Do apteki przychodzi pacjentka w wieku 35 lat, która prosi o polecenie preparatu nasennego. Skarży się na problemy z zasypianiem, przez co czuje się cały czas zmęczona i nie ma energii do wykonywania codziennych aktywności. Z rozmowy jasno wynika, że ma obniżony nastrój oraz obserwuje u siebie zaburzenia koncentracji.
| Metryczka pacjenta | |
| Płeć i wiek | Kobieta, 35 lat |
| Choroby przewlekłe | Brak |
| Inne dolegliwości | bezsenność, obniżony nastrój, brak energii, zaburzenia koncentracji |
| Stosowane leki | melatonina 5 mg |
Czego się nauczysz z tego przypadku?
Po zapoznaniu się z tym przypadkiem:
- wymienisz objawy zaburzeń depresyjnych,
- odróżnisz łagodną depresję od zaburzeń nastroju,
- doradzisz postępowanie w przypadku łagodnych zaburzeń depresyjnych,
- zarekomendujesz lek bez recepty wskazany w leczeniu łagodnej depresji,
- wymienisz interakcje w jakie wchodzi wyciąg z dziurawca,
- wytłumaczysz czym się charakteryzuje i jak działa suchy wyciąg z ziela dziurawca.
Wywiad
Zaburzenia depresyjne mogą dawać niecharakterystyczne objawy, często lekceważone przez pacjentów. Zgłaszane przez pacjentkę dolegliwości mogą wskazywać na depresję. Ważne jest zadanie pacjentowi dodatkowych pytań w celu rozpoznania choroby oraz zarekomendowania odpowiedniego preparatu.
Pytania farmaceuty
Pacjentce zadano następujące pytania:
- Czy leczy się Pani na depresję?
- Czy występują u Pani dolegliwości takie jak obniżony nastrój, zaburzenia uwagi, brak apetytu lub niepokój?
- Od jak dawna utrzymują się objawy?
- Czy stosuje Pani leki immunosupresyjne, takie jak takrolimus lub cyklosporyna?
Odpowiedzi pacjenta
Z wywiadu wynika, że:
- pacjentka nie jest pod opieką psychiatry,
- w ostatnim czasie odczuwała obniżony nastrój oraz miała problemy z koncentracją,
- dolegliwości utrzymują się od około miesiąca,
- nie stosuje żadnych z wymienionych leków.
Problem lekowy
Problem lekowy: Brak terapii | Występowanie: Rzeczywisty
Objawy depresji różnią się ilością oraz nasileniem w zależności od zaawansowania choroby. Ich zidentyfikowanie jest kluczowe dla rozpoznania schorzenia i umożliwia udzielenie pacjentowi skutecznej porady.
Rozpoznanie łagodnej depresji
Łagodną depresję można rozpoznać u pacjenta, który odczuwa co najmniej 2 objawy podstawowe oraz 2 objawy dodatkowe, utrzymujące się co najmniej 2 tygodnie. Do objawów podstawowych zaliczają się:[1]
- obniżenie nastroju,
- utrata zainteresowań i (lub) radości,
- obniżenie energii lub wzmożona męczliwość.
Objawami dodatkowymi są:
- utrata poczucia własnej wartości,
- poczucie winy,
- myśli samobójcze,
- zaburzenia uwagi,
- niepokój,
- zaburzenia snu,
- brak apetytu.
U pacjentki rozpoznano łagodną depresję ze względu na występowanie objawów, takich jak zaburzenia snu, brak energii oraz problemy z koncentracją i obniżenie nastroju, które utrzymują się ponad 2 tygodnie.
Pacjent cierpiący na łagodną depresję często funkcjonuje normalnie pomimo występujących objawów.
Leki przeciwdepresyjne dostępne bez recepty
Obecnie na rynku dostępny jest tylko jeden lek OTC, który posiada wskazania do leczenia łagodnych zaburzeń depresyjnych, zawierający w składzie suchy, kwantyfikowany wyciąg z ziela dziurawca o DER 3-6:1 (Depremin).
Jest to jedyny składnik dostępny bez recepty na łagodną depresję, a jego skuteczność została wykazana w przeglądzie systematycznym Cochrane z 2008 roku, w którym poddano analizie 29 badań z udziałem 5489 pacjentów. Wyniki potwierdziły, że wyciąg z ziela dziurawca był skuteczniejszy od placebo w leczeniu łagodnej do umiarkowanej depresji.[2]
Mechanizm działania wyciągu z ziela dziurawca
Suchy alkoholowy wyciąg z ziela dziurawca (Depremin) działa poprzez hamowanie wychwytu zwrotnego neuroprzekaźników, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina. Jest to mechanizm podobny do syntetycznych leków przeciwdepresyjnych.
Interakcje lekowe suchego wyciągu z ziela dziurawca
Wyciąg z ziela dziurawca może wchodzić w interakcje z innymi lekami, takimi jak:[3]
- leki metabolizowane przez CYP3A4, CYP2C9, CYP2C19 i P-glikoproteiny tj. amitryptylina, feksofenadyna, benzodiazepiny, metadon, simwastatyna, digoksyna, finasteryd – co może prowadzić do zwiększenia aktywności wymienionych CYP i obniżenia skuteczności leków metabolizowanych przez te szlaki,
- doustne środki antykoncepcyjne – ich łączne stosowanie prowadzi do zmniejszenia stężenia w osoczu, mogąc prowadzić do wystąpienia krwawienia międzymiesiączkowego oraz osłabienia skuteczności antykoncepcji hormonalnej,
- leki przeciwdepresyjne, takie jak inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (np. sertralina, paroksetyna) lub tryptany i buspiron – nasilenie działania serotoninergicznego.
Zwiększona aktywność enzymów powraca do normalnego poziomu w ciągu 1 tygodnia po zakończeniu stosowania leku zawiewającego wyciąg z ziela dziurawca, dlatego zwróć uwagę, że ryzyko wystąpienia interakcji utrzymuje się do tygodnia po zaprzestaniu terapii lekiem Depremin.
Pacjentka nie stosuje żadnego z wymienionych leków, dlatego może bezpiecznie przyjmować wyciągi z dziurawca. Należy dodać, że stosowanie wymienionych leków nie jest przeciwwskazaniem do stosowania dziurawca. Stąd pytano tylko o takrolimus i cyklosporynę, których łączenie z zielem dziurawca jest faktycznie zabronione.[3]
Interwencja
Pacjentkę wsparto w następujący sposób:
- Rekomendacja preparatu bez recepty. Zalecono suchy, alkoholowy wyciąg z ziela dziurawca (Depremin), z dawkowaniem raz dziennie, przez 6 tygodni. Wyjaśniono, że rekomendacja preparatu nie wyklucza wizyty u specjalisty i jeśli pacjentka poczuje się gorzej lub objawy nie ustaną, powinna zgłosić się do lekarza.
- Przekazanie pisemnej informacji. Wydano ulotkę informacyjną o depresji, zawierającą zalecenia do stosowania leku z wyciągiem z ziela dziurawca.
Uzasadnienie interwencji
Pacjentce zarekomendowano lek zawierający suchy, alkoholowy wyciąg z ziela dziurawca o określonym DER 3-6:1 (Depremin), który został opisany w monografii EMA, jako skuteczny w łagodzeniu nasilenia objawów łagodnej depresji. Jego skuteczność w leczeniu depresji została potwierdzona klinicznie. [2]
Według klasyfikacji ICD u pacjentki występują i utrzymują się ponad 2 tygodnie objawy, które mogą świadczyć o łagodnej depresji. Są to brak energii, problemy z koncentracją i uwagą, zaburzenia snu oraz obniżony nastrój.[1] Z tego względu właściwym wyborem będzie zalecenie jej leku przeciwdepresyjnego dostępnego bez recepty (Depremin). Preparat ten zawiera wysoką dawkę wyciągu z dziurawca, bo aż 612 mg w jednej tabletce, dzięki czemu jego dawkowanie jest łatwe, ponieważ wystarcza tylko jedna tabletka dziennie.
Rekomendacja leku bez recepty na depresję nie wyklucza skierowania pacjenta do lekarza specjalisty. Jeśli podejrzewasz u niego depresję, lub objawy utrzymują się pomimo leczenia, bądź się nasiliły, skieruj go do psychiatry. Będzie to szczególnie istotne, jeśli występujące objawy utrudniają lub uniemożliwiają pacjentowi codzienne funkcjonowanie.
Niezależnie od zarekomendowania produktu, każdemu pacjentowi, który zmaga się z objawami depresji lub podejrzewasz u niego depresję, zaleć konsultację z psychiatrą.
Zamknięcie konsultacji
Na zakończenie konsultacji przekazano pacjentce następujące informacje:
- Jeśli nie poczuje się lepiej po upływie 4 tygodni, a objawy nadal będą się utrzymywać lub nasilać, wówczas należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może to świadczyć o konieczności wdrożenia terapii lekami przeciwdepresyjnymi na receptę. Nasilające się objawy mogą być spowodowane także rozwojem cięższych postaci depresji.
Piśmiennictwo
- WHO. (2019). ICD 10. Dostęp: 30.01.2025. Pobrano z: https://icd.who.int/browse10/2019/en#/V ⬏⬏
- Linde, K., Berner, M. M., & Kriston, L. (2008). St John’s wort for major depression. The Cochrane database of systematic reviews, 2008(4), CD000448. https://doi.org/10.1002/14651858.CD000448.pub3 ⬏⬏
- Zakłady Farmaceutyczne „COLFARM”. (b.d.). ChPL Depremin. Pobrano z: https://rejestry.ezdrowie.gov.pl/rpl/search/public⬏⬏
