fbpx

Zapalenie ucha środkowego – co może polecić farmaceuta?

Autor:
mgr farm.
Publikacja: 01/11/2021
Krople do oczu
Jak wykazano w badaniach środki zmniejszające przekrwienie błon śluzowych, stosowane miejscowo, nie zmieniają naturalnego przebiegu choroby, stąd też ich zastosowanie ogranicza się do subiektywnej poprawy samopoczucia chorego.
Zagadnienia:

Spis treści

Treść tylko dla farmaceutów i techników farmaceutycznych.

Okres zimowy to czas, na który przypada szczyt zachorowań na ostre zapalenie ucha środkowego (OZUŚ). W znacznej większości przypadków poprzedza je nieżyt nosa, ułatwiający przedostanie się drobnoustrojów do ucha środkowego. OZUŚ jest wynikiem infekcji głównie mieszanych wirusowo-bakteryjnych i często ulega samowyleczeniu. Zakażenie to dotyka głównie dzieci do lat 3, a u dorosłych występuje rzadko.

 Jakie objawy mogą świadczyć o OZUŚ?

Zapaleniu ucha środkowego towarzyszą następujące objawy:

  • silny, pulsujący ból ucha, nasilający się nocą,
  • ból głowy,
  • upośledzenie słuchu (np. brak reakcji na pogłaśnianie radia),
  • szumy uszne.

Dodatkowo wystąpić mogą także: gorączka, utrata apetytu, złe samopoczucie, wyciek surowiczy lub ropny z ucha.

Opisu objawów możemy spodziewać się od osoby dorosłej, jednak w przypadku dzieci, których najczęściej dotyka ta przypadłość, objawy są mało charakterystyczne, dlatego trzeba zdać się na czujność rodziców.

Zobacz też: Zapalenie zatok u dzieci i dorosłych: leki, suplementy i metody niefarmakologiczne

Leczenie ostrego zapalenia ucha środkowego

U większości chorych dolegliwości ustępują samoistnie w ciągu 2-7 dni, stąd też leczenie zazwyczaj ogranicza się do objawowego zastosowania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych.

Ból ucha dominujący w pierwszych godzinach OZUŚ, ustępuje zwykle w przeciągu 24-48 h, zasadne jest w tym okresie zastosowanie leków przeciwbólowych takich jak:

  • ibuprofen (tabletki/kapsułki: Ibuprom, Ibum, Nurofen, Ibumax; zawiesina: Nurofen dla dzieci, Kidofen) przy braku przeciwwskazań do zastosowania NLPZ, w dawce: u dzieci 10 mg/kg co 4-6 godzin do 40 mg/kg na dobę, u starszych dzieci  i dorosłych, o masie powyżej 40 kg, 300-400 mg co 4-6 godzin do 1200-1600 mg na dobę,
  • paracetamol (tabletki: Apap, Panadol, Codipar, Efferalgan; zawiesina: Apap dla dzieci forte, Panadol dla dzieci; granulat: Apap Junior) w dawce 12-15 mg/kg podawanego co 4-6 godzin do 90 mg/kg/dobę, a u dzieci o masie powyżej 40 kg i u dorosłych 750-1000 mg na dawkę co 4-6 godzin, nie przekraczając dawki 4 g na dobę,
  • naproksen (Anapran Neo, Naproksen Aflofarm) u dorosłych z obciążeniem naczyniowo-kardiologicznym.[1]

W nasilonym bólu i bardzo wysokiej gorączce sugeruje się możliwość zastosowania doraźnie kombinacji  paracetamolu w dawce 12,5 mg/kg i ibuprofenu w dawce 10 mg/kg w celu nasilenia ich działania przeciwbólowego i przeciwgorączkowego.[2]

W szczególnie nasilonym bólu do analgetyku lekarz może zalecić:

  • tramadol: 1-2 mg/kg masy ciała na dawkę co 6 godz. – dawka maksymalna 10 mg/kg/dobę podskórnie, dożylnie lub doustnie, a u dorosłych 50 mg w dawkach powtarzanych, tak aby nie przekroczyć maksymalnej dawki 600 mg/dobę,
  • kodeinę: u dzieci doustnie 0,5-1 mg/kg masy ciała na dawkę co 4 godz. (maks, 3-6 mg/kg/dobę), a u dorosłych 30-60 mg na dawkę (maks. 300 mg/dobę).[1]

Nie wykazano znacznej skuteczności po zastosowaniu leków obkurczających naczynia,[3] antyhistaminowych oraz sterydów w przebiegu zapalenia ucha środkowego.[4]

O leczeniu zapalenia ucha środkowego pisaliśmy też w innym opracowaniu. (Patrz: Leki stosowane w zapaleniu ucha środkowego”.)

Wspomaganie leczenia zapalenia ucha

Poniższa tabela zawiera preparaty stosowane w zapaleniach ucha środkowego i zewnętrznego.

PreparatSkładUzasadnienieDawkowanieUwagi
CUEGlikol propylenowy, glicerol, klimbazol, sól potasowa kwasu glicyryzynowego, kwas octowy, alantoina, olejki eteryczne (lebiodka pospolita, olejek cynamonowy, rozmaryn lekarski, lawenda lekarska, mięta pieprzowa, cytryna zwyczajna, gorzknik kanadyjski, oliwka europejska).Preparat ma udrażniać zewnętrzny przewód słuchowy. Może wykazywać działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.3-4 krople do ucha, 2 razy dziennie.Wyrób medyczny.
Może być stosowany do 25 dni.
Dolgit medGliceryna (99,5%), pantenol, chlorek cetylopirydyniowy, woda.Gliceryna ma zmniejszać obrzęk, ściągając wodę.1-2 krople do każdego przewodu słuchowego, do 4 razy na dzień.Wyrób medyczny.
Fonix ból uszuOlej z liści oliwki europejskiej, olej sezamowy, wyciąg z palmy sabałowej, kompleks fitosteroli, bisabolol, olej z liści murraya Koeniga, olej z liści cynamonu, wyciąg z koralowca gorgonia, olejek miętowy.Preparat ma łagodzić ból i podrażnienia ucha, oraz zmniejszać zaburzenia wrażliwości na dźwięki.1-2 dawki aerozolu do ucha, 3 razy dziennie.Wyrób medyczny.
Przeznaczony dla dorosłych i dzieci powyżej 3 roku życia.
FungotacKlotrimazol 10 mg/ml.Grzybicze zakażenia ucha2-3 krople leku do ucha, 2-3 razy na dobę.OTC.
Leczenie należy kontynuować przez 2 tygodnie po ustąpieniu objawów.
W infekcjach grzybiczych przeważa świąd, a nie ból.
Olej kamforowyOlej rzepakowy, kamfora racemiczna (10%).Działa przeciwzapalnie i rozgrzewająco.Olejek można wsmarowywać w okolicę ucha, bądź zastosować okłady.OTC.
Nie należy olejku wkraplać do przewodu słuchowego.
Nie należy stosować preparatu w okresie ciąży i karmienia piersią ani u dzieci poniżej 6 r.ż.
OtinumSalicylan choliny 200 mg/g.Zmniejszenie stanu zapalnego a co za tym idzie bólu świądu i zaczerwienienia.3-4 kropli do przewodu słuchowego zewnętrznego, co 6-8 godzin, nie dłużej niż 3 dni.OTC.
Stosować od 18 r.ż.
OtoargentGliceryna, glikol propylenowy, nanokoloid Ag, nanokoloid Cu.Jony srebra i miedzi mają wykazywać działanie przeciwgrzybiczne i przeciwbakteryjne.5 kropli 3 razy na dobę, nie krócej niż 2-3 dni.Wyrób medyczny.
OtotalginSalicylan choliny 200 mg/g.Stany zapalne zewnętrznego przewodu słuchowego (ból, świąd, zaczerwienienie).3-4 krople leku zakraplać do chorego ucha 2-4 razy na dobę.OTC.
Przeznaczony dla osób dorosłych.
OtoxaralOlej parafinowy lekki, trójglicerydy średniołańcuchowych kwasów tłuszczowych, olejek terpentynowy, olejek geraniowy, olejek lawendowy, butylohydroksytoluen.Rozpuszczenie zalegające w kanale słuchowym wydzieliny, tworzenie warstwy ochronnej ograniczającej rozprzestrzenianie zakażenia. Łagodzenie bólu i obrzęku.3-5 kropli do ucha,1-2 razy dziennie, przez okres 2-5 dni.Wyrób medyczny.
Otrivin
Menthol

Chlorowodorek ksylometazoliny 1 mg/ml.Zmniejszanie przekrwienia błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej.1 dawka aerozolu do każdego otworu nosowego, 3 razy na dobę.OTC.
Można stosować u dzieci powyżej 12 r.ż.
Otrivin 0,1% aerozolChlorowodorek ksylometazoliny 1 mg/ml.Zmniejszanie przekrwienia błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej.1 dawka aerozolu, do każdego otworu nosowego, 3 razy na dobę.OTC.
Można stosować u dzieci powyżej 12 r.ż.
Otrivin 0,05% kropleChlorowodorek ksylometazoliny 0,5 mg/ml.Zmniejszanie przekrwienia błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej.1-2 kropli roztworu do każdego otworu nosowego, 1-2 razy na dobę.OTC.
Przeznaczony do stosowania u dzieci w wieku od 2 do 11 lat.
Nie należy stosować dłużej niż przez dziesięć dni.
Ottilan MedGlicerol, nanokoloid srebra, nanokoloid miedziGlicerol wspomaga zmniejszenie obrzęku i towarzyszącego mu bólu, tworzy barierę ochronną na powierzchni skóry. Nanokoloidy srebra i miedzi mają działać bakteriobójczo.1-2 krople do ucha, maksymalnie trzy razy na dobę .Wyrób medyczny. Może być stosowany od 12 miesiąca życia.
UcholekOlejek goździkowy, olejek geraniowy, etanol, symbio, gliceryna.Zmniejszanie obrzęku i stanu zapalnego.3-4 krople do ucha 1-2 razy dziennie.Wyrób medyczny.
Xylogel 0,1%Chlorowodorek ksylometazoliny 1 mg/ml.W celu udrożnienia trąbki słuchowej.1 dawka aerozolu do każdego otworu nosowego, co 8-10 godzin.OTC.
Można stosować u dzieci powyżej 12 r.ż.
Nie należy stosować dłużej niż 3-5 dni.
Xylogel 0,05%Chlorowodorek ksylometazoliny 0,5 mg/ml.W celu udrożnienia trąbki słuchowej.1 dawka aerozolu do każdego otworu nosowego, co 8-10 godzin.OTC.
Przeznaczony do stosowania u dzieci w wieku od 3 do 12 lat.
Nie należy stosować dłużej niż 3-5 dni.
Xylometazolin WZF 0,1%Chlorowodorek ksylometazoliny 1 mg/ml.W celu udrożnienia trąbki słuchowej.2-3 kropli do każdego otworu nosowego, co 8 do 10 godzin (nie częściej niż 3 razy na dobę).OTC.
Można stosować u dzieci powyżej 12 r.ż.
Nie należy stosować dłużej niż 3-5 dni.

Jak wykazano w badaniach środki zmniejszające przekrwienie błon śluzowych, stosowane miejscowo, nie mają wpływu przebiegu choroby,[5] stąd też ich działanie ogranicza się do subiektywnej poprawy samopoczucia chorego.

Ostre zapalenie ucha środkowego a antybiotykoterapia

Jak donoszą przeglądy wielu badań, antybiotyki nie wykazują wpływu na zmniejszenie bólu w przebiegu OZUŚ ani także liczby epizodów perforacji błony bębenkowej u dzieci. Należy pamiętać o możliwych działaniach niepożądanych, jakie mogą wystąpić po ich zastosowaniu (wymioty, biegunka, wysypka). Stąd uzasadnioną wydaje się strategia „czujnej obserwacji” (ang. watchful waiting) stanu ogólnego.[6]

Antybiotykoterapia jest natychmiastowo zalecana:

  • u dzieci poniżej 6 miesiąca życia,
  • u dzieci z wysoką gorączką (>39°C),
  • przy nasilonych dolegliwościach bólowych i wymiotach,
  • u dzieci poniżej 2 roku życia z obustronnym zapaleniem ucha środkowego,
  • u chorych z wyciekiem z ucha,
  • u dzieci z wadami twarzoczaszki, zespołem Downa, zaburzeniami odporności i nawracającymi zapaleniami ucha.

Antybiotykiem z wyboru w leczeniu OZUŚ jest amoksycylina (Amotaks, Duomox, Ospamox), która powinna być przyjmowana co 12 godzin w dawce 1500-2000 mg u dorosłych i dzieci o masie ciała powyżej 40 kg. U mniejszych dzieci zaleca się podawanie 2 dawek leku co 12 godzin, w sumie 75-90 mg/kg/dobę. Czas leczenia niepowikłanego OZUŚ u dorosłych i dzieci powyżej 2 roku życia trwać może 5 dni, natomiast u dzieci poniżej drugiego roku życia powinien wynosić 10 dni.[7]

Piśmiennictwo

  1. Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A.:Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, 2016.
  2. Wong T., Stang A.S., Gaushorn H. et al.: Combined and alternating paracetramol and ibuprofen therapy for febrile children. Cochrane Library 2013 issue 10
  3. Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A.: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, 2016.
  4. Simon F, Haggard M, Rosenfeld RM, Jia H, Peer S, Calmels MN, Couloigner V, Teissier N: International consensus (ICON) on management of otitis media with effusion in children. Eur Ann Otorhinolaryngol Head Neck Dis. 2018 Feb;135(1S) abstrakt
  5. Griffin G, Flynn CA.: Antihistamines and/or decongestants for otitis media with effusion (OME) in children. Cochrane Database Syst Rev. 2011 Sep 7;(9) abstrakt
  6. Venekamp RP, Sanders SL, Glasziou PP, Del Mar CB, Rovers MM.: Antibiotics for acute otitis media in children. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Jun 23;(6) abstrakt
  7. Hryniewicz W., Albrecht P., Radzikowski A.: Rekomendacje postępowania w pozaszpitalnych zakażeniach układu oddechowego, 2016.
Subskrybuj
Powiadom o
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments
FB
Twitter/X
LinkedIn
WhatsApp
Email
Wydrukuj

Zobacz też

Inne o zagadnieniu:

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się