W raporcie „Opieka farmaceutyczna. Szczepienia przeciw grypie w aptekach” (Patrz: “Nowy raport na temat szczepień przeciw grypie w aptekach”.) przedstawiono wymagania, jakie należałoby spełnić, aby możliwe było szczepienie pacjentów w aptekach w Polsce. Zaproponowano także przykładowe propozycje rozwiązań, na podstawie doświadczeń krajów, które wprowadziły już tę usługę.
Wymagania prawne
Według autorów raportu ustalenie prawnych fundamentów do wykonywania szczepień w aptekach jest pierwszym i niezbędnym krokiem na drodze do ich wprowadzenia. Wymagania prawne są różne w zależności od tego, czy szczepienie wykonywałby farmaceuta, czy inny wykwalifikowany pracownik ochrony zdrowia.
Wykonywanie szczepień przez osobę inną niż farmaceuta
Obecne przepisy zezwalają na przeprowadzanie szczepień tylko przez podmiot, który wykonuje działalność leczniczą. Szczepienia w aptekach teoretycznie są możliwe w aktualnych ramach prawnych, jeśli wykonywałby je lekarz lub pielęgniarka, jako świadczenie ambulatoryjne w miejscu pobytu pacjenta. Trzeba jednak pamiętać, że określone w ustawie Prawo Farmaceutyczne rodzaje działalności apteki związane z ochroną zdrowia nie uwzględniają wykonywania szczepień. Zakres dopuszczalnej działalności apteki należałoby więc poszerzyć rozporządzeniem Ministra Zdrowia.
Wykonywanie szczepień przez farmaceutę
Na chwilę obecną farmaceuci nie są uprawnieni do przeprowadzenia badania kwalifikacyjnego ani do wykonywania szczepień ochronnych. W rządowym projekcie ustawy o zawodzie farmaceuty również nie przewidziano takiej możliwości. Nie jest to jednak równoznaczne z wykluczeniem udziału farmaceutów w szczepieniu pacjentów. Jak pokazują doświadczenia innych krajów, możliwa jest późniejsza modyfikacja przepisów i rozszerzenie uprawnień farmaceutów w tym zakresie, o ile zdobędą odpowiednie kwalifikacje.
Kursy i szkolenia dla farmaceutów
Według autorów raportu niezbędne jest ustalenie przez właściwe podmioty kursów i szkoleń dedykowanych farmaceutom, które umożliwią im uzyskanie uprawnień do prowadzenia szczepień. Program szkoleń w innych krajach europejskich obejmuje podstawy teoretyczne, zajęcia praktyczne z podania szczepionki oraz przeszkolenie z udzielania pierwszej pomocy i z podania epinefryny w razie wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego.
Szkolenia powinny być skierowane zarówno do farmaceutów jak i do studentów farmacji. Ramowy program studiów na kierunku farmacja oraz studiów podyplomowych mógłby zostać poszerzony o zajęcia pozwalające zdobyć wiedzę z zakresu przeprowadzania szczepień.
Przygotowanie apteki do świadczenia usługi szczepienia
Jak czytamy w raporcie, każda z aptek oferujących szczepienia musi spełnić wymagania sanitarne, organizacyjne, logistyczne i podsiadać odpowiednio wyszkolony personel.
Optymalnie byłoby, gdyby szczepienie odbywało się w oddzielnym pomieszczeniu, choć nie we wszystkich krajach jest taki wymóg. Najważniejsze, aby miejsce wykonania iniekcji zapewniało pacjentowi prywatność, było bezpieczne i dobrze oświetlone. Powinno się tam znajdować krzesło dla pacjenta, lodówka ze szczepionkami, przestrzeń robocza pozwalająca na przygotowanie szczepionki, pojemniki na odpady zwykłe i medyczne, środki do dezynfekcji rąk, kompresy, rękawiczki i opatrunki. Apteka powinna być także wyposażona w tzw. pakiet anafilaktyczny.
Po wprowadzeniu możliwości szczepienia w aptece nie każda placówka realizowałaby tę usługę. Konieczne byłoby więc przygotowanie przez instytucje państwowe odpowiednich oznaczeń dla aptek wykonujących szczepienia, podobnie jak to było np. w kampanii promującej elektroniczną receptę.
Ustalenie sposobu finansowania szczepień
Według autorów raportu warunkiem sukcesu usługi szczepień w aptece jest wynagrodzenie dla farmaceutów za podawanie szczepionek. Kwota zapłaty powinna być na tyle wysoka, by zachęcała do poświęcenia czasu na szkolenie i poniesienia trudu organizacji szczepień w placówce.
Mechanizmy opłaty za usługę szczepienia różnią się w zależności kraju. Przykładowo w brytyjskim Narodowym Planie Immunizacji Przeciw Grypie mamy do czynienia z całkowitą refundacją kosztów. W Portugalii natomiast szczepionkę oraz usługę jej podania w całości finansuje pacjent. W większości krajów europejskich obowiązuje jednak model pośredni. Polega on na tym, że niektórym pacjentom (np. tym należącym do grup ryzyka powikłań pogrypowych) przysługuje refundacja szczepienia przeciwko grypie, podczas gdy pozostałe osoby finansują je z własnej kieszeni.
Gdyby apteki w Polsce zyskały możliwość objęcia finansowaniem publicznym badań kwalifikacyjnych i samego przeprowadzania szczepienia, niezbędne byłoby zawarcie przez placówkę umowy z NFZ.
