fbpx

Potas – Pogadanki farmaceutyczne

O czym należy pamiętać przy wydawaniu pacjentowi preparatów z potasem? Na co zwrócić szczególną uwagę? W najnowszych pogadankach farmaceutycznych dr n. farm. Dawid Panek odpowiada na te pytania.
Substancje:
Opracowanie merytoryczne:
mgr farm.

Transkrypcja

Cześć, tu Dawid Panek. Witam w programie Pogadanki Farmaceutyczne. W tym odcinku porozmawiamy o potasie. Co warto przekazać pacjentowi? Zapraszam.

Słowo Potassium wywodzi się od potażu, czyli rozpuszczalnej w wodzie części popiołu pochodzącego ze spalania drewna zawierającej węglan potasu. Zaproponowanie polskiej nazwy pierwiastka – potas – przypisywane jest urodzonemu w Krakowie chemikowi Filipowi .

Potas jest kluczowym kationem wewnątrzkomórkowym. Różnice stężeń jonów potasu i sodu po obydwu stronach błony komórkowej skutkują występowaniem gradientu elektrochemicznego, czyli potencjału błonowego. Szacuje się, że około 20-40% wydatku energetycznego w stanie spoczynku przeciętnej dorosłej osoby wiąże się ze zużyciem energii przez pompy sodowo-potasowe w celu zachowania gradientu stężeń. W organizmie dorosłej osoby znajduje się 150 gramów potasu, z czego aż 90% we wnętrzu komórki. Obecność jonów potasu jest niezbędna do funkcjonowania licznych enzymów, takich jak np. kinaza pirogronianowa związana z metabolizmem węglowodanów. Uczestniczą one także w regulacji pH komórki i ciśnienia osmotycznego. Potas zapewnia również prawidłową gospodarkę wodno-elektrolitową.

Potas dostępny jest w preparatach handlowych w formach chlorku, cytrynianu, wodoroasparaginianu i glukonianu, zarejestrowanych zarówno jako leki na receptę i OTC, a także jako suplementy diety. Jest podawany w celu uzupełnienia niedoborów potasu.

Przejdźmy teraz do sedna – jakie informacje warto przekazać pacjentowi przy każdym wydaniu preparatu z apteki, o czym poinformować w razie dodatkowych pytań?

Ze względu na powszechną dostępność potasu w diecie u osób zdrowych, o zachowanej prawidłowej funkcji nerek i dobrze odżywionych dodatkowa podaż potasu nie jest konieczna. Bogatym źródłem potasu są ziemniaki pieczone ze skórką, pomidory, bakalie czy nabiał. Niedobory potasu mogą powstawać w wyniku stosowania niektórych leków, takich jak: diuretyki pętlowe, mineralokortykosteroidy czy leki β-adrenergiczne. Przede wszystkim – pacjent nie powinien podejmować samodzielnej decyzji o wdrożeniu suplementacji potasu. Decyzję dotyczącą konieczności włączenia suplementacji potasu należy podjąć na podstawie wyników badań laboratoryjnych, a dobór preparatu powinien być związany ze stanem klinicznym pacjenta i stosowanymi lekami. Zgodnie z normami żywienia dla populacji polskiej dla osób dorosłych wystarczające spożycie ustalono na poziomie 4700 mg potasu na dobę.  Poważne niedobory potasu mogą powstawać w wyniku stosowania niektórych leków, takich jak: diuretyki pętlowe, mineralokortykosteroidy czy leki β-adrenergiczne i stwierdza się je, gdy osoczowe stężenie potasu jest niższe niż 3,4 mmol/l.

W przypadku pacjenta , u którego przyjmowanie potasu byłoby wskazane, zaleć przyjmowanie leku w trakcie lub po posiłku, popijając dużą ilością wody – szczególnie w przypadku preparatu w formie chlorku. Doradź aby pacjent nie przyjmował pozycji leżącej przynajmniej przez pół godziny po zażyciu leku. Przekaż pacjentowi pisemną informację dotyczącą takich objawów ze strony przewodu pokarmowego jak silne bóle brzucha, fusowate wymioty i czarne stolce, które wymagają odstawienia leku.

Choć przedawkowanie potasu jest mało prawdopodobne u osób z prawidłowo funkcjonującymi nerkami, zagrożenie jest większe u osób z niewydolnością nerek lub stosujących leki moczopędne oszczędzające potas, NLPZ, inhibitory konwertazy angiotensyny czy leki β-adrenolityczne. Przekaż pacjentowi pisemną informację o objawach przedawkowania, takich jak niedociśnienie, drgawki i parestezje. W przypadku ich pojawienia się należy odstawić lek i pilnie skonsultować się z lekarzem lub zgłosić się do szpitala.

W trakcie stosowania postaci leku o przedłużonym uwalnianiu, takich jak Kalipoz Prolongatum obecność nierozpuszczalnego szkieletu tabletki w wydalonym kale jest spodziewana i nie stanowi powodu do niepokoju.

Ciąża czy karmienie piersią nie stanowią przeciwwskazania do przyjmowania preparatów zawierających potas, jednak decyzja o rozpoczęciu suplementacji powinna być poprzedzona konsultacją lekarską, wykonaniem badań laboratoryjnych i oceną związanego z nią ryzyka.

Choć w obrocie dostępnych jest wiele różnych form potasu, niewiele badań opisuje różnice stosowania pomiędzy nimi. Popularny chlorek potasu może wywoływać podrażnienia w układzie pokarmowym, a dobór postaci leku o modyfikowanym uwalnianiu pozwala na ograniczenie dyskomfortu, który może być związany z jego przyjmowaniem.

Na zakończenie chciałbym wspomnieć o historycznej ciekawostce. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych wzrastały obawy dotyczące bezpieczeństwa jądrowego, co miało związek z napięciem zimnowojennym oraz awariami w elektrowniach jądrowych, w tym prawdopodobnie najbardziej oddziałującej na świadomość – katastrofy w Czarnobylu. W Stanach Zjednoczonych do informowania opinii publicznej w celu uspokojenia nastroju stosowano czasami tak zwany „ekwiwalent bananowy”. Radioaktywny izotop potas-40 znajduje się również w bananach, a spożycie około 150 gramów banana miałoby  odpowiadać przyjęciu dawki około jednej dziesiątej mikrosiwerta – wartości neutralnej dla organizmu człowieka.

To wszystko, co chciałbym przekazać w tym odcinku. Do zobaczenia!

Czytaj też: Baza suplementów diety i ziół

Zobacz też

Inne o zagadnieniu:

mgr farm.
Marta Jędrzejczak-Modlińska
dr n. farm.
Dorota Wróblewska

Inne o substancji:

0
Wyraź swoje zdanie i dodaj komentarz :)x

Zaloguj się