Hipotensja ortostatyczna (inaczej niedociśnienie ortostatyczne lub ortostaza) jest zjawiskiem spadku ciśnienia tętniczego krwi podczas zmiany pozycji leżącej na stojącą. Pojęcie hipotensja oznacza obniżenie ciśnienia krwi, zaś przymiotnik ortostatyczna pochodzi od greckich słów: „ortho-” czyli prosty oraz „stasis-” stojący. W związku z tym hipotensję ortostatyczną należy rozumieć jako spadek ciśnienia krwi podczas wstawania.

Rozpoznanie hipotensji ortostatycznej

Warto pamiętać, że nie każdy spadek ciśnienia podczas wstawania jest hipotensją ortostatyczną. Mówimy o niej, jeśli ciśnienie tętnicze w ciągu 3 minut od wstania:

• spadło o więcej niż 20 mm słupa rtęci (Hg) dla ciśnienia skurczowego,
• spadło o więcej niż 10 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego,
• przyjęło wartość poniżej 90 mm Hg dla ciśnienia skurczowego.^[1]

Przyczyną spadku ciśnienia jest fakt, że podczas wstawania (czyli fachowo pionizacji ciała) przepływ krwi powyżej linii serca zostaje utrudniony, a zwiększa się jej nagromadzenie w dolnych częściach ciała. Powoduje to tymczasowe niedokrwienie mózgu, co w konsekwencji może objawiać się: dezorientacją, zawrotami głowy, niewyraźnym widzeniem, zmęczeniem a w skrajnych przypadkach omdleniem. Objawy u pacjenta mogą utrzymywać się do kilku minut.

Hipotensja czy hipotonia?

W praktyce poprawne jest również użycie pojęcia: hipotonia ortostatyczna. Wynika to z faktu, że hipotonia to stan zmniejszenia napięcia mięśni (rozkurczu) otaczających naczynia krwionośne. Prowadzi to w konsekwencji do obniżenia ciśnienia krwi (hipotensji).^[2]

Przyczyny hipotensji ortostatycznej

Hipotensja ortostatyczna jest zjawiskiem patologicznym i nie występuje w warunkach fizjologicznych (gdy organizm funkcjonuje prawidłowo). Może być objawem poważnych chorób takich jak:

• choroba Parkinsona,
• neuropatie,
• otępienie z ciałami Lewy’ego,
• zanik wieloukładowy,
• zespół Guillaina-Barrego.^[3]

Hipotensję ortostatyczną mogą powodować leki takie jak:

• diuretyki,
• inhibitory konwertazy angiotensyny,
• beta-blokery,
• blokery kanału wapniowego,
• nitraty,
• inhibitory 5-fosfodiesterazy,
• leki przeciwdepresyjne (głównie TLPD).

Leczenie niedociśnienia ortostatycznego

Postępowanie u pacjentów z hipotensją ortostatyczną polega na:

• zaprzestaniu przyjmowania leków lub obniżeniu ich dawki,
• spożywaniu większych ilości soli kuchennej,
• zwiększeniu przyjmowania płynów do 2,5 litra dziennie,
• zachowaniu ostrożności i powolnym podnoszeniu się z łóżka,
• ograniczeniu spożycia alkoholu.

Nie powinno zwiększać się podaży płynów oraz soli kuchennej przy nadciśnieniu tętniczym.

Leki które stosuje się w leczeniu hipotensji ortostatycznej to:

• fludrokortyzon (Cortineff),
• midodryna (Gutron).^[1]

Piśmiennictwo

1. Gajewski P, et al.: Interna Szczeklika, Kraków 2018.⬏⬏
2. MedlinePlus: Hypotonia. 2017. [dostęp 27.07.2019] pełny tekst⬏
3. Genetics Home Reference: Orthostatic hypotension. 2019. [dostęp 17.07.2019] pełny tekst⬏