiego końskiego zapalenia mózgu,[14]
  • grypa.[15]

Skuteczność iwermektyny wobec zakażeń SARS-CoV-2

Wirus SARS-CoV-2 należy do wirusów RNA. Badania naukowe prowadzone na białkach wirusów SARS-CoV wykazały znaczenie wyżej wspomnianej importyny (IMP) α/β1 podczas zainfekowania. Importyna może wpływać na transport jądrowo-cytoplazmatyczny białek nukleokapsydu SARS-CoV, modulując procesy replikacji w komórce gospodarza.[16][17][18]

W bardzo ciekawym badaniu, opublikowanym w Antiviral Research w marcu 2020 r., australijscy badacze wykazali skuteczność in vitro iwermektyny w zwalczaniu wyizolowanego wirusa SARS-CoV-2. Po 24 h od podania substancji stwierdzono 93% redukcję wirusowego RNA w próbkach. Po 48 h efekt był jeszcze większy w porównaniu do próbek kontrolnych, wskazując na to, że w ciągu 48 h lek był w stanie całkowicie usunąć materiał wirusowy. Po 72 h nie było widocznej dalszej redukcji.

Przy pomocy jednej dawki, badacze byli w stanie kontrolować skutecznie zmniejszenie replikacji. Badacze spekulują, że mechanizmem jest właśnie blokowanie transportu białek wirusa przez inhibicję importyny α/β1, tak jak było to wykazywane podczas eksperymentów na innych wirusach RNA. Zwracają uwagę na zasadność wykonywania dalszych badań w kierunku potwierdzenia sugerowanego mechanizmu.[19]

Co ważne, przegląd systematyczny z metaanalizą z 2020 wykazał, że stosowanie dużych dawek iwermektyny jest tak samo bezpieczne jak standardowych.[20] Dalej nie jest jednak znany profil bezpieczeństwa stosowania iwermektyny w czasie ciąży.[21]

Do tej pory znane są jedynie publikacje naukowe potwierdzające działanie iwermektyny w kierunku SARS-CoV-2 w warunkach in vitro. Czekamy na wyniki i dowody naukowe z badań klinicznych, o czym na pewno będziemy informować na bieżąco.

Piśmiennictwo:

  1. The Rio Times: Brazil Announces Drug 94% Effective to Fight Covid-19 in Vitro, Will Begin Human Tests. pełny tekst
  2. Caly L., Drude D. J. et al. The FDA-approved drug ivermectin inhibits the replication of SARS-CoV-2 in vitro. Antiviral Research, 2020. pełny dostęp
  3. Zejc A., Gorczyca M., Chemia leków. Warszawa,2015(III):753.
  4. Sharma S., Anand S., Approaches to Design and Synthesis of Antiparastic Drugs. Pharmacochemistry Library. 1997;25:71-123. [dostęp: 23.04.2020]
  5. Gonzalez Canga, A., et al. The pharmacokinetics and interactions of ivermectin in humansa mini-review. AAPS J. 2008:10 (1), 4246. pełny tekst
  6. Gotz V., Magar L., Dornfeld D., et al. Influenza A viruses escape from MxA restriction at the expense of efficient nuclear vRNP import. Scientific Reports, 2016. pełny tekst
  7. Lundberg L., Pinkham C., Baer Al. et al. Nuclear import and export inhibitors alter capsid protein distribution in mammalian cells and reduce Venezuelan Equine Encephalitis Virus replication. Antiviral Research, 2013. abstrakt
  8. Tay M.Y.F., Fraser J.E. et al. Nuclear localization of dengue virus (DENV) 1-4 non-structural protein 4; protection against all 4 DENV stereotypes by the inhibitor Ivermectin. Antiviral Research, 2013. abstrakt
  9. Drugs.com: AHFS Monographs: Ivermectin, aktualizacja 2019. pełny dostęp
  10. ESCAP: Choroby odzwierzęce. Zarażenia nicieniami. Tęgoryjce (Uncinaria, Ancylostoma) pełny tekst
  11. ChPL: Soolantra 10 mg/g krem pełny dostęp.pdf
  12. Wagstaff K.M. et al. Ivermectin is a specific inhibitor of importin alpha/beta-mediated nuclear import able to inhibit replication of HIV-1 and dengue virus. Biochem. J. 2012. pełny dostęp
  13. Yang S.N.Y. The broad spectrum antiviral ivermectin targets the host nuclear-transport importin alpha/beta1 heterodimer. Antiviral Research, 2020. abstrakt
  14. Lundberg L. et al. Nuclear import and export inhibitors alter capsid protein distribution in mammalian cells and reduce Venezuelan Equine Encephalitis Virus replication. Antiviral Research, 2020. abstrakt
  15. Gotz V. et al. Influenza A viruses escape from MxA restriction at the expense of efficient nuclear vRNP import. Scientific Reports, 2016. pełny dostęp
  16. Rowland R.R. Intracellular localization of the severe acure respiratory syndrome coronavirus nucleocapsid protein: absence of nucleolar accumulation during infection and after expression as a recombinant protein in vero cells. J Virol. 2005 pełny tekst
  17. Timani K., Liao Q. et al. Nuclear/nucleolar localization properties of C-terminal nucleocapsid protein of SARS coronavirus. Virus Research. 2005. pełny tekst
  18. Wulan W., Heydet D. et al. Nucleocytoplasmic transport of nucleocapsid proteins of enveloped RNA viruses. Frontiers in Microbiology, 2015. pełny tekst
  19. Caly L., Druce J.D., Catton M.G. et al. The FDA-approved drug ivermectin inhibits the replication of SARS-CoV-2 in vitro. Antiviral Research, 2020. pełny tekst
  20. Navarro M. et al. Safety of high-dose ivermectin: a systematic review and meta-analysis. J. Antimicrob. Chemother, 2020. abstrakt
  21. Nicolas P. et al. Safety of oral ivermectin during pregnancy: a systematic review and meta-analysis. Lancet Global Health. 2020. pełny tekst

Czy ten materiał był przydatny?
Czy przedstawiony materiał był przydatny?
Hidden
Podziel się:
Subskrybuj
Powiadom o
1 komentarz
Najwyżej oceniane
Nowsze Najstarsze
Inline Feedbacks
View all comments

Przeczytaj najnowszy numer Gońca Aptecznego:

1
0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x
Scroll to Top

Zaloguj się

Zgłoś problem/błąd

Przepraszam. Musisz być zalogowany, aby zobaczyć ten formularz.