Pytanie
Jaka jest biodostępność ogólnoustrojowa glikokortykosteroidów stosowanych wziewnie? Który z nich ma najmniejszą biodostępność ogólnoustrojową, obarczony jest niższym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych?
Krótka odpowiedź
Biorąc pod uwagę biodostępność w płucach oraz biodostępność z przewodu pokarmowego najkorzystniejszym wyborem, jeśli chodzi o glikokortykosteroidy podawane drogą wziewną jest cyklezonid. To prolek, dopiero w płucach w wyniku konwersji z udziałem esteraz powstaje jego aktywny metabolit. W porównaniu z innymi lekami jego biodostępność w płucach jest najwyższa i towarzyszy jej bardzo niska biodostępność z przewodu pokarmowego.
Biodostępność w przewodzie pokarmowym poszczególnych glikokortykosteroidów wziewnych przedstawiono w tabeli poniżej:[1]
Lek | Biodostępność w przewodzie pokarmowym (%) |
---|---|
budezonid | 11 |
cyklezonid | < 1% |
dipropionian beklometazonu | 15 |
propionian flutykazonu | < 1% |
Bezpieczeństwo sterydu zależy od wielu różnych czynników, nie tylko biodostępności z przewodu pokarmowego, ale także: aktywacji w miejscu działania, stopnia łączenia z białkami, wielkości cząstek (większe niż 5mcg trafiają do przewodu pokarmowego), klirensu, czy łączenia z lipidami. Nie można więc bezpieczeństwa sterydu ocenić wyłącznie na podstawie stopnia w jakim wchłania się z przewodu pokarmowego.
Czytaj też: Interakcje glikokortykosteroidów z pochodnymi sulfonylomocznika
Wyjaśnienie
Długotrwała terapia glikokortykosteroidami w dużych dawkach może powodować ogólnoustrojowe działania niepożądane takie jak: zmniejszenie gęstości kości, zmniejszenie prędkości wzrostu u dzieci, osteoporozę, zahamowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Wziewna droga ich podania ma na celu uzyskanie działania miejscowego i uniknięcie niepożądanych działań ogólnoustrojowych.
Niestety pomimo podania wziewnego, część leku osadza się na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła. Po połknięciu trafia do jelit, następnie dzięki metabolizmowi w wątrobie w ramach efektu pierwszego przejścia znaczna część jest dezaktywowana, pozostała natomiast może dotrzeć do krążenia ogólnego. Ilość odkładanego się leku na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła można zmniejszyć przez przepłukanie ust po zakończonej inhalacji, działanie to ogranicza też ryzyko wystąpienia ich miejscowych działań niepożądanych np. kandydozy jamy ustnej, kaszlu i dysfonii. Całkowita ogólnoustrojowa biodostępność glikokortykosteroidów zastosowanych wziewnie jest sumą frakcji, która została zaadsorbowana z płuc oraz dróg pokarmowych. By osiągnąć najkorzystniejszy efekt ilość leku trafiającego do krążenia ogólnego z przewodu pokarmowego powinna być jak najmniejsza, a biodostępność w płucach powinna być wysoka.
Przy zastosowaniu inhalatorów ciśnieniowych dozujących pMDI najwyższą biodostępność w płucach ma cyklezonid (w Polsce dostępny jako Alvesco), charakteryzuje go też niska biodostępność z przewodu pokarmowego. W praktyce klinicznej jednak najczęściej stosowany jest budezonid, jest lekiem dobrze poznanym o dużym bezpieczeństwie i skuteczności.
Piśmiennictwo
- Derendorf, H., Nave, R., Drollmann, A., Cerasoli, F., & Wurst, W. (2006). Relevance of pharmacokinetics and pharmacodynamics of inhaled corticosteroids to asthma. The European respiratory journal, 28(5), 1042–1050. https://doi.org/10.1183/09031936.00074905⬏