Wrotycz (złocień) maruna sadzony jest jako roślina ozdobna w ogrodach, a ze względu na wygląd nazywa się go „fałszywym rumiankiem”. W medycynie ludowej stosowany był jako środek przeciwgorączkowy (stąd jego angielojęzyczna nazwa feverfew, co oznacza „mniej gorączek”), dlatego mianowano go „aspiryną średniowiecza”. To ostatnie zastosowanie stało się obiektem badań w latach 70 i od tego czasu przeprowadzono liczne badania kliniczne, oceniające skuteczność złocienia jako środka do stosowania w profilaktyce migren.
Łacińska nazwa parthenium wywodzi się rzekomo ze starożytnej Grecji i odnosiła się do tego, że ziele złocienia mogło uratować robotnika, który spadł z Partenonu (świątyni Ateny Partenos) podczas jego budowy.
Surowce
Ziele maruny – Tanaceti parthenii herba
Skład chemiczny
Składnikami ziela maruny są laktony seskwiterpenowe (w tym partenolid), flawonoidy, i olejek eteryczny, a także melatonina.[1]
Działanie
Wykazano, że wyciąg z ziela złocienia maruny działa:
- przeciwzapalnie i przeciwbólowo (co wykazano głównie w badaniach na zwierzętach, bo w badaniach klinicznych potwierdzono jedynie działanie przeciwmigrenowe),
- hamujące przekaźnictwo serotoninergiczne (w badaniach in vitro),
- przeciwnowotworowe (w badaniach na liniach komórkowych).
Ponadto w badaniach na zwierzętach wykazano działanie spazmolityczne, antyagregacyjne (jednak niezaobserwowane w badaniach klinicznych), stabilizujące mastocyty i hepatoprotekcyjne.
Zastosowanie poparte wynikami badań klinicznych
W badaniach klinicznych wykazano skuteczność wyciągów ze złocienia maruny w zmniejszaniu częstotliwości i nasilenia ataków migreny, przy bardzo dobrej tolerancji nawet przy długotrwałym stosowaniu. Według przeglądu systematycznego Cochrane z 2015 roku dowody na skutecznośc złocienia w tym wskazaniu są słabej jakości. Choć niektóre dobrze przeprowadzone badania wykazały redukcję liczby ataków migreny nawet o 0,6/mies. względem placebo, wyniki są zbyt różnorodne, aby wyciągnąć jednoznaczne wnioski.[2]
Z uwagi na niepewne dowody na skuteczność, w UE leki z ziela maruny mogą być rejestrowane jedynie jako tradycyjne leki roślinne.
Przeprowadzono także badanie kliniczne oceniające skuteczność złocienia jako leku łagodzącego ból w reumatoidalnym zapaleniu stawów, lecz nie wykazano, aby był lepszy od placebo.
Zastosowanie jako tradycyjny produkt leczniczy roślinny
Ziele wrotyczu maruna (w postaci sproszkowanego surowca) może być stosowane w leczeniu takich dolegliwości jak:
- profilaktyka migreny – efektów leczenia można spodziewać się w ciągu 2 miesięcy regularnego stosowania, choć nie wcześniej niż po 4 tygodniach.[3]
Zastosowanie w medycynie ludowej
Poza działaniem przeciwmigrenowym w medycynie ludowej, złocień stosowany był jako środek przeciwgorączkowy, pobudzający trawienie i, podobnie jak wrotycz pospolity, jako środek przeciwpasożytniczy.
Interakcje
Z uwagi na działanie przeciwpłytkowe, złocień może wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi, co może prowadzić do krwawień. Choć nie zaobserwowano tego w badaniach, zaleca się ostrożność.
Bezpieczeństwo stosowania
Stosowanie złocienia jest przeciwwskazane w ciąży – w badaniach na szczurach wykazano spadek masy urodzeniowej oraz rzadziej występującą implentację, ale warto dodać, że były to dawki 59-krotnie przekraczające dawki dopuszczone u ludzi. Z uwagi na badania nie zaleca się stosowania złocienia także podczas karmienia piersią.
Przykładowe preparaty
Na polskim rynku nie są dostępne leki zawierające złocień maruna. W sprzedaży są dostępne jedynie suplementy diety, takie jak Złocień Maruna feverfew (Alter Medica) czy Feverfew (Now Foods, wg producenta zawierający standryzowany ekstrakt zawierający 1,3 mg partenolidu).
W niektórych krajach UE preparaty z zielem maruny dostępne są także w postaci leków, choć rejestrowane są jedynie jako tradycyjne leki roślinne.
Preparaty ze złocienia maruny stanowią obiecującą alternatywę dla pacjentów preferujących medycynę naturalną, jednak brak preparatów o statusie leku na polskim rynku utrudnia bezpieczną rekomendację.
Piśmiennictwo
