fbpx

Co zarekomendować pacjentowi z bólem ucha spowodowanym stanem zapalnym? – Case study

Autor:
mgr farm.
Publikacja: 30/01/2025
Aktualizacja: 09/12/2024
Partner: Bausch Health
OTI-PL-112024-0001
Do apteki zgłasza się młoda kobieta i skarży się na ból ucha. Jak powinien wyglądać wywiad i na co zwrócić uwagę? Jak możemy jej pomóc z tym problemem zdrowotnym na poziomie apteki?

Spis treści

Do apteki przychodzi 28-letnia kobieta z bólem prawego ucha, który dokucza jej od kilku dni, a obecnie się nasilił. Od kilku tygodni częściej niż zwykle musi nosić wkładki wygłuszające do uszu, ze względu na przeprowadzkę głośnych nowych sąsiadów. Jeszcze przed pojawieniem się objawów bólowych, pacjentka zauważyła pogorszenie się słuchu w prawym uchu i uczucie przytkania. W związku z tym, oprócz pomocy w poradzeniu sobie z bólem, pyta, jak może pozbyć się potencjalnie nagromadzonej wydzieliny.

Metryczka pacjenta
Płeć i wiekKobieta, 28 lat
Choroby przewlekłe              Brak
Inne dolegliwościBól ucha
Stosowane lekiBrak

Wywiad

Przeprowadzając wywiad, chcemy odróżnić zapalenie ucha zewnętrznego od zapalenia ucha środkowego lub innych stanów grożących powikłaniami. Zapalenie ucha środkowego jest poważniejszym stanem w kontekście naszych możliwości leczenia pacjenta. Ważne jest ustalenie, z którym z tych schorzeń mamy do czynienia. Na tej podstawie należy dobrać odpowiednie leczenie lub skierować pacjenta do lekarza.

Pytania farmaceuty

Pacjentowi zadano następujące pytania:

  1. Kiedy pojawił się ból?
  2. Czy pojawienie się bólu poprzedzały inne objawy takie jak uczucie pełności w uchu, zatkanie ucha, pogorszenie słuchu?
  3. Czy przed pojawieniem się bólu przechodziła Pani jakąś infekcję?
  4. Czy teraz towarzyszą Pani inne objawy takie jak gorączka i jakaś wydzielina z ucha?
  5. Jak określiłaby Pani skalę bólu, gdzie 1 oznacza ból ledwo wyczuwalny a 10 ból nieznośny do wytrzymania?
  6. Czy są sytuacje, w których ból się nasila?
  7. Czy wykazuje Pani reakcje alergiczne na jakieś grupy leków?
  8. Czy ma Pani stwierdzone obniżenie odporności związane z cukrzycą, przewlekłą chorobą nerek, czy leczeniem immunosupresyjnym?

Odpowiedzi pacjenta

Z wywiadu wynika, że:

  1. Ból po raz pierwszy pojawił się 2 dni temu, w dniu wizyty w aptece się nasilił.
  2. Zanim ból wyraźnie się nasilił, pacjentka miała problem tylko z uczuciem przytkanego ucha.
  3. Pacjentka nie przechodziła ostatnio żadnej infekcji.
  4. Pacjentka nie ma gorączki, rozbicia ani żadnej wydzieliny z ucha, jednak odczuwa ciepło w okolicy małżowiny usznej, oraz jej lekkie zaczerwienienie, a także lekki świąd w kanale ucha.
  5. Pacjentka określiła ból na 4.
  6. Pacjentka odczuwa lekką bolesność małżowiny, szczególnie gdy ją pociąga lub dotyka. Ból określa jako zlokalizowany bardziej na zewnątrz i jest on bardziej odczuwalny przy żuciu i gryzieniu.
  7. Pacjentka nie ma żadnych alergii na leki, o których by wiedziała.
  8. U pacjentki nie stwierdzono stanu obniżonej odporności.

Problem lekowy

Problem lekowy: brak leczenia | Występowanie: rzeczywisty

Pacjentka, która zgłosiła się do apteki, wykazuje objawy stanu zapalnego ucha. Zaburzone jest jej codzienne funkcjonowanie, a sama dolegliwość wymaga konsultacji i wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Różnicowanie typu zapalenia ucha

Ostre zapalenie ucha zewnętrznego jest stanem zapalnym skóry przewodu słuchowego zewnętrznego, który może objąć także małżowinę uszną i błonę bębenkową. Szacuje się, że schorzenie dotyka 10% populacji w ciągu życia, co czyni ostre zapalenie ucha zewnętrznego jedną z częstszych przyczyn bólu ucha. Można zaobserwować wyraźny związek zapadalności na to schorzenie ze zwiększoną częstotliwością kąpieli w basenach i zbiornikach wodnych w okresie letnim. Z tego powodu ostre zapalenie ucha zewnętrznego często określane jest mianem „ucha pływaka”. Za rozwój zapalenia odpowiedzialne są w większości przypadków Pseudomonas aeruginosa (20-60%) oraz Staphylococcus aureus (10-70%).[1]

Ostre zapalenie ucha zewnętrznego ma charakter miejscowy i może mieć różnoraki przebieg, od łagodnego, poprzez umiarkowane, po ciężki. Przebieg łagodny charakteryzuje się niewielkim swędzeniem ucha, niewielkimi dolegliwościami bólowymi, zaczerwienieniem skóry przewodu, bez lub z niewielkim obrzękiem. Umiarkowany stan natomiast to nasilony ból, nasilony świąd, uczucie pełności, obrzęk powodujący znaczne zwężenie przewodu, a przez to niedosłuch przewodzeniowy. Ciężkie zapalenie objawia się bardzo nasilonym bólem, całkowitym zamknięciem przewodu w wyniku obrzęku oraz wydzieliną o charakterze surowiczym lub śluzowym.[2]

W odróżnieniu od zapalenia ucha zewnętrznego zapalenie ucha środkowego poprzedzone jest często infekcją wirusową górnych dróg oddechowych. Charakteryzuje się bólem nagłym i tętniącym oraz odczuwanym głębiej w strukturach ucha. Ból ten pojawia się przy leżeniu i często wybudza w nocy, a w ostrym przebiegu mogą pojawić się gorączka, ogólne rozbicie, nudności oraz zaburzenia słuchu.[3]

U osób z obniżoną odpornością może rozwinąć się zakażenie grzybicze, którego charakterystycznym objawem jest silny świąd oraz wydzielina o białym lub szarym zabarwieniu.

Leczenie zapalenia ucha zewnętrznego

Leczenie ostrego zapalenia ucha zewnętrznego często jest kuracją złożoną. Możemy zaproponować wdrożenie leków działających miejscowo w postaci kropli w tandemie z doustnym lekiem przeciwbólowym. Zastosowanie leczenia przeciwbólowego jest konieczne w większości przypadków zapalenia ucha zewnętrznego. W przypadku bólu umiarkowanego zwykle wystarczające są NLPZ lub paracetamol, które w przypadku silniejszego bólu mogą być łączone z kodeiną.

Wytłumacz pacjentowi, że stosowanie kropli do ucha jest bezpieczne, a odpowiednio dobrane mogą przynieść szybszą ulgę w bólu niż zastosowanie leków doustnych.

Powikłania nieleczonego ostrego zapalenie ucha zewnętrznego

Głównym powikłaniem nieleczonego ostrego zapalenia ucha zewnętrznego może być szerzenie się zapalenia w kierunku ucha środkowego, jak i dalszych struktur ucha i okolicznych tkanek.

Interwencja

Pacjentkę wsparto w następujący sposób:

  • Decyzja o nieskierowaniu do lekarza. Podczas wywiadu wykluczono ostre zapalenie ucha zewnętrznego o silnym przebiegu oraz zapalenie ucha środkowego. Przeprowadzony wywiad wskazuje wyraźnie na zapalenie ucha zewnętrznego spowodowane podrażnieniem i nagromadzeniem woskowiny w wyniku niewłaściwego stosowania wkładek przeciwhałasowych. Wskazują na to: ból narastający stopniowo, o charakterze tępym i umiarkowanym nasileniu, lokalizacja bólu na zewnątrz, brak nasilania podczas snu i leżenia oraz nasilanie podczas dotykania małżowiny, żucia i gryzienia, brak gorączki ani wydzieliny z ucha.
  • Rekomendacja preparatu bez recepty. Pacjentce zaproponowano lek w postaci kropli do uszu zawierający salicylan choliny działający miejscowo i zalecono, aby był aplikowany od 3 do 4 kropli do przewodu słuchowego zewnętrznego co 6 do 8 godzin, w celu złagodzenia stanu zapalnego i dolegliwości bólowych, ale także w celu zmiękczenia nagromadzonej wydzieliny. Zalecono wizytę lekarską w przypadku braku poprawy w ciągu 3 dni. Przykładem takiego leku OTC jest Otinum.
  • Przekazanie pisemnej informacji. Pacjentka dostała pisemną informację tłumaczącą, jak stosować krople do uszu. Pacjentka dowiedziała się, że aby aplikować krople, powinna przechylić głowę lub położyć się na boku, tak aby leczone ucho było zwrócone do góry. Następnie powinna delikatnie pociągnąć płatek ucha w kierunku od szyi. Potem, naciskając obustronnie butelkę kropli, powinna podać zalecaną ilość kropli leku do leczonego ucha. Następnie przez kilka minut trzymać głowę przechyloną, tak aby krople mogły spłynąć do przewodu słuchowego. Nadmiar płynu może wytrzeć czystą chusteczką. Zwrócono jej uwagę, żeby uważała, aby do ucha, do którego wcześniej podano lek, nie dostała się woda.
  • Przekazanie zaleceń niefarmakologicznych. Omówiono z pacjentką właściwą higienę uszu. Została uczulona, że zbyt częste stosowanie dokanałowych przedmiotów umieszczanych w uchu takich jak wkładki przeciwhałasowe czy słuchawki, może prowadzić do podrażnień i indukować zapalenie kanału zewnętrznego ucha. Ma to także wpływ na warstwę woskowiny oblekającą kanał i może powodować jej miejscowe nagromadzenie, co także może prowadzić do zapalenia. Pacjentkę poinformowano także o innych czynnikach predysponujących, takich jak regularna ekspozycja na działanie wody i wilgoci, np. basen, oraz częste stosowanie detergentów niszczących warstwę woskowiny (mydła, żele pod prysznic).

Uzasadnienie interwencji

Po ustaleniu, że mamy do czynienia z zapaleniem ucha zewnętrznego, a nie z innymi przyczynami bólu ucha, przechodzimy do rekomendacji odpowiedniej kuracji.

Leczenie ostrego zapalenia ucha zewnętrznego może być kuracją złożoną, dlatego zaproponuj pacjentowi wdrożenie leków działających miejscowo wraz z doustnym lekiem przeciwbólowym. Przykładem takiego leku do stosowania miejscowego są krople Otinum. Jest to sprawdzony preparat dostępny od lat na rynku. Ma także długą tradycję zalecania go pacjentom przez otolaryngologów, w czasach, gdy był dostępny tylko na receptę. Krople zawierają salicylan choliny, który jako nieacetylowany salicylan ma silne działanie przeciwzapalne, ponadto działanie przeciwbólowe, a także przeciwbakteryjne. Lek Otinum wykazuje działanie dwutorowe, bo to także krople, które mogą być stosowane do usuwania nagromadzonej wydzieliny dzięki zawartości glicerolu. Jego zawartość składa się na dodatkowe działanie przeciwobrzękowe, ale i ochronne na powierzchnię przewodu słuchowego. Otinum jako lek OTC ma potwierdzone bezpieczeństwo i skuteczność działania.

Randomizowane badanie kliniczne na grupie 50 pacjentów pediatrycznych wykazało znaczne skrócenie czasu trwania kuracji, o 37,5%, w porównaniu z grupą leczoną 3% kwasem bornym. Badanie to wykazało także, że czas pojawienia się działania przeciwbólowego leku to już 7 minut, czyli znacznie szybciej niż w przypadku doustnych leków przeciwbólowych.[4]

Cennym elementem konsultacji z pacjentem jest wytłumaczenie, jak stosować krople do ucha i zapewnienie, że są skuteczną, miejscową formą terapii schorzeń w obrębie ucha. Częstym zagadnieniem powodującym dezorientację pacjentów jest to, w jakiej pozycji powinni podać lek i co zrobić bezpośrednio po podaniu, oraz czy wydobywający się nadmiar leku z ucha to stan normalny. Tłumaczymy pacjentowi, że optymalną pozycją jest pozycja leżąca, po aplikacji powinni odczekać kilka minut, a nadmiar płynu, który może się pojawić, mogą wytrzeć dowolnym, czystym materiałem higienicznym.

Zakażenie rozwija się najczęściej przy występowaniu takich czynników ryzyka jak: długotrwałe noszenie słuchawek lub zatyczek do uszu, regularna ekspozycja na działanie wody i wilgoci, częste stosowanie detergentów, które niszczą naturalną błonę osłaniającą przewód słuchowy zewnętrzny, na przykład szampony, mydła, żele. Pacjent powinien być poinformowany, że przy częstym narażeniu na te czynniki ryzyka, stan zapalny ucha zewnętrznego może przybrać charakter schorzenia nawracającego.

Podczas wizyty pacjenta z bólem ucha są okoliczności, które wymagają skierowania go do lekarza:

  • temperatura powyżej 38°C, co sugeruje szerzenie się zakażenia poza zewnętrzny przewód słuchowy,
  • podejrzenie perforacji błony bębenkowej objawiające się wyciekiem wydzieliny z ucha, pogorszeniem słuchu, zawrotami głowy.
  • obniżenie odporności związane cukrzycą, przewlekłą chorobą nerek, czy leczeniem immunosupresyjnym mogące prowadzić do złośliwego zapalenie ucha zewnętrznego lub infekcji grzybiczej.

Czytaj też: Zapalenie ucha środkowego – co może polecić farmaceuta?

Piśmiennictwo

  1. Hassmann-Poznańska, E., Dzierżanowska, D., & Poznańska, M. (2014). Ostre rozlane zapalenie ucha zewnętrznego. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 3, 84–89.
  2. Gajewski, P., et al. (2024). Interna Szczeklika: Mały podręcznik. Medycyna Praktyczna.
  3. Gajewski, P., et al. (2024). Interna Szczeklika: Mały podręcznik. Medycyna Praktyczna.
  4. Razvozzhaev, A. A., Starodumova, T. A., & Nemstsveridze, E. I.a. (2012). Vestnik otorinolaringologii, (2), 66–68. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22810643/

Otinum, 0,2 g/g, krople do uszu: 1 g kropli zawiera 0,2 g salicylanu choliny (Cholini salicylas). Wskazania do stosowania: Stany zapalne zewnętrznego przewodu słuchowego objawiające się bólem, świądem, zaczerwienieniem. Zmiękczenie stwardniałej

woskowiny przed płukaniem zewnętrznego przewodu słuchowego celem jej usunięcia z ucha. Dawkowanie i sposób podawania: Lek przeznaczony dla pacjentow dorosłych. Dawkowanie: W celu krótkotrwałego leczenia miejscowych objawów zapalenia

przewodu słuchowego zewnętrznego: zwykle od 3 do 4 kropli do przewodu słuchowego zewnętrznego co 6 do 8 godzin przez okres nie dłuższy niż 3 dni. W celu zmiękczenia stwardniałej woskowiny przed jej usunięciem z ucha: zwykle od

3 do 4 kropli do przewodu słuchowego zewnętrznego co 12 godzin przez cztery dni. Osoby w wieku podeszłym: Nie jest konieczna modyfikacja dawki. Osoby z zaburzeniami czynności wątroby i (lub) nerek: Zaburzenia czynności nerek i (lub) wątroby nie

stanowią przeciwwskazania do stosowania Otinum, ponieważ ten produkt leczniczy jest stosowany miejscowo i nie wykazuje działania ogólnoustrojowego. U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i (lub) wątroby nie jest konieczna modyfikacja dawkowania.

Sposób podawania: Produkt leczniczy Otinum jest przeznaczony do stosowania miejscowego do ucha. Samodzielne leczenie przez pacjenta miejscowych objawów zapalenia przewodu słuchowego zewnętrznego nie powinno trwać dłużej niż 3 dni. Pacjentów

należy poinformować, że powinni niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, jeśli po upływie 3 dni nie nastąpi poprawa lub w okresie do 3 dni od rozpoczęcia stosowania Otinum pacjent czuje się gorzej. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na substancję czynną,

inne salicylany lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Wcześniej rozpoznane uszkodzenie błony bębenkowej. Występowanie krwawienia lub wycieku wydzieliny z ucha. Występowanie silnego bolu ucha wraz z pogorszeniem słuchu. Wiek poniżej 18 lat.

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Każdy bol ucha jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej. Wystąpienie dodatkowych objawów (gorączka, wyciek z ucha) lub podejrzenie obecności ciała obcego w przewodzie słuchowym jest

wskazaniem do konsultacji z lekarzem. Produkt leczniczy jest przeznaczony do stosowania doraźnego w leczeniu miejscowych objawów zapalenia przewodu słuchowego zewnętrznego. W tym wskazaniu pacjent nie powinien stosować tego leku dłużej niż 3 dni

bez porady lekarza. W przypadku wystąpienia nawrotów choroby o zastosowaniu produktu Otinum powinien zadecydować lekarz. Leczenie za pomocą produktu Otinum jest leczeniem objawowym. Stosowanie tego leku może maskować objawy innych chorób

ucha zewnętrznego i utrudnić lub opóźnić ich prawidłowe rozpoznanie. Lek zawiera chlorobutanol półwodny. Działania niepożądane: Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: Częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych

danych)miejscowe reakcje nadwrażliwości (zaczerwienienie, świąd skory). U osob z perforacją błony bębenkowej w trakcie stosowania produktu może wystąpić uszkodzenie słuchu. Podmiot odpowiedzialny posiadający pozwolenie na dopuszczenie do obrotu: Bausch Health Ireland Limited 3013 Lake Drive Citywest Business Campus Dublin 24, D24PPT3 Irlandia Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: Pozwolenie nr R/1678 wydane przez Prezesa URPL.

FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Powiązane opracowania

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się