Do apteki przychodzi starsza pacjentka w wieku 69 lat, prosi o lek na przeczyszczenie . Pacjentka choruje na nadciśnienie, ma niewydolność serca. Dwa lata temu przepisano jej leki uspokajający – hydroksyzynę. Miała trudną sytuację rodzinną.

Wywiad i obserwacje

Z wywiadu przeprowadzonego pacjentką wynika, że:

• Pacjentka jest zdyscyplinowana, wszystkie leki przyjmuje zgodnie z rozpiską od lekarza
• Do tej pory nie miała problemów z zaparciami
• Nie zmieniła diety, jest aktywna fizycznie – chodzi na działkę i uprawia ogródek
• Wypija ok. 2 l wody dziennie
• Pacjentka ma w tej chwili stabilną sytuację życiową.

Interwencja

Pacjentce zalecono doraźnie środek przeczyszczający z grupy makrogoli.^[1] Zasugerowano pacjentce, że powinna się skontaktować z lekarzem i omówić konieczność stosowania hydroksyzyny. Lek ma silne działanie antycholinergiczne, którego efektem mogą być zaparcia. Lek znajduje się na liście leków Beersa. Lista Beersa to lista leków potencjalnie przeciwwskazanych do stosowania u osób starszych. W 1991 r. została pierwszy raz opublikowana przez Marka H. Beersa. Od roku 2011, gdy zarządcą kryteriów Beersa został AGS (American Geriatrics Society) aktualizacje są przeprowadzane co trzy lata. Ostatnia aktualizacja miała miejsce w 2019 roku. Zgodnie z GRADE (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation) oraz z zaleceniami National Academy of Medicine proces aktualizacji jest bardzo ostrożny, przemyślany i czasochłonny. Na liście leki są podzielone na 6 grup:

• Leki potencjalnie nieodpowiednie dla osób w wieku podeszłym
• Leki potencjalnie przeciwwskazane na skutek interakcji lek – choroba
• Leki potencjalnie nieodpowiednie, które powinny być stosowane z ostrożnością u osób starszych
• Potencjalnie istotne klinicznie interakcje między lekami
• Leki, których należy unikać lub dawka powinna być zmniejszona w zależności od poziomu wydolności nerek
• Leki o silnym działaniu antycholinergicznym.

Leki antycholinergiczne zostały wyodrębnione w ostatniej aktualizacji, wcześniej lista obejmowała 5 grup.^[2]

U starszych pacjentów zmniejsza się zawartość wody w ustroju, zwiększa zawartość tkanki tłuszczowej. Zmienia się metabolizm, następuje pogorszenie funkcji wielu narządów. Z reguły starszych pacjentów cechuje wielochorobowość i wielolekowość. Zmienia się farmakokinetyka wielu leków. Dlatego jest potrzeba indywidualnego podejścia do każdego pacjenta geriatrycznego.^[3]

Kryteria Beersa mogą zwiększyć bezpieczeństwo farmakoterapii. Stanowią listę leków, których warto unikać w terapii u pacjentów w starszym wieku.

Hydroksyzyna jest silnym lekiem antycholinergicznym, może powodować suchość w jamie ustnej, zaparcia oraz splątanie. Zasadne jest odstawienie leku, ale nie każdy pacjent geriatryczny zgodzi się na zmianę leczenia.

Czytaj też: Kryteria Beers’a w pracy farmaceuty

Piśmiennictwo

1. Gandell, D., Straus, S. E., Bundookwala, M., Tsui, V., & Alibhai, S. M. (2013). Treatment of constipation in older people. CMAJ : Canadian Medical Association journal = journal de l’Association medicale canadienne, 185(8), 663–670. https://doi.org/10.1503/cmaj.120819⬏
2. Królik, P., Rudnicka-Drożak, E., (2019). Przegląd kryteriów AGS Beers’a 2019. Pobrano z: https://www.akademiamedycyny.pl/wp-content/uploads/2020/07/Geriatria_1_2020_03.pdf⬏
3. Wieczorkowska-Tobis, K., Grześkowiak, E., Jóźwiak, A., (2008). Farmakoterapia geriatryczna⬏