Zespół stresu pourazowego (PTSD, ang. post-traumatic stress disorder) to zaburzenie rozwijające się u niektórych osób po doświadczeniu szokującego, przerażającego lub niebezpiecznego wydarzenia. Objawy zaczynają się zwykle wcześnie, w ciągu 3 miesięcy od traumatycznego wydarzenia, ale mogą też wystąpić lata później. Aby mówić o PTSD, objawy muszą utrzymywać się dłużej niż miesiąc i być na tyle poważne, aby zakłócać relacje z ludźmi czy pracę. Przebieg choroby jest różny – niektóre osoby wracają do zdrowia w ciągu 6 miesięcy, podczas gdy u innych choroba przechodzi w stan przewlekły.

Jak diagnozuje się PTSD?

Aby zdiagnozować PTSD, pacjent musi mieć wszystkie z następujących objawów przez co najmniej miesiąc:

• min. jeden objaw ponownego doświadczenia traumy (flashbacki, koszmary nocne czy złe myśli),
• min. jeden objaw unikania (unikanie miejsc, wydarzeń, przedmiotów, myśli czy uczuć związanych z traumą),
• min. 2 objawy pobudzenia (pacjent daje się łatwo zaskoczyć, czuje się spięty, ma trudności ze snem, bądź łatwo wybucha),
• min. 2 objawy poznawcze i związane z nastrojem (kłopoty z zapamiętywaniem kluczowych cech związanych z wydarzeniem traumatycznym, negatywne myśli o sobie lub o świecie, poczucie winy, utrata zainteresowania przyjemnymi zajęciami).

Najczęściej narażone osoby

Trzeba pamiętać, że u pacjentów w każdym wieku może rozwinąć się PTSD. Są to zwykle weterani wojenni, dzieci i osoby, które były ofiarami napaści fizycznych lub seksualnych, ofiary wypadków czy katastrof. U niektórych, zespół może rozwinąć się także po tym, jak przyjaciel bądź członek rodziny doświadczy niebezpieczeństwa. Nagła nieoczekiwana śmierć bliskiej osoby może także doprowadzić do wystąpienia PTSD.

Leczenie PTSD

Głównymi metodami leczenia osób z PTSD jest psychoterapia, czasem połączona z farmakoterapią. Najczęściej podaje się leki przeciwdepresyjne, pomagające kontrolować takie objawy jak smutek, zmartwienie i złość.^[1]

O tym, jakie preparaty dostępne bez recepty możemy zalecić pacjentom w objawach niepokoju przeczytacie w innym opracowaniu. (Patrz: “Ziołowe leki uspokajające dostępne w Polsce + porównanie mocy na podstawie DER”.)

Kannabinoidy mogą być pomocne w leczeniu PTSD

Liczne dowody wskazują na to, że układ endokannabinoidowy może być ważnym celem w leczeniu PTSD.^[2][3] Kannabinoidy mogą zmniejszać reakcje wyzwalające uczucie strachu czy powrót do nieprzyjemnych wspomnień.^{[4][5][6][7][8][9]}

Nowe badanie, opublikowane w Journal of Affective Disorders, miało na celu zbadać wpływ używania konopii na występowanie niektórych objawów PTSD. Przeanalizowano dane pochodzące od 404 osób używających medycznej marihuany, które samodzielnie zidentyfikowały się jako osoby cierpiące na PTSD. Pacjenci używali aplikacji, aby zapisywać zmiany objawów podczas inhalacji różnych dawek i odmian konopii. Następnie zastosowano modele oceny, aby zbadać zmiany w nasileniu objawów i czynniki, takie jak płeć, dawka i odmiana konopii. Badacze stwierdzili, że wszystkie objawy zmniejszyły się o ponad 50% natychmiast po użyciu konopii. Podczas następnych sesji odnotowano zmniejszenie objawów, tak samo po zastosowaniu większych dawek. Wraz z czasem stosowania preparatu konieczne było zwiększenie dawki.

Autorzy badania twierdzą, że konopie mogą zapewnić tymczasową ulgę w łagodzeniu objawów związanych z PTSD. Jednak nie jest to skuteczne długoterminowe lekarstwo, ponieważ początkowe objawy utrzymywały się w czasie. Dawka w leczeniu lęku musiała być zwiększana, co sugeruje rozwój tolerancji.

Dotychczasowa terapia PTSD za pomocą SSRI niesie ze sobą ryzyko licznych działań niepożądanych. Odsetek pacjentów, u których wytąpiła remisja objawów jest niewielki. Dużo pacjentów decyduje się więc zrezygnować z terapii. Pojawiają się dowody na to, że kannabinoidy zmniejszają odczucie strachu, a także powodują zanikanie negatywnych wspomnień. Może to sugerować, że układ endokannabinoidowy jest ważnym celem w leczeniu PTSD i może w przyszłości okazać się skuteczniejszą alternatywą od SSRI.^[10][11]

Piśmiennictwo

1. NIMH: Post-Traumatic Stress Disorder 05.2019 pełny tekst⬏
2. Hill M.N., Bierer L.M., Makotkine I., Golier J.A., Galea S., McEwen B.S., Hillard C.J., Yehuda R. Reductions in circulating endocannabinoid levels in individuals with post-traumatic stress disorder following exposure to he World Trade Center attacks. Psychoneuroendocrinology, 2013.⬏
3. Neumeister A., Normandin M.D., Peitrzak R.H., Piomelli D., Zheng M.Q. Gujarro-Anton A., Potenza M.N., Bailey C.R., Ln S.F., Najafzadeh S., Ropchan J., Henry S., Corsi-Travali S., Carson R.E., Huang Y. Elevated brain cannabinoid CB1 receptor availability in post-traumatic stress disorder: A positron emission tomography study. Mol Psychiatry, 2013.⬏
4. Atsak P., Hauer D., Campolongo P., Schelling G., McGaugh J.L., Roozendaal B. Glucocorticoids interact with the hippocampal endocannabinoid system in impairing retrieval of contextual fear memory. Proc Natl Acad Sci USA, 2012.⬏
5. Bitencourt R.M., Pamplona F.A., Takahashi R.N. Facilitation of contextual fear memory extinction and anti-anxiogenic effects of AM404 and cannabidiol in conditioned rats. Eur Neuropsychopharmacol, 2018.⬏
6. Das R.K., Kamboj S.K., Ramadas M., Yogan K., Gupta V., Redman E., Curran H.V., Morgan C.J. Cannabidiol enhances consolidation of explicit fear extinction in humans. Psychopharmacology, 2013.⬏
7. Do Monte F.H., Souza R.R., Bitencourt R.M., Kroon J.A., Takahashi R.N. Infusion of cannabidiol into infralimbic cortex facilitates fear extinction via CB1 receptors. Behav Brain Res, 2013⬏
8. Gomes F.V., Reis D.G., Alves F., Correa F.M., Guimaraes F.S., Resstel L.B. Cannabidiol injected into the bed nucleus of the stria terminalis reduces the expression of contextual fear conditioning via 5-HT1A receptors. J Psychoparmacol, 2012⬏
9. Lemos J.I., Resstel L.B., Guimaraes F.S. Involvement of the prelimbic prefrontal cortex on cannabidiol-induced attenuation of contextual conditioned fear in rats. Behav Brain Res, 2010.⬏
10. HCP Live: Cannabis Use Could Alleviate PTSD Symptoms. 2020 pełny tekst⬏
11. LaFrance E.M., Glodosky N.C., Bonn-Miller M., Cuttler C. Short and Long-Term Effects of Cannabis on Symtpoms of Post-Traumatic Stress Disorder. 2020 abstrakt⬏